Կողպեքի բանալի
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Բանալի, կողպեքներ բացելու համար նախատեսված գործիք: Բանալիները պատրաստում են մետաղից (երկաթ, պղինձ և այլն), փայտից, պլաստմասսաից։
Բանալին ծառայում է որպես անվտանգության նշան՝ արգելված տարածք մուտք գործելու համար։ Կողպեքները նախատեսված են այնպես, որ ճիշտ բանալին ունեցող անձանց սահմանափակ շրջանակը կարողանա բացել և մուտք գործել: Կողպեքների և բանալիների ավելի բարդ համակարգերում կողպեքը բացելու համար օգտագործվում են երկու տարբեր բանալի, որոնցից մեկը հայտնի է որպես հիմնական բանալի անունով:
Ժամանակակից աշխարհում որպես բանալի կարող է ծառայել ինչպես ֆիզիկական օբյեկտը (օրինակ՝ բանալին, բանալի-քարտը, մատնահետքերը, RFID-քարտերը, անվտանգության նշիչը, մետաղադրամը և այլն), այնպես էլ գաղտնի տեղեկությունը (օրինակ՝ բանալիների պտույտների քանակը, վերադասավորումների թիվը կամ տառը, գաղտնաբառը), դրանց համադրությունը կամ միայն մի կողմից ապակողպելու հնարավորությունը, օրինակ՝ դռան շղթան:
Բանալիներն օգտագործվել են ավելի քան 6000 տարի, առաջին օրինակներից մեկը հայտնաբերվել է հին Ասորեստանի մայրաքաղաք Նինվեի ավերակներում[1]:
Առաջին բանալիները, ինչպես կողպեքները, հայտնվել են առաջին քաղաքակրթությունների հետ միաժամանակ։ Դրանց մասին առաջին հիշատակումները գոյություն ունեն առասպելներում և Հին Կտակարանում։ Ռամզես II փարավոնի դամբարանում պատմաբանները գտել են փայտե բանալի։
Բանալիների արտադրությամբ զբաղվում է վարպետը[2]: Ամրոցի, քաղաքի կամ այլ ամրացված գյուղի դարպասների մոտ կանգնած էին հատուկ պահակներ՝ դարպասի պահակները, որոնք բացում և կողպում էին դարպասները և պահում դրանց բանալիները[3]։
Բանալիները պատկերված են տարբեր խորհրդանիշներին և զինանշաններին, որոնցից ամենահայտնին՝ Սուրբ Աթոռի զինանշանն է[4], ծագել է Մատթեոսի 16:19 արտահայտությունից, որով Սուրբ Պետրոսին, հռոմեական կաթոլիկ ավանդույթի համաձայն, առաջին Հռոմի Պապին խոստանում է երկնքի արքայության բանալիները:
Բանալիների կառուցվածքում կան երեք հիմնական մասեր․
Բանալու գլխիկի կտրվածքը կոչվում է ունկ: Այն պատրաստվում է՝ բանալին թեթևացնելու, կրելու հարմարավետությունն ապահովելու նպատակով[5]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.