Կլիմայական փոփոխությունները Աֆրիկայում

Կլիմայական փոփոխությունները Աֆրիկայում լուրջ վտանգ կարող է ներկայացնել Աֆրիկայի համար`հանդիսանալով ամենախոցելի մայրցամաքներից մեկը կլիմայի փոփոխության հետևանքների պատճառով^[1][2][3]։ Որոշ աղբյուրներ նույնիսկ համարում են Աֆրիկան որպես «Երկրի ամենախոցելի մայրցամաքը»^[4][5]։ Այս խոցելիությունը պայմանավորված է մի շարք գործոններով, որոնք ներառում են թույլ հարմարվելու կարողությունը, էկոհամակարգային ապրուստի միջոցներից մեծ կախվածությունը և գյուղատնտեսական արտադրության ավելի վատ զարգացած համակարգերը^[6]։ էկոհամակարգային ծառայությունների վրա կլիմայի փոփոխության ռիսկերը, հավանաբար, ավելի ծանր հետևանքներ կարող են ունենալ Աֆրիկայում կյանքի և կայուն զարգացման հեռանկարների վրա^[7]։ Բարձր վստահությամբ, այն կանխատեսվեց IPCC-ի կողմից 2007 թվականին, որ աֆրիկյան շատ երկրներում և տարածաշրջաններում, գյուղատնտեսական արտադրությունը և պարենային անվտանգությունը, հավանաբար, լուրջ վտանգված կարող է լինել կլիմայական փոփոխության և կլիմայի փոփոխականության պատճառով^[8]։ Այս ռիսկի կառավարումը իրենից պահանջում է մեղմացնել և փորձել հարմարվել այսպիսի ռազմավարությունների ինտեգրմանը՝ էկոհամակարգային ապրանքների և ծառայությունների, ինչպես նաև Աֆրիկայում գյուղատնտեսական արտադրության համակարգերի կառավարման մեջ^[9]։

Գրաֆիկ, որը ցույց է տալիս Աֆրիկայում ջերմաստիճանի փոփոխությունը 1901-ից 2021 թվականներին, կարմիր գույնը ավելի տաք է, իսկ կապույտը՝ միջինից սառը (միջին ջերմաստիճանը 1971-2000 թվականներին սահմանվել է որպես կապույտ և կարմիր գույների սահման):

Առաջիկա տասնամյակների ընթացքում կլիմայի փոփոխությունից տաքացում է սպասվում Երկրի գրեթե ողջ տարածքներում, և գլոբալ միջին տեղումները կարող են ավելանալ^[10]։ Ներկա ժամանկներում Աֆրիկան միջին հաշվով ավելի արագ է տաքանում, քան մնացած վայրերը։ Մայրցամաքի զգալի մեծ տարածքները կարող են անբնակելի դառնալ կլիմայի փոփոխության արագ հետևանքների պատճառով, ինչը կարող է զգալի հետևանքներ ունենալ մարդկանց առողջության, պարենային անվտանգության և աղքատության վրա^[11][12][13]։ Հնարավոր է, որ արևադարձային հատվածներում տարածաշրջանում եղանակը կլինի շատ ավելի փոփոխական։ Համապատասխանաբար, Աֆրիկայում մակերևութային ջերմաստիճանը, ընդհանուր առմամբ, բարձացել է 19-րդ դարի վերջից մինչև 21-րդ դարի սկիզբը մոտ 1 °C-ով, բայց տեղական մակարդակում մինչև 3 °C: Տեղումների ուսումնասիրված միտումները ցույց են տալիս տարածական և ժամանակային անհամապատասխանություններ, ինչպես և կանխատեսում էին։

Օրինակ, Քենիան խոցելի է կլիմայի փոփոխության ազդեցության նկատմամբ։ Հիմնական կլիմայական վտանգներ կարող են հանդիսանալ երաշտներն ու ջրհեղեղները, որոնց ընթացիկ գործոնները կանխատեսում են ավելի ինտենսիվ և ավելի քիչ տեղումներով։ Բացի այդ, այլ կանխատեսումներ ակնկալում են ջերմաստիճանի բարձրացման դեպքերում 0,5-ից 2 °C-ով։ Քենիայի Նայրոբիի մարդաշատ, քաղաքային բնակավայրերում ոչ ֆորմալ բնակավայրերի կամ «թաղամասերի» պայմանները կարող են ազդել կլիմայի փոփոխության վրա, որի հետևանքով կարող են նաև շատանալ աղետները։ Մասնավորապես, խոշոր ոչ ֆորմալ բնակավայրերի կենսապայմանները հաճախ ավելի տաք «միկրոկլիմա» են ստեղծում տնային շինանյութերի, օդափոխության բացակայության, սակավ կանաչապատված տարածքների, էլեկտրական էներգիայի և այլ ծառայությունների վատ հասանելիության պատճառով։ Այս ոչ ֆորմալ թաղամասերում կլիմայի փոփոխության հետ կապված ռիսկերը մեղմելու համար,կարևոր է շատ այդ բնակավայրերի արդիականացումը քաղաքաշինական գործունեության միջոցով, որոնք կառուցված են դիմակայելու կլիմայական պայմաններին

Հարմարվողականության ջանքերի առումով տարածաշրջանը որոշակի առաջընթաց է գրանցել^[14]։ Սա ներառում է կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության մի քանի տարածաշրջանային ռազմավարությունների մշակում ու ընդունում, օրինակ՝ SADC Policy Paper Climate Change, և ջրի ոլորտի հարմարվողականության ռազմավարությունը։ Բացի այդ, այլ ջանքեր են գործադրվել նաև կլիմայի փոփոխությանը հարմարվելու և բարելավելու ուղղությամբ, ինչպիսիք կարող են լինել Կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության, մեղմացման ծրագիրը Արևելյան և Հարավային Աֆրիկայում^[15]։

Որպես 55 անդամ երկրների վերազգային կազմակերպություն՝ Աֆրիկյան միությունը 2014 թվականի^[16] առաջ է քաշել 47 նպատակ և ինչպես նաև իրականացնել համապատասծխան գործողություններ մայրցամաքում,որպեսզի կարողանան դիմակայել կլիմայական փոփոխություններին։ Միավորված Ազգերի գլխավոր քարտուղարը հայտարարել է Աֆրիկայի միաության հետ սերտ համագործակցության անհրաժեշտության մասին որպեսզի կարողանան պայքարել կլիմայական փափոխություններին։ Միավորված ազգերի կազմակերպությունը գնահատում է, որ հաշվի առնելով մայրցամաքի բնակչության աճը, Աֆրիկայում կայուն զարգացման նպատակներին հասնելու համար կպահանջվի տարեկան 1,3 տրիլիոն դոլար ֆինանսավորում։ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը նաև գնահատում է, որ 50 միլիարդ դոլար կարող է անհրաժեշտ լինել միայն կլիմայի հարմարվողականության ծախսերը հոգալու համար^[17][18][19]։

Ազդեցությունները բնական միջավայրի վրա

Ջերմաստիճանի և եղանակի փոփոխություններ

Աֆրիկայում Դիտարկված մակերևույթի ջերմաստիճանը, ընդհանուր առմամբ, աճել է 19-րդ դարի վերջից մինչև 21-րդ դարի սկիզբը մոտ 1 °C-ով, բայց տեղական մակարդակում մինչև 3 °C՝ նվազագույն ջերմաստիճան կարող է դիտարկվել չոր սեզոնի վերջում։ Տեղումների դիտված միտումները ցույց են տալիս տարածական և ժամանակային անհամապատասխանություններ, ինչպես և սպասվում էր։ Ջերմաստիճանի և տեղումների նկատվող փոփոխությունները տատանվում են։ 2019-ին անցկացված ուսումնասիրությունը կանխատեսում էր խոնավ սեզոնների ընթացքում չոր եղանակի երկարության աճ և Աֆրիկայում ծայրահեղ տեղումների ավելացում։ Այլ կերպ ասած՝ «Աֆրիկայի եղանակային ծայրահեղությունների երկու հատվածներն էլ ավելի կսրվեն»։ Համաձայն կատարված հետազոտությունի, կլիմայական մոդելների մեծամասնությունը չի կարողանա ֆիքսել այս փոփոխությունների չափը, քանի որ դրանք թույլ չեն տալիս իրենց կոպիտ ցանցային մասշտաբներով։

Ջրային ռեսուրսներ

Չադ լճի արբանյակային պատկերը փոքրանում է 1984-ից 2018 թվականներին

Ջրի որակը և հասանելիությունը Աֆրիկայի hհամար մեծ խնդիր է, դա տեղի է ունեցել հատկապես կլիմայի փոփոխության պատճառով։ Ջրային ռեսուրսները խոցելի են և կարող են մեծ ազդեցություն ունենալ կլիմայի փոփոխության հետևանքով, ինչը իր հերթին կարող է մեծ ազդեցություն ունենալ հասարակության վրա։ IPCC-ն կանխատեսում է, որ Աֆրիկայում միլիոնավոր մարդիկ մշտապես կբախվեն ջրի հետ կապված մի շարք խնդիրների կլիմայի փոփոխականության պատճառով (IPCC 2013): Տեղումների օրինաչափության հետ կապված փոփոխություններն ուղղակիորեն կարող են ազդել մակերևութային արտահոսքի և ջրի առկայության վրա:[22] Հիդրոլոգիական ցիկլի ցանկացած փոփոխություն կարող է էական ազդեցություն ունենալ Աֆրիկայի գետավազանների վրա:Կլիմայի փոփոխության հետևանքով ջրի հասանելիության անցյալ և ապագա փոփոխությունները բարելավելու համար IPCC (IPCC 2013) խորհուրդ է տալիս օգտագործել դինամիկ նվազեցման տեխնիկան։ IPCC 2013-ն առաջարկել է օգտագործել մոդելներ որոնք ինչ որ ձև կարող են համակարգել տարածաշրջանային կլիմայի այս փոփոխությունները (CORDEX), որոնք աշխատում են առավելագույնը 50 կմ թույլատրելիությամբ, օգտագործվող լուծաչափը կախված է ջրբաժանի չափից և օդերևութաբանական գրառումների կողմից ընդգրկված տարածքից։ Այնուամենայնիվ, նախքան կլիմայի սիմուլյացիան կլիմայի սիմուլյացիան օգտագործելը, նպատակահարմար է հասկանալ դրանց կատարումը տարբեր տարածական մասշտաբներով, քանի որ դրանց կատարումը տարբերվում է մի տեղից մյուսը։

