Հետերոցիկլիկ միացություններ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Կենսաբանական համակարգերում նյութափոխանակությանը մասնակից միացությունների զգալի մասը ունի ունի ցիկլիկ կառուցվածք, կամ կառուցվածքային հատված։ Ցիկլերը տարբերվում են չափսերով, հետերոատոմների տեսակով և քանակով և այլն։ Հետերոցիկլիկ միացությունների դասակարգումը կատարվում է ըստ ցիկլում ատոմների և հետերոատոմների թվի, հետերոատոմների տեսակի (ազոտ, թթվածին, ծծումբ պարունակող), հետերոցիկլերի թվի (կոնդեսացված)։ Բոլոր նշված դեպքերում նաև, ըստ հագեցվածության՝ հագեցած, չհագեցած, արոմատիկ[1]։
- էթիլենիմին
- Տետրահիդրոֆուրան
Կենսաբանական համակարգերում առավել տարածված են 5 և 6 անդամանի ազոտ, թթվածին, ծծումբ () պարունակող հետերոցիկլերը։ Նշված տարրերի վալենտային անկյունները համարյա չեն տարբերվում նույն հիբրիդացման վիճակում գտնվող (sp2 կամ sp3) ածխածնի վալենտային անկյուններից, տարրերի չափսերն էլ մոտ են։ Դա է պատճառը, որ «» կամ « » խմբի փոխարինումը օրգանոգեն տարրերի չի անդրադառնում ցիկլի լարվածության վրա։ Հագեցած միացությունների ռեակցիաները ընթանում են ցիկլի բացումով[2]։
Մեծ չափերի հագեցած հետերոցիկլիկ միացությունները իրենց հատկություններով նման են համապատասխան հետերոատոմ պարունակող ացիկլիկ միացություններին[3]։
- 1,4-Դիօքսեն
- Պիրազոլին
Չհագեցած հետերոցիկլերը (1,4-դիօքսեն, պիրազոլին և այլն) անկայուն են, հազվադեպ են հանդիպում կենսաբանական համակարգերում, բայց լայն կիրառում են գտել դեղագործական քիմիայում։
Կենդանի օրգանիզմում գործող բնական ծագում ունեցող մեծ թվով ֆիզիոլոգիական ակտիվ միացությունների կազմում ընդգրկված են արոմատիկ հետերոցիկլեր։ Բացի այդ, բնական և սինթետիկ դեղանյութերի մեծ մասը նույնպես պարունակում են հետերոցիկլեր։