Կլիմայի փոփոխությունը, ամենայն հավանականությամբ, կխորացնեն ամբողջ ջրային ավազանները որոնք գտնվումե են Աֆրիկայւոմ, օրինակ՝ Ռուֆիջի ավազանը Տանզանիայում, հողի օգտագործման բազմազանության պատճառով այն ևս վտանի առաջ է կանգնած։

Ազդեցություններ մարդկանց վրա

Բազմաթիվ գործոնների պատճառով Կլիմայի փոփոխությունն ավելի ու ավելի կազդի Աֆրիկայի վրա։ Այս ազդեցություններն արդեն զգացվում են և հնարավորէ մեծանան, եթե միջոցներ չձեռնարկվեն գլոբալ ածխածնի արտանետումները նվազեցնելու համար։ Ազդեցությունները ներառում են ջերմաստիճանի բարձրացում, երաշտ, տեղումների փոփոխությունները և կլիմայի փոփոխականության բարձրացում։ Այս պայմանները ազդում են էներգիայի արտադրության ինչպես նաև սպառման վրա։ Աֆրիկյան շատ երկրներում վերջերս տեղի ունեցած երաշտը, որը կապված է կլիմայի փոփոխության հետ, բացասաբար է ազդել ինչպես էներգետիկ անվտանգության, այնպես էլ ամբողջ մայրցամաքի տնտեսական աճի վրա։

Աֆրիկան կլինի այն տարածքներից մեկը, որը ավելի շատ է տուժել այս անբարենպաստ հետևանքներից։ Աֆրիկայի խոցելիության պատճառները շատ են և ներառում են հարմարվողականության ցածր մակարդակ, հարմարվողականությանն աջակցելու համար համապատասխան տեխնոլոգիաների և տեղեկատվության վատ տարածումը ինչպես նաև ապրուստի միջոցների մեծ կախվածությունը ագրոէկոհամակարգերից։ Աֆրիկայի շատ երկրներ համարվում են ամենաքիչը զարգացած երկրները (LDC), որոնք ունեն վատ սոցիալ-տնտեսական պայմաններ և, և դրա հետ մեկտեղ, բախվում են կլիմայի փոփոխության ազդեցությանը արձագանքելու առանձնահատուկ մարտահրավերների։

IPCC-ի կողմից գնահատված հինգերորդ զեկույցը վերաբերում էԱֆրիկայի համար բացահայտված ընդգծված ռիսկերին որոնք ներառում են էկոհամակարգերը, ջրի առկայությանը և գյուղատնտեսական համակարգերը, որոնք ազդում են պարենային անվտանգության վրա։ 2022 թվականին աֆրիկյան տասը երկրներից ավելի քան 6000-ը մասնակցել են Եվրոպական ներդրումային բանկի կողմից իրականացված կլիմայի հարցմանը։ Հարցումը ցույց է տվել, 88%-ը պնդում է, որ կլիմայի փոփոխությունը վնաս է հասցնում իրենց կյանքին, մինչդեռ հարցվածների 61%-ը պնդում է, որ շրջակա միջավայրի ոչնչացումն ազդել է իրենց եկամտի և ապրուստի վրա։ Այս կորուստները սովորաբար հետևանք կարող են դառնալ սաստիկ երաշտի, ծովի մակարդակի բարձրացման կամ ափամերձ էրոզիայի կամ եղանակային ծայրահեղ իրադարձությունների, ինչպիսիք են ջրհեղեղները, փոթորիկները։

Աֆրիկացի հարցվածների կեսից ավելին (57%) այն կարծիքին են, որ իրենք կամ իրենց ծանոթ մարդիկ քայլեր են ձեռնարկել կլիմայի փոփոխության հետևանքներին հարմարվելու համար։ Այս իրադարձությունները ջրի խնայող սարքերում՝ երաշտի հետևանքները մեղմելու և ջրհեղեղից առաջ ջրահեռացման մաքրման համար կարևոր պայմաններ են։ Աֆրիկացի բոլոր հարցվածների 34%-ը նշել է, որ կլիմայի փոփոխությունը իրենց երկրի առջև ծառացած ամենահրատապ խնդիրներից մեկն է, ի թիվս այլ կարևոր խնդիրների, ինչպիսիք են գնաճը և առողջապահական խնամքի հասանելիությունը։

Տնտեսական ազդեցություններ

Գյուղատնտեսություն

Քենիայի Մաչակո շրջանում կլիմայական առումով խելացի գյուղատնտեսությունը ինչպես նաև անձրևաջրերի հավաքումը

Գյուղատնտեսությունը հատկապես շատ կարևոր ոլորտ է Աֆրիկայում, որը նպաստում և օգնում է ողջ մայրցամաքի ապրուստին և տնտեսություններին։ Միջին հաշվով, Ենթասահարյան Աֆրիկայում գյուղատնտեսությունը կազմում է ընդհանուր ՀՆԱ-ի 15%-ը։ Աֆրիկայի աշխարհագրությունը այն հատկապես խոցելի է դարձնում կլիմայի փոփոխության նկատմամբ, և բնակչության 70%-ն ապրելոու իր իսկ միջոցների համար ապավինում է անձրևային գյուղատնտեսությանը։ Փոքր ֆերմաները Ենթասահարյան Աֆրիկայում կազմում են մշակվող հողերի 80%-ը։ IPCC-ն 2007-ին կանխատեսել է, որ կլիմայի փոփոխականությունը լրջորեն վնաս կարող է հասցնել գյուղատնտեսության արտադրողականությունը և սննդամթերքի հասանելիությունը։ Այս կանխատեսումը արժանացել է «բարձր վստահություն»։ Բուսաբուծության համակարգերը, անասունները և ձկնաբուծությունը հետագայում կլիմայի փոփոխության հետևանքով հիվանդությունների ավելի մեծ վտանգի առաջ կարող է կանգնել։ Բուսաբուծության վնասատուներն արդեն կազմում են գյուղացիական տնտեսությունների արտադրողականության կորուստների մոտավորապես 1/6-րդ մասը։ Կլիմայի փոփոխությունը կարող է արագացնել վնասատուների և հիվանդությունների տարածվածությունը և կարող է նպաստել վտանգավոր իրադարձությունների առաջացմանը։ Կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը Աֆրիկայում գյուղատնտեսական արտադրության վրա լուրջ հետևանքներ կունենա պարենային անվտանգության և կենսապահովման համար։ 2014-ից 2018 թվականներին Աֆրիկան գրանցել էր պարենային անապահովության ամենաբարձր մակարդակն աշխարհում^[20]

Ինչ վերաբերում է գյուղատնտեսական համակարգին՝ անձրևային սնուցմամբ ապրող գյուղատնտեսությունը մեծ կախվածություն ունի կլիմայական փոփոխություններից, որոնք էլ կարող են պատճառ դառնալ ոլորտի վատթարացմանը։ Իրավիճակը բարդանում է հարմարվողականության գործողություններին աջակցելու համար կլիմայական տվյալների և տեղեկատվության վատ հուսալիության և հասանելիության պատճառով։ Կլիմայի փոփոխության պատճառով տեղումների օրինաչափությունների դիտված և կանխատեսվող խախտումները, հավանաբար, կկրճատեն աճող սեզոնները և կազդեն Աֆրիկայի շատ մասերում բերքի բերքատվության վրա։ Ավելին, Աֆրիկայում գյուղատնտեսության ոլորտում գերակշռում են մանր ֆերմերները՝ տեխնոլոգիաների և հարմարվելու ռեսուրսների սահմանափակ հասանելիությամբ։

Կլիմայի փոփոխությունը եղել և շարունակում են մնալ սննդի համաշխարհային արտադրության տատանումների հիմնական աղբյուրը զարգացող երկրներում, որտեղ արտադրությունը մեծապես կախված է անձրևից և խոնավ եղանակից։ Գյուղատնտեսության ոլորտը բավականին զգայուն է կլիմայի փոփոխականության նկատմամբ, հատկապես տեղումների, ջերմաստիճանի օրինաչափությունների և եղանակային ծայրահեղ իրավիճակների (երաշտներ և ջրհեղեղներ) միջտարեկան փոփոխականության նկատմամբ։ Այս կլիմայական իրադարձությունները կանխատեսվում են որ կլինեն ապագայում և ակնկալվում է, որ դրանք զգալի ազդեցություններ և վատ հետևանքներ կունենան գյուղատնտեսության ոլորտի վրա։ Սա բացասական ազդեցություն կունենա պարենային ապրանքների գների, պարենային անվտանգության և հողօգտագործման վերաբերյալ որոշումների վրա.^[21] Աֆրիկյան որոշ երկրներում անձրևային գյուղատնտեսությունից ստացված բերքը կարող է կրճատվել մինչև 50%-ով մինչև 2020 թվականը։ Սննդի արտադրության վրա կլիմայի փոփոխականության ապագա կործանարար ազդեցությունը կանխելու համար կարևոր է հարմարեցնել կամ փորձել առաջարկել հնարավոր պայմաններ՝ կլիմայի փոփոխականության աճին դիմակայելու համար։ Աֆրիկյան երկրները պետք է ստեղծեն ազգային իրավական դաշտ՝ սննդի ռեսուրսները կառավարելու համար որը համապատասխան կլինի այդ փոփոություններին։ Այնուամենայնիվ, նախքան կլիմայի փոփոխականության, հատկապես գյուղատնտեսության ոլորտի վրա ազդեցությունները հաղթահարելու քաղաքականություն մշակելը, կարևոր է հստակ պատկերացում կազմել, թե ինչպես է կլիմայի փոփոխականությունը ազդում պարենային տարբեր մշակաբույսերի վրա։ Սա հատկապես արդիական է և կարևոր 2020 թվականին՝ մորեխների սաստիկ ներխուժման պատճառով, որը բացասական ազդեցություն է ունենում Արևելյան Աֆրիկայում գյուղատնտեսության վրա^[22]։

Սպասվում է, որ Արևելյան Աֆրիկայում կլիմայի փոփոխությունը կուժեղացնի երաշտի և ջրհեղեղների հաճախականությունն ու ուժգնությունը, ինչը կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ գյուղատնտեսության ոլորտի վրա։ Կլիմայի փոփոխությունը տարբեր հետևանքներ կունենա Արևելյան Աֆրիկայում գյուղատնտեսական արտադրության վրա։ Սննդի քաղաքականության հետազոտությունների միջազգային ինստիտուտի հետազոտությունները ցույց են տալիս եգիպտացորենի բերքատվության աճը Արևելյան Աֆրիկայի մեծ մասերում ինչպես նաև բերքատվության կորուստներ Եթովպիայի, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում (ԿԴՀ), Տանզանիայում և Հյուսիսային Ուգանդայում։ Սպասվում է, որ կլիմայի փոփոխության կանխատեսումները կարող են նվազեցնել մշակվող հողերի ներուժը՝ որպեսզի բարձր քանակի և որակի բերք ստանան^[23]։

Կանխատեսվում է, որ Քենիայում կլիմայի փոփոխությունը մեծ ազդեցություն կունենա գյուղատնտեսության ոլորտի վրա, որը հիմնականում անձրևային է և խոնավ, հետևաբար, տարածքը խիստ խոցելի է ջերմաստիճանի անձրևի փոփոխության և եղանակային ծայրահեղ իրադարձությունների նկատմամբ։ Այս ազդեցությունները, հավանաբար, հատկապես վտանգավոր կլինեն չոր և կիսաչոր հողերում, որտեղ անասնաբուծությունը հիմնական տնտեսական և կենսապահովման գործունեությունն է հանդիսանում։ Այստեղ անասունների մահացության ավելի քան 70%-ը երաշտի պատճառով է։ Առաջիկա 10 տարիների ընթացքում խոշոր եղջերավոր անասունների պոպուլյացիայի 52%-ը գտնվում է անհետամցման վտանգի տակ՝ ծայրահեղ ջերմաստիճանային պայմանների պատճառով։

Արևմտյան Աֆրիկայի գյուղատնտեսության վրա մեծ ազդեցություն կունեն այս գործոնները; Տեղումների ավելի մեծ ինտենսիվությունը, երկարատև չորացումները և բարձր ջերմաստիճանը բացասաբար կանդրադառնան Կենտրոնական Աֆրիկայում մանակի, եգիպտացորենի և լոբու արտադրության վրա։ Ջրհեղեղները և էրոզիայի առաջացումը կվնասեն տարածաշրջանի առանց այն էլ սահմանափակ տրանսպորտային ենթակառուցվածքները, ինչը կհանգեցնի մեծ կորուստների բերքահավաքից հետո։ Տարածաշրջանում աճում է տնտեսական մշակաբույսերի, ինչպիսիք են սուրճը և կակաոն, սակայն այդ մշականույսերի արտահանումը գրեթե անհնարին է կլիմայական պայմաններից ելնելով։ Հակամարտությունները և քաղաքական անկայունությունը ազդեցություն են ունեցել տարածաշրջանի ՀՆԱ-ում գյուղատնտեսության ներդրման վրա, և այդ ազդեցությունը կարող են խարոնալ կլիմայական ռիսկերի պատճառով։

Աֆրիկայի համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) կարող է նվազել 2%-ով աշխարհի միջին ջերմաստիճանի 1 °C-ով բարձրացման դեպքում, իսկ 4 °C ջերմաստիճանի բարձրացման արդյունքում՝ 12%-ով։ Կարելի է ասել, որ մշակաբույսերի բերքատվությունը կտրուկ կնվազի ջերմաստիճանի բարձրացման և ամբողջ մայրցամաքում երաշտի հավանականության մեծացման դեպքում։ Բացի այդ, հավանական է, որ հորդառատ անձրևներն ավելի հաճախ և ինտենսիվ կտեղան Աֆրիկայում, ինչը մեծացնում է ջրհեղեղների վտանգը ամբողջ տարածքով մեկ^{[12][13][24][25]}։

Էներգիա

Բնակչության աճի և էներգիայի համապատասխան պահանջարկի պայմաններում էներգետիկ անվտանգություն հարցը պետք է լուծվի, քանի որ էներգիան մեծ նշանակություն ունի կայուն զարգացման համար։ Կլիմայի փոփոխությունը ազդել է Աֆրիկայի էներգետիկ դաշտի վրա, քանի որ շատ երկրներ կախվածություն ունեն հիդրոէներգիայի արտադրությունից։ Անձրևների մակարդակի նվազումը ինչպես նաև երաշտը հանգեցրել են ջրամբարների ջրի մակարդակի նվազմանը, ինչը բացասական ազդեցություն է ունենում հիդրոէներգիայի արտադրության վրա։ Սա աֆրիկյան որոշ երկրներում հանգեցրել է էլեկտրաէներգիայի ցածր արտադրության, էլեկտրաէներգիայի և էլեկտրաէներգիայի բարձր գնի, որոնք կախված են հիդրոէլեկտրակայանների արտադրությունից։ Հիդրոէներգիայի արտադրության խափանումները բացասաբար են անդրադարձել տարբեր ոլորտների վրա այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Գանան, Ուգանդան, Քենիան և Տանզանիան։

Ազդեցություններ առողջության վրա

Աֆրիկյան երկրներն ունեն աշխարհում ոչ այդքան արդյունավետ հանրային առողջապահական համակարգերը։ Վարակիչ հիվանդությունների ծանրաբեռնվածությունը, ինչպիսիք են մալարիան, շիստոսոմիազը, դենգե տենդը, մենինգիտը, որոնք զգայուն են կլիմայական ազդեցությունների նկատմամբ, ամենատարածված հիվանդություններն են Աֆրիկայի ենթասահարյան տարածաշրջանում։ Օրինակ՝ մալարիայի համաշխարհային դեպքերի տարեկան 90 տոկոսը Աֆրիկայում է հայտնաբերվում։ Կլիմայի փոփոխությունները ազդում են վարակիչ հիվանդությունների տարածման վրա, ինչպես նաև փոխում են մարդկանց տրամադրվածությունը այդ վարակների նկատմամբ։ Ըստ IPCC-ի վեցերորդ գնահատման հաշվետվության՝ կլիմայի փոփոխությունը զգալի վտանգ է ներկայացնում տասնյակ միլիոնավոր աֆրիկացիների առողջության վրա, քանի որ նրանք այդ ընթացքում ոչ նոռմալ ջերմաստիճան են ունենում, էքստրեմալ եղանակի, ինչպես նաև վարակիչ հիվանդությունների տիրույթի ու փոխանցման բարձր մակարդակի արդյունքում։ Կլիմայի փոփոխությունը, որը հանգեցնում է ջերմաստիճանի բարձրացման, փոթորիկների, երաշտների և ծովի մակարդակի բարձրացմանը, կազդի վարակիչ հիվանդությունների տարածման վրա որն էլ իր հերթին կարող է տարածվել ամբողջ աշխարհում։ 2021 թվականի հուլիսին Պարենի համաշխարհային ծրագիրը (ՊՀԾ) մեղադրեց հարավային Մադագասկարում շարունակվող պարենային ճգնաժամին, քանի որ այն պայմանավորված է բացառապես կլիմայի փոփոխությամբ, այլ ոչ թե պատերազմով կամ հակամարտությամբ։ Եվ արդյունքում կլիմայի փոփոխության հետևանքով առաջացած առաջին սովը.^[26][27][28]

Մալարիա

Աֆրիկայում մալարիան շարունակում է կտրուկ ազդեցություն ունենալ բնակչության վրա։ Քանի որ կլիմայի փոփոխությունը ևս շարունակական բնույթ են կրում, մալարիայի բարձր ռիսկայնությամբ հատուկ տարածքներերի բնակիչները կտեղափոխվեն ափամերձ Արևմտյան Աֆրիկայից դեպի Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության և Ուգանդայի միջև ընկած տարածք, որը հայտնի է որպես Աֆրիկյան լեռնաշխարհ։ Աֆրիկյան լեռնաշխարհում մալարիայի փոխանցման փոփոխվող տեմպերը ուսումնասիրելիս գիտական սահմանափակումները համեմատվում են կլիմայի փոփոխության հետ։ Թեև ջերմաստիճանի փոփոխությունները ցույց են տալիս, որ ջերմաստիճանի բարձրացման և մալարիայի փոխանցման աճի միջև կապը մեծ է, սահմանափակումներ դեռ կարող են լինել։ Բնակչության ապագա տեղաշարժերը, ազդում են բնակչության խտության վրա, ինչպես նաև մոծակների փոփոխության վրա^[29]

Ազդեցությունները հակամարտությունների և միգրացիայի վրա

ՄԱԿ-ի շրջակա միջավայրի զեկույցը 2007թ.-ին ներկայացրել է Սուդանի հետկոնֆլիկտային բնապահպանական գնահատականը։ Համաձայն այս զեկույցի, Սուդանում բնապահպանական սթրեսները կապված են այլ սոցիալական, տնտեսական և քաղաքական խնդիրների հետ, ինչպիսիք են բնակչության տարհանումը և մրցակցությունը որի պատճառ կարող է հանդիսանալ բնական ռեսուրսները։ Ենթադրվում էր, հակամարտությանը նպաստող գործոններից մեկը եղել է կլիմայի տարածաշրջանային փոփոխությունները, որը եղել է Դարֆուրում։ Բնապահպանական այլ խնդիրների հետ մեկտեղ կլիմայի փոփոխությունը կարող է բացասաբար ազդել Սուդանի ապագա զարգացման վրա։ UNEP-ի կողմից տրված առաջարկներից մեկն այն էր, որ միջազգային հանրությունը աջակցի Սուդանին՝ որպեսզի ժաղովուրդը կարողանա սովորել կլիմայական պայմաններին.^[30]

Հարմարվողականություն

Աֆրիկյան երկրների վրա կլիմայի փոփոխության ազդեցությունը նվազեցնելու համար անհրաժեշտ են ձեռնարկել հարմարվողականության միջոցառումներ մի քանի մասշտաբներով՝ սկսած տեղականից մինչև ազգային և տարածաշրջանային մակարդակներում։ Աֆրիկայում ադապտացիոն նախագծերի առաջին սերունդը կարող է հիմնականում բնութագրվել որպես փոքր ծավալի, որոնք կենտրոնացած են գյուղատնտեսության, նպատակային ներդրումների և տեխնոլոգիաների տարածման վրա,որպեսզի կարողանան զարգացնել հարմարվողկան որոշումներ ընդունելու գործընթացը։ Վերջերս ծրագրավորման ջանքերը կենտրոնացել են ավելի մեծ և համակարգված ջանքերի վրա՝ լուծելով բազմաթիվ խնդիրներ,որոքն ներառում են զանազան ոլորտներ։

Կանաչը ներկայացնում է ֆինանսավորման հնարավորություններ և ապրանքներ հարցված բանկերից Եվրոպական ներդրումային բանկի «Աֆրիկայում բանկինգ» հետազոտության շրջանակներում կատարծ հարցումները^[31][32]

Եղանակի կանխատեսման տեխնոլոգիան Ենթասահարյան Աֆրիկայում կարևոր է կլիմայի փոփոխությանն արձագանքելու համար, օրինակ՝ կլիմայի փոփոխությանը հարմարվելու հետ կապված որոշումների կայացմանը նպաստելու համար նույնպես։ 2015 թվականին Կողմերի 21-րդ համաժողովի ընթացքում աֆրիկյան պետությունների ղեկավարները նախաձեռնեցին Աֆրիկայի հարմարվողականության նախաձեռնությունը (AAI): AAI-ի ղեկավար կոմիտեն կազմված է Շրջակա միջավայրի հարցերով Աֆրիկյան նախարարական համաժողովի (AMCEN) բյուրոյից և աֆրիկյան բանակցային խմբերից (AGN) :.^[33]

Եվրոպական միության նույնպես աջակցում է Աֆրիկայի հարմարվողականության նախաձեռնությունը։ Եվրոպական միությունը համագործակցել է Աֆրիկյան միության հետ կայուն ռեսուրսների կառավարման, շրջակա միջավայրի ճկունության և կլիմայի փոփոխության մեղմացման խթանման և բարելավման գործերում։ Տարածաշրջանային մակարդակով Աֆրիկայում հարմարվողականությանն աջակցող տարածաշրջանային քաղաքականություններն ու գործողությունները դեռ սկզբնական փուլում են գտնվում։ IPCC-ի Հինգերորդ գնահատման զեկույցը (AR5) ընդգրկում կլիմայի փոփոխության տարբեր տարածաշրջանային գործողությունների ծրագրերի օրինակներ, ներառյալ Հարավային Աֆրիկայի զարգացման համայնքի (SADC) և Վիկտորիա լճի ավազանի կոմիտեի կողմից մշակված ծրագրերը։ Ազգային մակարդակում շատ վաղ հարմարվողականության նախաձեռնություններ համակարգվել են Գործողությունների ազգային հարմարվողականության ծրագրերի (NAPAs) կամ Կլիմայի փոփոխության արձագանքման ազգային ռազմավարությունների (NCRS) շնորհիվ։ Իրականացումը դանդաղ է տեղի ունենում, սակայն, կարող ենք ասել որ այդ ընթացքում գրանվել են տարբեր հաջողություննոր^[34][35]։

Եվրոպական միությանները նույնպես խրախուսում են Աֆրիկայի հարմարվողականության նախաձեռնությունը։ Եվրոպական միություն Ենթազգային մակարդակում շատ նահանգային իշխանությունները մշակում են նաև իրենց սեփական ռազմավարությունը այս գործում, օրինակ՝ Արևմտյան Քեյփի Կլիմայի փոփոխության արձագանքման ռազմավարությունը։ Այնուամենայնիվ, պլանների իրականացման համար մատչելի տեխնիկական կարողությունների և ռեսուրսների մակարդակները սովորաբար ցածր են։ Աֆրիկայում զգալի ուշադրություն է դարձվում նաև համայնքի վրա հիմնված այս հարմարվողականության ծրագրերի ստեղծման վրա։ Կա խորը համաձայնություն, որ տեղական մակարդակի հարմարվողականության աջակցությունը լավագույնս ձեռք է բերվում՝ սկսելով առկա տեղական հարմարվողական կարողություններից և ներգրավվելով գիտելիքների և փորձի հետ^[36]։

Աֆրիկյան բանկերի կլիմայական ռիսկի մոտեցման վերաբերյալ արդյունքները (հարցված բանկերի տոկոսը) Եվրոպական ներդրումային բանկի «Աֆրիկայում բանկային գործի» 2021թ.^[31][32]

IPCC-ն ընդգծում է Աֆրիկայում արդյունավետ հարմարվողականությունը խթանելու մի շարք հաջող մոտեցումներ՝ նախանշելով հինգ ընդհանուր և կարևոր սկզբունքներ։

1. Դրանք ներառում են Աջակցության և հարմարվողականության ինքնավար ձևերը.
2. Հարմարվողականության մշակութային, էթիկական իրավունքների նկատմամբ ուշադրության մեծացումը (հատկապես հարմարվողականության միջոցառումներին կանանց, երիտասարդների և աղքատ ինչպես նաև խոցելի մարդկանց ակտիվ մասնակցությունը)
3. «Փափուկ ուղու» տարբերակների և ուսուցման ճկուն և կրկնվող մոտեցումների համադրումը տեխնոլոգիական և ենթակառուցվածքային մոտեցումների հետ (ներառյալ գիտական, տեղական և բնիկ գիտելիքների ինտեգրումը հարմարվողականության ռազմավարությունների մշակման մեջ)
4. Կենտրոնանալով ճկունության բարձրացման վրա և կիրառելով հարմարվողականության տարբերակներ՝ ավելի քիչ ափսոսանքով.
5. հարմարվողական կառավարման և սոցիալական և ինստիտուցիոնալ ուսուցման գործընթացի խրախուսում հարմարվողական գործունեության մեջ։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության «Աֆրիկայի կլիմայի փոփոխությանը հարմարվողականություն 2012-2016 թվականների գործողությունների ծրագիր» զեկույցը նպատակ ունի «ապահովել առողջապահական ոլորտի համապարփակ և ապացույցների վրա հիմնված համակարգված արձագանքը աֆրիկյան երկրների կլիմայի փոփոխությանը հարմարվողականության կարիքներին, որպեսզի կարողանան աջակցել աֆրիկյան կառավարությունների պարտավորություններին և առաջնահերթություններին»։ Գործողությունների ծրագիրը ներառում է այնպիսի նպատակներ, ինչպիսիք են հանրային առողջապահական գործունեության ընդլայնումը, ջանքերի համակարգումը միջազգային մասշտաբով, գործընկերությունների և համատեղ ջանքերի ամրապնդումը և ուժեղացումը, ինչպես նաև կլիմայի փոփոխության հետևանքների վերաբերյալ հետազոտությունների խթանումը, ինչպես նաև տեղական համայնքներում ձեռնարկված արդյունավետ միջոցառումները՝ կլիմայի փոփոխության հետևանքները մեղմելու համար^[37]։

Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) տվյալներերի համաձայն՝ Ենթասահարյան Աֆրիկան ամեն տարի պահանջում է 30–50 մլրդ դոլար լրացուցիչ ֆինանսավորում՝ կլիմայի փոփոխության հետևանքներին հարմարվելու համար։ Համաձայն Եվրոպական ներդրումային բանկի «Աֆրիկայում բանկինգ 2021» ուսումնասիրության, աֆրիկյան հաստատությունները ավելի շատ են գիտակցում կլիմայի փոփոխության հետևանքով տեղի ունեցող վտանգները լուծելու անհրաժեշտությունը և սկսում են կապիտալացնել կանաչ ֆինանսավորման հնարավորությունները։ Օրինակ, ըստ հետազոտության հարցված բանկերի 54%-ը կլիմայի փոփոխությունը համարում էր ռազմավարական մտահոգություն, իսկ ավելի քան 40%-ի մոտ մարդիկ կենտրոնանում էին կլիմայի հետ կապված կարևորությունների վրա։ Ենթասահարյան աֆրիկյան բանկերը մեծացնում են իրենց թվային առաջարկները, ինչն իր հերթին արագացրել է COVID-19 համաճարակը։ Հարցված բանկերի մեծամասնությունը նշել է, որ համաճարակը արագացրել է թվային փոխակերպումը, և որ այդ տեղաշարժը մշտական բնույթ է կրելու^[32][38][39]։

Աղքատներն ու խոցելի խմբերն առավել ենթակա են այս հարցին, որոնցից ամենաշատը տուժելու են աշխատանքային միգրանտները, փախստականները և այլ խմբերը։ Մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն, ամենայն հավանականությամբ, չի իրականացվի մինչև 2019 թվականը, քանի որ ռիսկերը թեքվում են դեպի ներքև, և ճգնաժամը կարող է հակադարձել աղքատների թվի կանխատեսվող անկմանը, ըստ ԱՄՀ-ի։ Նախաճգնաժամային կանխատեսումների համեմատ՝ սա կարող է հանգեցնել նրան, որ մինչև 2021 թվականը Ենթասահարյան Աֆրիկայում լրացուցիչ 30 միլիոն մարդ ապրի ծայրահեղ աղքատության մեջ, ինչպես նաև լրացուցիչ ինը միլիոն մարդ Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայում^[40]։

Աֆրիկյան ներդրումային բանկի հետազոտված կլիմայի փոփոխության հատուկ անձնակազմը Աֆրիկյան ներդրումային բանկի հետազոտության ընթացքում (հարցված աֆրիկյան բանկերի տոկոսը)

Հյուսիսային Աֆրիկայի հարմարվողականության միջոցառումներ

Հյուսիսային Աֆրիկայում գլխավոր հարմարվողականությունները առնչվում են ջրի սակավության բարձր ռիսկի հետ (կլիմայի փոփոխության համակցությամբ, որն ազդում է ջրի հասանելիության և պահանջարկի ավելացման վրա)։ Ջրի ցածր հասանելիությունը, իր հերթին, փոխազդում է ջերմաստիճանի բարձրացման հետ՝ ստեղծելով ցորենի արտադրության հարմարվողականության անհրաժեշտություն և ժամանակի ընթացքում փոփոխվող հիվանդությունների ռիսկը (օրինակ՝ լեյշմանիոզից)։ Կառավարության գործողությունների մեծ մասը ուղղված են ջրամատակարարման կողմում հարմարվողական կենտրոնի գործունեությանը, օրինակ՝ աղազերծման, միջավազանային փոխանցումների և ամբարտակների կառուցման գործողությունները։ Հայտնի է նաև, որ միգրացիան գործում է որպես հարմարվողականություն Հյուսիսային Աֆրիկայի անհատների և տնային տնտեսությունների համար։

Արևմտյան Աֆրիկայի հարմարվողականության միջոցառումներ

Ջրի առկայությունը առանձնահատուկ վտանգ է ներկայացնում Արևմտյան Աֆրիկայում, որտեղ ծայրահեղ իրադարձությունները, ինչպիսիք կարող են լինել երաշտը, հանգեցնում են մարդասիրական ճգնաժամերի՝ կապված շարունակական սովի, պարենային անապահովության, բնակչության տեղահանման, միգրացիայի և հակամարտությունների ինչպես նաև անապահովության հետ։ Հարմարվողականության ռազմավարությունները կարող են լինել բնապահպանական, մշակութային/ագրոնոմիական և տնտեսական։ Հարմարվողականության ռազմավարություններն ակնհայտ են և տեսանելի գյուղատնտեսության ոլորտում, որոնցից մի քանիսը մշակվել կամ առաջ են մղվել պաշտոնական հետազոտական կամ փորձարարական կայանների կողմից։ Գանայի հյուսիսում նկատված բնիկ գյուղատնտեսական հարմարեցումները կապված են բերքի հետ, հողի հետ կամ կարող են ներառել մշակութային տարրեր։ Անասնաբուծության վրա հիմնված գյուղատնտեսական ադապտացիաները ներառում են ռազմավարություններ, ինչպիսիք կարող են լինել անասուններին կերակրելու համար կերի քանակի ճշգրտումը, անասուններին սուղ սեզոնի ընթացքում կերակրելու համար բավականաչափ կերի պահպանումն, վերքերը բուժել որոշ ծառերի կեղևների լուծույթով և պահել տեղական ցեղատեսակներ, որոնք արդեն հարմարեցված են հյուսիսային Գանայի կլիմայական պայմաններին, և ինչպես նաև անասնաբուծության տեխնոլոգիաները՝ ներառյալ, առողջությունը, կեր/սնուցումը և բնակարանային պայմանները։ Հարմարվողականության ռազմավարությունների ընտրությունը և ընդունումը կախված է ժողովրդագրականմի շարք գործոններից, ինչպիսիք են տնային տնտեսության, տարիքը, սեռը և տնային տնտեսության ղեկավարի կրթությունը. տնտեսական գործոններ, ինչպիսին կարող են լինել եկամտի աղբյուրը,ֆերմայի չափը,հարմարվողականության տարբերակների իմացություն, և ապագա հեռանկարների ակնկալիքը։

Արևելյան Աֆրիկայի հարմարվողականության միջոցառումներ

Արևելյան Աֆրիկայում հարմարվողականության տարբերակները բազմազան են, ներառյալ կլիմայական տեղեկատվության բարելավումը, գյուղատնտեսության և անասնաբուծության ոլորտում գործողությունները և ինչպես նաև ջրի ոլորտը։ Կլիմայի և եղանակի տվյալների, եղանակի կանխատեսումների և կառավարման այլ գործիքների ավելի լավ կիրառումը հնարավորություն է տալիս ժամանակին տեղեկացնել և պատրաստ լինել որ կարող են գործ ունենալ այնպիսի ոլորտների հետ, ինչպիսիք են գյուղատնտեսությունը, որոնք ևս կախված են եղանակի արդյունքներից։ Սա նշանակում է որ պետք է լավ յուրացվեն հիդրոօդերևութաբանական տեղեկատվության և վաղ նախազգուշացման համակարգերը։ Կա հստակ կարծիք, որ բնիկ համայնքները գիտելիք ունեն պատմական կլիմայական փոփոխությունների վերաբերյալ շրջակա միջավայրի նշանների միջոցով (օրինակ՝ որոշ թռչունների, թիթեռների տեսքը և միգրացիան), և այդպիսով բնիկ գիտելիքների խթանումը համարվում է հարմարվողականության կարևոր ռազմավարություներից մեկը։

Գյուղատնտեսության ոլորտում ադապտացիան ներառում է գոմաղբի և մշակաբույսերի համար հատուկ պարարտանյութերի օգտագործման ավելացում, ինչպես նաև մշակաբույսերի դիմացկուն տեսակների և վաղ հասունացող մշակաբույսերի օգտագործումը։ Կա կարծիք, որ գոմաղբը և հատկապես կենդանական գոմաղբը պահպանում են ջուրը և ունեն էական մանրէներ, որոնք քայքայում են սնուցիչները՝ դրանք հասանելի և օգտակար դարձնելով բույսերի համար, համեմատած սինթետիկ պարարտանյութերի հետ, որոնք ունեն միացություններ, և չափից ավելի օգտագործման պատճառով կորող են խնդիր առաջացնել շրջակա միջավայի համար։ Արևելյան Աֆրիկայում գյուղատնտեսության ոլորտի հիմնական խոցելիությունը այն է, որ դա կախված է անձրևային գյուղատնտեսությունից։ Հարմարվողական լուծում կարող է լինել արդյունավետ ոռոգման մեխանիզմները և ջրի արդյունավետ պահեստավորումն ու օգտագործումը։ Կաթիլային ոռոգումը հատկապես համարվում է ջրի արդյունավետ տարբերակ, քանի որ այն ջուրն ուղղում է դեպի բույսի արմատը՝և գրեթե ջրի վատնում տեղի չի ունենում։ Երկրները, ինչպիսիք են Ռուանդան և Քենիան, առաջնահերթություն են տվել երկարատև երաշտի համար խոցելի գոտիներում բազմամյա հոսքերի և գետերի ինքնահոս ջրային համակարգերի միջոցով ոռոգվող տարածքների զարգացմանը։ Հորդառատ անձրևների ժամանակ շատ տարածքներում ջրհեղեղներ են լինում բաց տարածքների պատճառով՝ անտառահատումների և հողի փոքր ծածկույթի պատճառով։ Դրա համար առաջարկվող հարմարվողական ռազմավարությունները նպաստում են հողերի պահպանությանը ուղղված ջանքերին՝ տնկելով ծառեր, պաշտպանելով ջրհավաք ավազանները և կառավարելով արոտավայրերը գոտիավորման միջոցով^[41]։

Իսկ ինչ վերաբերում է անասնաբուծության ոլորտին՝ հարմարվողականության տարբերակները ներառում են արտադրության կառավարումը էկոհամակարգերում հողի և արոտավայրերի կայուն կառավարման շնորհիվ։ Սա ներառում է խոտի և անասնակերի արտադրության մեթոդների խթանում, օրինակ՝ ոռոգման և թափոնների մաքրված ջրի օգտագործման միջոցով, ինչպես նաև խոտի պահեստավորման վրա ներդրումներ կատարելու վրա՝ չոր սեզոններին օգտագործելու համար։ Անասուն պահելը համարվում է ավելի շուտ ապրուստի միջոց, քան տնտեսական գործունեություն։ Ամբողջ Արևելյան Աֆրիկայի երկրներում, պնդում են, որ անասունների առևտրայնացման խթանումը հարմարվողական տարբերակ կարող է լինել։ Սա ներառում է անասնաբուծական կերերի արտադրության տնտեսական մոդելների ընդունում, խթանում է անասնաբուծական արտադրանքի պահանջարկը, ինչպիսիք են միսը, կաթը և կաշին և և որոնք կարող են բիզնեսը զարգացնելու միջոց դառնալ։ Ջրի ոլորտում, տարբերակները ներառում են ջրի արդյունավետ օգտագործումը տնային տնտեսությունների, կենդանիների և արդյունաբերական սպառման համար և միևնույն ժամանակ ջրի աղբյուրների պաշտպանությունը։ Արշավներ են իրականացվել, ինչպիսիք են ջրահավաք ավազաններում ծառեր տնկելը, ջրհավաք ավազանների մոտ մարդկանց գործունեությունների վերահսկելը, հատկապես հողագործությունը և, իրականացվել են ջրային ռեսուրսների պաշտպանությանը և համայնքների համար ջրի հասանելիություունը որոքն կարող են ապահով նրանց կլիմայան բարդ ժամանակներում։

Կոմորյան Կղզիներ – «NAPA-ն Աղքատության հաղթահարման ռազմավարական փաստաթղթի (ԱՀՌԾ) գործառական տարբերակն է, քանի որ այն հարմարվողականության առաջնահերթությունների թվում ներառում է գյուղատնտեսությունը, ձկնորսությունը, ջուրը, բնակարանային պայմանները, առողջապահությունը, բայց նաև զբոսաշրջությունը՝ անուղղակի կերպով՝ ավազանի վերակառուցման միջոցով,լանջերը և հողերի էրոզիայի դեմ պայքարը»^[42]"

Քենիան 2016թվականին հրապարակեց Կլիմայի փոփոխության մասին օրենքը, ., որը հաստատում է ազգային և շրջանային կառավարությունների, մասնավոր տարածքների, քաղաքացիական հասարակության կողմից կլիմայի փոփոխության դիմացկունությունը և ցածր ածխածնային զարգացումը կայուն ինչպես նաև զարգացման համար մեխանիզմների մշակումը, կառավարումը, ներդրումը և կարգավորումը վերահսկելու իրավասությունը։

Կենտրոնական Աֆրիկայի հարմարվողականության միջոցառումներ

Անգոլա – «Ադապտացիոն գործողությունների ազգային ծրագրերի նպատակն է բացահայտել և հաղորդել երկրի հրատապ և անմիջական կարիքները՝ կապված կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության հետ, բարձրացնել Անգոլայի դիմադրողականությունըկլիմայի փոփոխության նկատմամբ՝ ապահովելու աղքատության կրճատման ծրագրերը, ինչպես նաև կայուն զարգացման նպատակները և կառավարության կողմից հետապնդվող Հազարամյակի զարգացման նպատակները»։

Հարավային Աֆրիկայի հարմարվողականության միջոցառումներ

Մի քանի նախաձեռնություններ են եղել տեղական, ազգային և տարածաշրջանային մասշտաբներով, որոնք ուղղված են կլիմայի փոփոխության ամրապնդմանը։ Դրանցից մի քանիսն են՝ Կլիմայի փոփոխության տարածաշրջանային ծրագիր։ Հարավային Աֆրիկան 2012 թվականի ապրիլից մինչև 2014 թվականի հունիսը իրականացրել է երկարաժամկետ հարմարվողականության սցենարների առաջատար հետազոտական ծրագիրը (LTAS) : Այս հետազոտությունը նաև պատրաստեց տեղեկատվական թերթիկներ և տեխնիկական զեկույցներ, որը վերնագրված է «Կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության հեռանկարները Հարավային Աֆրիկայի զարգացման համայնքի համար (SADC))»։

Մադագասկար –Հարմարվողականության առաջնահերթ ոլորտներն են՝ գյուղատնտեսությունը և անասնաբուծությունը, անտառային տնտեսությունը, հանրային առողջապահությունը, ջրային ռեսուրսները և ափամերձ գոտիները։

Մալավի– սահմանում է հետևյալը որպես հարմարվողականության համար առաջնահերթ գործողություններ. «Կլիմայի փոփոխության նկատմամբ համայնքի դիմադրողականության բարելավումը կայուն գյուղական կենսագործունեության զարգացման միջոցով, Վերին և Ստորին Շիրի հովիտների ջրհավաք ավազանների, անտառների վերականգնումը՝ տիղմը և դրա հետ կապված ջրի հոսքի խնդիրները նվազեցնելու համար, ինչպես նաև գյուղատնտեսական արտադրանքի բարելավում։ Անկանոն անձրևներ և փոփոխվող կլիմայական պայմաններ, Մալավիի պատրաստվածության բարելավում երաշտներին և ջրհեղեղներին դիմակայելու համար և բարելավելու Մալավիի վաղ կանխատեսման հնարավորությունը որոշումներ կայացնելու և Մալավի լճի և լճափնյա տարածքների ռեսուրսների կայուն օգտագործումը»։

Մավրիկիոս – Հարմարվողականությունը պետք է ներառի հետևյալ ոլորտները։ ափամերձ ռեսուրսներ, գյուղատնտեսություն, ջրային ռեսուրսներ, ձկնաբուծություն, առողջություն և բարեկեցություն, հողօգտագործման փոփոխություն և անտառային տնտեսություն և կենսաբազմազանություն

Մոզամբիկ – «Առաջարկվող հարմարվողականության նախաձեռնությունները ուղղված են տնտեսական և սոցիալական զարգացման տարբեր ոլորտներին դրանց խթանման,բարելավման վրա և նախանշում են բնական աղետների ազդեցության նվազեցման, կլիմայի փոփոխությանը հարմարվողական միջոցների ստեղծման, բարձր անապատացման և ափամերձ գոտիներում հողի էրոզիայի դեմ պայքարի հարմարվողականություն, անտառների վերականգնման հետ կապված նախագծեր։ Եվ ջրային ռեսուրսների կառավարում»։

Ռուանդա մշակել է Գործողությունների ազգային հարմարվողականության ծրագիրը (NAPA 2006), որը պարունակում է տեղեկատվություն՝ ազգային քաղաքականություն մշակողներին և պլանավորողներին ուղղորդելու կարևոր և էական տնտեսական ոլորտներում առաջնահերթ խոցելիությունների և հարմարվողականությունների վերաբերյալ։ Երկիրը նաև մշակել է կլիմայի փոփոխությանը հարմարվելու ոլորտային քաղաքականություն, ինչպիսիք են «Vision 2020»-ը, Ազգային բնապահպանական քաղաքականությունը և ինչպես նաև գյուղատնտեսական քաղաքականությունը։

Տանզանիա Տանզանիան մշակել է ադապտացման առաջնահերթ միջոցառումներն իրենց տարածքում և ազգային տարբեր հատվածների ռազմավարություններում և հետազոտական արդյունքներում։ NAPA-ն հաջողությամբ խրախուսել է կլիմայի փոփոխության ինտեգրումը ևանթամակցումը Տանզանիայի քաղաքականության մեջ։ Այնուամենայնիվ, հարմարվողականության ռազմավարությունների իրականացման համար կարևոր միջոլորտային համագործակցությունը մնում է սահմանափակ՝ ինստիտուցիոնալ մարտահրավերների պատճառով, ինչպիսիք են իշխանության անհավասարակշռությունը, բյուջեի սահմանափակումները և արմատացած ոլորտների վերաբերմունքը։ Տանզանիայի ծրագրերի մեծ մասը վերաբերում է գյուղատնտեսությանը և ջրային ռեսուրսների կառավարմանը (ոռոգում, ջրի խնայողություն, անձրևաջրերի հավաքում); Այնուամենայնիվ, էներգետիկան և զբոսաշրջությունը նույնպես կարևոր դեր են խաղում այս գործում»։

Զամբիյա– «NAPA-ն սահմանում է 39 հրատապ և կարևոր հարմարվողական կարիքներ և 10 առաջնահերթ ոլորտներ գյուղատնտեսության և պարենային անվտանգության (անասնաբուծություն, ձկնաբուծություն և մշակաբույսեր), էներգետիկայի և ջրի, մարդկանց առողջության, բնական ռեսուրսների և վայրի բնության ոլորտներում»^[43]

Զիմբաբե – Կարող են նաև մեկ այլ ռազմավարական միջամտությունները լինել, դա մասնավորի դերի ուժեղացումն է հարմարվողականության պլանավորման մեջ։ Կառավարության կարողությունների զարգացում և ամրանդում` վերապատրաստումների միջոցով բանկային ծրագրեր մշակելու ու և ստեղծելու համար, կլիմայի փոփոխության պլանավորմաններում ֆոնային կլիմայական տեղեկատվության կառավարման բարելավումը, նախաձեռնող ծրագրի ստեղծում։ ռեսուրսների մոբիլիզացման ռազմավարություն՝ բացահայտելու և կիրառելու համար կլիմայի միջազգային ֆինանսավորումը, քանի որ միջոցների խնդրանքները ներկայումս հիմնականում ռեակտիվ են՝ կենտրոնանալով արտակարգ իրավիճակների օգնության վրա, այլ որ թե փոփոխության ռիսկի նվազեցման, պատրաստվածության և հարմարվելու վրա, ծրագրերի և նախագծերի համակարգված մոնիտորինգի և գնահատման քաղաքականության մշակում։ Կառավարության ներսում շատ բնագավառներ ներկայումս չունեն մոնիտորինգի և գնահատման համակարգված մոտեցում.^[44]

Լեսոտո –«Այս գործընթացի հիմնական նպատակները ներառում են՝ կլիմայի փոփոխության նկատմամբ առավել խոցելի համայնքների բարելավումը և ապրուստի միջոցների բացահայտում, գործողությունների ցանկի ստեղծում, որոնք կկազմեն գործողությունների ազգային հարմարվողական ծրագրի առանցքը և կարևոր կետերը, և երկրի անմիջական և հրատապ կարիքների և առաջնահերթությունների մասին հրաարակումը։ կլիմայի փոփոխությանը հարմարվելու կարողություններ ստեղծելու համար»

Նամիբիա – Հարմարվողականության համար կարևոր և էական գործոններն են՝ «Պարենային անվտանգություն և կայուն կենսաբանական ռեսուրսների բազա, Կայուն ջրային ռեսուրսների բազա, Մարդկային առողջություն և բարեկեցություն և ենթակառուցվածքների զարգացում։

Հարավային Աֆրիկա –Օգոստոս ամսին ընդունել է Կլիմայի փոփոխությանը հարմարվողականության իր ազգային ռազմավարությունը, որը «գործում է որպես Հարավային Աֆրիկայում կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության ջանքերի ընդհանուր կետ, և այն հնարավորություն է տալիս ձևակերպվեու երկրի կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության ազգային նպատակները, որպեսզի համապարփակ ուղեցույց տրամադրել տնտեսության բոլոր ոլորտներին»

Տարածաշրջանային տարբերություններ

Կենտրոնական Աֆրիկա

Կենտրոնական Աֆրիկան, ընդհանուր առմամբ, դեպի ծով ելք չունի և աշխարհագրորեն կաող է վտանգվավոր լինել կլիմայի փոփոխությամբ։ Կլիմայի բարձր փոփոխականության և անձրևային գյուղատնտեսության պատճառով Կենտրոնական Աֆրիկայում սպասվում է ավելի երկար և հաճախակի շոգեր, ինչպես նաև երբեմն խոնավություն, որը կարող է հասնել ծայրահեղությունների։ Այս տարածաշրջանում համաշխարհային միջին ջերմաստիճանը կարող է ավելանալ 1,5 °C-ով մինչև 2 °C: Կոնգոյի ավազանի անտառների ածխաթթու գազը կլանող կարողությունը նվազել է։ Այս նվազումը տեղի է ունեցել աճող շոգերի և երաշտի պատճառով, ինչը իր հերթին հանգեցրել է ծառերի աճի նվազմանը։ Սա խոսում է այն մասին, որ նույնիսկ չհատված անտառներն են ենթարկվում կլիմայի փոփոխության ազդեցությանը։ Բնության ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ մինչև 2030 թվականը աֆրիկյան ջունգլիները 14 տոկոսով ավելի քիչ ածխաթթու գազ կներծծեն, քան 2005-2010 թվականներին, և մինչև 2035 թվականն ընդհանրապես չեն կարողանա կլանել։

Արևելյան Աֆրիկա

Գտնվելով գրեթե արևադարձային շրջաններում՝ Արևելյան Աֆրիկայում անձրևների վրա գերակշռում է արևադարձային-անձրևային գոտու սեզոնային միգրացիան։ Արևելյան Աֆրիկան բնութագրվում է անձրևների մեծ տարածական-ժամանակավոր փոփոխականությամբ, քանի որ այն տարածվում է ավելի քան 30 աստիճան լայնության վրա (հասարակածի միջով)։ Այն ազդեցություն ունի և՛ Հնդկական, և՛ Ատլանտյան օվկիանոսներից և ունի հիմնական օրոգրաֆիկ առանձնահատկություններ (բարձրադիր վայրեր), ինչպես նաև ներքին ջրային տարածքներ, ինչպիսին է Վիկտորիա լիճը։ Հետևաբար, անձրևների սեզոնայնությունը տատանվում է տարվա մեկ խոնավ սեզոնից հուլիս-օգոստոս ամիսներին հյուսիս-արևմուտքի մասերում (ներառյալ Եթովպիան և Հարավային Սուդանը, որոնք օդերևութաբանորեն ավելի կապված են Արևմտյան Աֆրիկայի հետ, իսկ Արևմտյան Աֆրիկայի մուսսոնը բերում է անձրևները) մինչև մյուս խոնավ սեզոնը և որտեղ հասարակածին մոտ գտնվող շատ տարածքներ ունեն տարեկան երկու անձրևային սեզոն, մոտավորապես մարտ-մայիս ամիսներին («Երկար անձրևներ») և հոկտեմբերից դեկտեմբեր («Կարճ անձրևներ»)։ Անձրևների սեզոնայնության այս նուրբ մասշտաբի փոփոխականությունը հաճախ կապված է օրոգրաֆիայի և լճերի հետ։ Միջտարեկան փոփոխականությունը կարող է մեծ լինել, և որի արդյունքում գրանցվել են տարբեր օվկիանոսների ավազանների ծովի մակերևույթի ջերմաստիճանի (SSTs) տատանումներ, փոփոխականության լայնածավալ մթնոլորտային եղանակներ, ինչպիսիք են Մադդեն-Ջուլիան տատանումը (MJO) և ինչես նաև արևադարձային ցիկլոններ։

Տարածաշրջանում բերքի աճեցման միակ հրաշալի սեզոնը երկար անձրևներերի ժամանակահատվածն է։ Այս սեզոնի միջտարեկան կանխատեսելիությունը ցածր է կարճատև անձրևների համեմատ, և վերջին չորացումը հակադրվում է ավելի խոնավ ապագայի կլիմայական կանխատեսումների հետ («Արևելյան Աֆրիկայի կլիմայի պարադոքս»)։

Արևելյան Աֆրիկան վերջին տարնեին ականատես է եղել հաճախակի և սաստիկ երաշտների, ինչպես նաև ավերիչ ջրհեղեղների։ 1980-ականներից սկսած անձրևների միտումները ցույց են տալիս մարտ-մայիս ամսիների սեզոնային անձրևների ընդհանուր նվազում՝ չնչին աճով հունիս-սեպտեմբեր և հոկտեմբեր-դեկտեմբեր անձրևների ժամանակ, թեև, ըստ երևույթին, վերջին շրջանում վերականգնվել է։ Ապագայում կարող են նաև ջերմաստիճանի փոփխություններ գրանցվել Արևելյան Աֆրիկայում.^[45][46][47]

Կլիմայի կանխատեսումների վերաբերյալ վերջին ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ միջին ջերմաստիճանը կարող է աճել մոտ 2–3 °C-ով մինչև դարի կեսերը և 2–5 °C-ով դարի վերջում։ Սա կախված է արտանետումներից, ինչպես նաև նրանից, թե իրական կլիման ինչպես է արձագանքում մոդելների կողմից ցուցադրվող հնարավոր արդյունքների շրջանակին։ Կլիմայական մոդելի կանխատեսումները հակված են ցույց տալ տեղումների աճ, որը նույնպես ակնկալվում է, որ տեղի կունենա ավելի ուշ։ Կարճ անձրևների սեզոնի այս ուշացումը կապված է կլիմայի փոփոխության պայմաններում Սահարայի շոգի ցածր մակարդակի խորացման հետ։ Հարկ է նշել, սակայն, որ որոշ մոդելներ կանխատեսում են անձրևների նվազում, իսկ որոշ շրջաններում ամենամեծ աճը ցույց է տվել, որ ներառում է անհավանական արդյունքներ՝ համակարգված մոդելային սխալների պատճառով։

Հասարակածային Արևելյան Աֆրիկայում MAM (երկար անձրևների) տեղումների չորացման հակադրությունը, որտեղ մոդելների մեծամասնությունը ապագայում կանխատեսում է եղանակային այմանները, պիտակավորվել է որպես «Արևելյան Աֆրիկայի կլիմայի փոփոխության պարադոքս», չնայած վերջին շրջանում տեղումների որոշակիորեն վերականգնվել են։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ չորացման միտումը հազիվ թե լինի զուտ բնական, բայց կարող է պայմանավորված լինել այնպիսի գործոններով, ինչպիսիք են աերոզոլները, այլ ոչ թե ջերմոցային գազերը, անհրաժեշտ է կատարվեն հետազոտություններ դրաբք հասկանալու համար։ Ապացուցված է, որ չորացումը պայմանավորված է եղել ավելի կարճ անձրևներով և կապված է արաբական ջերմության ցածր մակարդակի խորացման հետ։

Անձրևների կանխատեսումների անորոշության հետ կաված՝ անձրևային սեզոնների սկզբի փոփոխություններն անորոշ են հասարակածային Արևելյան Աֆրիկայում, չնայած շատ մոդելներ կանխատեսում են ավելի ուշ և ավելի խոնավ կարճ անձրևներ։ Հայտնի է, որ Հնդկական օվկիանոսի դիպոլը (IOD) ուժեղ հսկողություն է ապահովում կարճատև անձրևների ժամանակ միջտարեկան փոփոխականության վրա, և ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ կլիմայի փոփոխության պայմաններում ծայրահեղ ՄՕԴ-ները կարող են ևս աճել^[48]։

Հավանական է, որ գլոբալ մակարդակում կլիմայի փոփոխությունը կհանգեցնի տեղումների ինտենսիվության, քանի որ տաքացման հետ մեկտեղ ծայրահեղ տեղումներն ավելանում են ավելի արագ տեմպերով, քան ընդհանուր տեղումները։ Վերջին հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ Աֆրիկայում գլոբալ մոդելները հավանական է, որ չեն կարողանա գնահտել այս տեղումների ինտենսիվացման փոփոխության տեմպերը, և տեղումների ծայրահեղությունների փոփոխությունները կարող են շատ ավելի տարածված լինել, քան կանխատեսվածները գլոբալ մոդելներով։

Արևելյան Աֆրիկայի հարավային հատվածներն իրենց տեղումների մեծ մասը գրանցում են մեկ անձրևային սեզոնի ընթացքում և դա էլ տեղի է ունենում հարավային կիսագնդում ձմռանը.։ Տանզանիայում սասվում է, որ սեզոնային տեղումները կավելանան հետագա կլիմայի փոփոխության պայմաններում, թեև սրա վերաբերյալ այդքան էլ հավաստի տեղեկություններ չկան։ Ավելի հարավ, Մոզամբիկում, կանխատեսվում է ավելի կարճ սեզոն, որը պայմանավորված է եղանակային այմաններով, ապագա կլիմայի փոփոխության հետ նույնես, որը դեռևս արզ չի։

Կլիմայի հետազոտություն

Թեև Աֆրիկան լինելու է կլիմայի փոփոխությունից առավել շատ տուժած մայրցամաքներից մեկը, համակարգված անհավասարությունը և գիտական հետազոտությունների և ֆինանսավորման հետ կապված այլ կողմնակալությունները նշանակում են, որ կլիմայի փոփոխության և կլիմայի հետազոտության ֆինանսավորման մասին հրապարակված գիտության շատ քիչ մասն են կազմում։ Կլիմայի փոփոխության համար 1990-ից 2020 թվականների հետազոտությունը ցույց է տվել, որ Աֆրիկայում կլիմայի փոփոխության հետազոտության համար գումարների 78%-ը ծախսվել է եվրոպական և հյուսիսամերիկյան հաստատություններում, և ավելի շատ ծախսվել է բրիտանական նախկին գաղութների համար, քան այլ երկրներում։ Գիտության այս օրինաչափությունը, իր հերթին, թույլ չի տալիս տեղացի հետազոտողներին կատարել բեկումնային աշխատանք, քանի որ նրանք չունեն փորձարարական գործունեության ֆինանսավորում և որոնք իրենց հերթին նվազեցնում են ներդրումները տեղացի հետազոտողների համար և գլոբալ հարավի համար կարևոր թեմաներում, ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխության հարմարվողականությունը։

Ծանոթագրություններ

1. Schneider, S.H.; և այլք: (2007). «19.3.3 Regional vulnerabilities». In Parry, M.L.; և այլք: (eds.). Chapter 19: Assessing Key Vulnerabilities and the Risk from Climate Change. Climate change 2007: impacts, adaptation, and vulnerability: contribution of Working Group II to the fourth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Cambridge University Press (CUP): Cambridge, UK: Print version: CUP. This version: IPCC website. ISBN 978-0-521-88010-7. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
2. Niang, I., O.C. Ruppel, M.A. Abdrabo, A. Essel, C. Lennard, J. Padgham, and P. Urquhart, 2014: Africa. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part B: Regional Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Barros, V.R., C.B. Field, D.J. Dokken et al. (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 1199–1265. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WGIIAR5-Chap22_FINAL.pdf
3. Kendon, Elizabeth J.; Stratton, Rachel A.; Tucker, Simon; Marsham, John H.; Berthou, Ségolène; Rowell, David P.; Senior, Catherine A. (2019). «Enhanced future changes in wet and dry extremes over Africa at convection-permitting scale». Nature Communications (անգլերեն). 10 (1): 1794. Bibcode:2019NatCo..10.1794K. doi:10.1038/s41467-019-09776-9. ISSN 2041-1723. PMC 6478940. PMID 31015416.
4. «More Extreme Weather in Africa's Future, Study Says | The Weather Channel – Articles from The Weather Channel | weather.com». The Weather Channel (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 1-ին.
5. United Nations, UNEP (2017). «Responding to climate change». UNEP – UN Environment Programme (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 1-ին.
6. Ofoegbu, Chidiebere; Chirwa, P. W. (2019 թ․ մայիսի 19). «Analysis of rural people's attitude towards the management of tribal forests in South Africa». Journal of Sustainable Forestry. 38 (4): 396–411. doi:10.1080/10549811.2018.1554495. ISSN 1054-9811. S2CID 92282095.
7. Niang, I., O.C. Ruppel, M.A. Abdrabo, A. Essel, C. Lennard, J. Padgham, and P. Urquhart, 2014: Africa. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part B: Regional Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Barros, V.R., C.B. Field, D.J. Dokken et al.(eds.). Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom, and New York, NY, USA, pp. 1199–1265.Կաղապար:Verify source
8. Boko, M. (2007). «Executive summary». In Parry, M.L.; և այլք: (eds.). Chapter 9: Africa. Climate change 2007: impacts, adaptation, and vulnerability: contribution of Working Group II to the fourth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Cambridge University Press (CUP): Cambridge, UK: Print version: CUP. This version: IPCC website. ISBN 978-0-521-88010-7. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
9. Ofoegbu, Chidiebere; Chirwa, P. W.; Francis, J.; Babalola, F. D. (2019 թ․ հուլիսի 3). «Assessing local-level forest use and management capacity as a climate-change adaptation strategy in Vhembe district of South Africa». Climate and Development. 11 (6): 501–512. doi:10.1080/17565529.2018.1447904. hdl:2263/64496. ISSN 1756-5529. S2CID 158887449.
10. «Global Warming of 1.5 ºC —». Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 16-ին.
11. Bank, European Investment (2022 թ․ հուլիսի 6). EIB Group Sustainability Report 2021 (անգլերեն). European Investment Bank. ISBN 978-92-861-5237-5.
12. «Climate change triggers mounting food insecurity, poverty and displacement in Africa». public.wmo.int (անգլերեն). 2021 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 26-ին.
13. «Global warming: severe consequences for Africa». Africa Renewal (անգլերեն). 2018 թ․ դեկտեմբերի 7. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 26-ին.
14. «Southern African Development Community :: Climate Change Adaptation». www.sadc.int. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին.
15. «Programme on Climate Change Adaptation, Mitigation in Eastern and Southern Africa (COMESA-EAC-SADC)». Southern African Development Community. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին.
16. AFRICAN STRATEGY ON CLIMATE CHANGE (PDF). African Union. 2014.
17. Bank, European Investment (2022 թ․ հոկտեմբերի 19). Finance in Africa - Navigating the financial landscape in turbulent times (անգլերեն). European Investment Bank. ISBN 978-92-861-5382-2.
18. «Financing for Sustainable Development Report 2021» (PDF). UN.
19. Nations, United. «Population growth, environmental degradation and climate change». United Nations (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
20. SOFI 2019 – The State of Food Security and Nutrition in the World (անգլերեն). Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2021. doi:10.4060/CB4474EN. ISBN 978-92-5-134325-8. S2CID 241785130. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին. {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)
21. «A1 – 1 Sustainability, food security and climate change: three intertwined challenges | Climate-Smart Agriculture Sourcebook | Food and Agriculture Organization of the United Nations». www.fao.org. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 15-ին.
22. Rosane, Olivia (2020 թ․ հունվարի 27). «Worst Locust Swarm to Hit East Africa in Decades Linked to Climate Crisis». Ecowatch. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 6-ին.
23. Kurukulasuriya P, Mendelsohn R (2008 թ․ սեպտեմբերի 25). How Will Climate Change Shift Agro-Ecological Zones And Impact African Agriculture? (PDF). Policy Research Working Papers. The World Bank. doi:10.1596/1813-9450-4717. hdl:10986/6994. S2CID 129416028.
24. Bank, European Investment (2022 թ․ հուլիսի 6). EIB Group Sustainability Report 2021 (անգլերեն). European Investment Bank. ISBN 978-92-861-5237-5.
25. «Climate Change Is an Increasing Threat to Africa». unfccc.int. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 26-ին.
26. Baker, Aryn (2021 թ․ հուլիսի 20). «Climate, Not Conflict. Madagascar's Famine is the First in Modern History to be Solely Caused by Global Warming». Time. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 24-ին.
27. Rodrigues, Charlene (2021 թ․ հուլիսի 22). «Madagascar famine becomes first in history to be caused solely by climate crisis». The Independent. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 24-ին.
28. Harding, Andrew (2021 թ․ օգոստոսի 24). «Madagascar on the brink of climate change-induced famine». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
29. Ryan, Sadie J.; McNally, Amy; Johnson, Leah R.; Mordecai, Erin A.; Ben-Horin, Tal; Paaijmans, Krijn; Lafferty, Kevin D. (2015). «Mapping Physiological Suitability Limits for Malaria in Africa Under Climate Change». Vector-Borne and Zoonotic Diseases. 15 (12): 718–725. doi:10.1089/vbz.2015.1822. PMC 4700390. PMID 26579951.
30. «Ch 3. Natural Disasters» (PDF), Natural Disasters and Desertification, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ հունիսի 2-ին, Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 18-ին {{citation}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն) in UNEP 2007, էջ. 69 harvnb error: no target: CITEREFUNEP2007 (help)
31. «Finance in Africa report finds that banks want to move faster into green lending». European Investment Bank (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
32. Bank, European Investment (2021 թ․ նոյեմբերի 18). Finance in Africa: for green, smart and inclusive private sector development (անգլերեն). European Investment Bank. ISBN 978-92-861-5063-0.
33. Africa Adaptation Initiative
34. Osman-Elasha, Balgis; Downing, Tom (2007). Lessons learned in preparing national adaptation programmes of action in Eastern and Southern Africa. Stockholm Environment Institute.
35. IPCC (2014). Africa. In: Climate change 2014: impacts, adaptation and vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (PDF).
36. Ofoegbu, Chidiebere; Chirwa, Paxie; Francis, Joseph; Babalola, Folaranmi (2017 թ․ մայիսի 15). «Assessing vulnerability of rural communities to climate change: A review of implications for forest-based livelihoods in South Africa». International Journal of Climate Change Strategies and Management. 9 (3): 374–386. doi:10.1108/IJCCSM-04-2016-0044. hdl:2263/61659. ISSN 1756-8692.
37. World Health Organization. (2012). Adaptation to climate change in Africa plan of action for the health sector 2012–2016. Retrieved from http://www.afro.who.int/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=7699&Itemid=2593
38. «EIB President highlights new gender and digital investment initiatives to accelerate economic recovery across Africa». European Investment Bank (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
39. «European Investment Bank Development Report» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 16-ին.
40. Selassie, Abebe Aemro; Department, Habtamu Fuje IMF African. «Seven Charts that Show Sub-Saharan Africa at a Crucial Point». IMF (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
41. Abuya, Robina; Said, Mohammed; Atela, Joanes; Muhwanga, Joseph; Moiko, Stephen; Atieno, Fred; Ndiritu, Simon (2019). «Contexualising Pathways to Resilience in Kenya's ASALs under the Big Four Agenda». Kenya Markets Trust. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին.
42. «National Action Programme of Adaptation to climate change (NAPA)» (PDF).
43. «National Adaptation Programme of Action on Climate Change (Zambia) | The REDD Desk». theredddesk.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 8-ին.
44. «National Adaptation Plan(NAP) Roadmap for Zimbabwe» (PDF).
45. Dunning, Caroline M.; Black, Emily; Allan, Richard P. (2018 թ․ հոկտեմբերի 4). «Later Wet Seasons with More Intense Rainfall over Africa under Future Climate Change» (PDF). Journal of Climate. 31 (23): 9719–9738. Bibcode:2018JCli...31.9719D. doi:10.1175/JCLI-D-18-0102.1. ISSN 0894-8755. S2CID 52990163.
46. Muhati, Godwin Leslie; Olago, Daniel; Olaka, Lydia (2018 թ․ հոկտեմբերի 1). «Past and projected rainfall and temperature trends in a sub-humid Montane Forest in Northern Kenya based on the CMIP5 model ensemble». Global Ecology and Conservation. 16: e00469. doi:10.1016/j.gecco.2018.e00469. ISSN 2351-9894.
47. Rowell, David P.; Senior, Catherine A.; Vellinga, Michael; Graham, Richard J. (2016 թ․ փետրվարի 1). «Can climate projection uncertainty be constrained over Africa using metrics of contemporary performance?». Climatic Change (անգլերեն). 134 (4): 621–633. Bibcode:2016ClCh..134..621R. doi:10.1007/s10584-015-1554-4. ISSN 1573-1480.
48. Cai, Wenju; Wang, Guojian; Gan, Bolan; Wu, Lixin; Santoso, Agus; Lin, Xiaopei; Chen, Zhaohui; Jia, Fan; Yamagata, Toshio (2018 թ․ ապրիլի 12). «Stabilised frequency of extreme positive Indian Ocean Dipole under 1.5 °C warming». Nature Communications (անգլերեն). 9 (1): 1419. Bibcode:2018NatCo...9.1419C. doi:10.1038/s41467-018-03789-6. ISSN 2041-1723. PMC 5897553. PMID 29650992.

Արտաքին հղումներ

• Future Climate For Africa programme
• African Climate Policy Centre (ACCP) goal is to contribute to poverty reduction through successful mitigation and adaptation to climate change in Africa and to improve the capacity of African countries to participate effectively in multilateral climate negotiations.
• African Monsoon Multidisciplinary Analysis 2050 (AMMA-2050) aim to address the challenges of understanding how the monsoon will change in future decades, to 2050, and how this information can be most effectively used to support climate-compatible development in the region.
• Collaborative Adaptation Research Initiative in Africa and Asia Արխիվացված 2023-09-09 Wayback Machine (CARIAA) builds resilience by supporting collaborative research on climate change adaptation to inform adaptation policy and practice.
• Integrating Hydro-Climate Science into Policy Decisions for Climate-Resilient Infrastructure and Livelihoods in East Africa (HyCRISTAL) was aimed to tackle uncertainties that exist around climate change projections for the region, concentrating in particular on what they mean for the availability and management of water.
• Southern African Science Service Centre for Climate Change and Adaptive Land Management (SASSCAL) initiative aims to put possible solutions to the many challenges of global change to develop and produce scientifically sound findings and sustainable socio-economic benefits for the entire Southern Africa region.
• West African Science Service Center on Climate Change and Adapted Land Use (WASCAL) is a research-focused Climate Service Centre designed to help tackle this challenge and thereby enhance the resilience of human and environmental systems to climate change and increased variability in West Africa.

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կլիմայական փոփոխությունները Աֆրիկայում կատեգորիայում։