![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Bioreactor_principle.svg/langhy-640px-Bioreactor_principle.svg.png&w=640&q=50)
Կենսառեակտոր
From Wikipedia, the free encyclopedia
Կենսառեակտոր, ցանկացած սարք կամ համակարգ, որը պարունակում է կենսաբանական ակտիվ միջավայր[1]։ Մի դեպքում կենսառեակտորն անոթ է, որտեղ ընթանում է քիմիական գործընթաց, որում ներառված են օրգանիզմներ կամ այդպիսի օրգանիզմներից ստացված կենսաքիմիական ակտիվ միացություններ։ Այս գործընթացը կարող է լինել աերոբ կամ անաերոբ։ Այս կենսառեակտորները սովորաբար գլանաձև են, չափերը տատանվում է լիտրից մինչև խորանարդ մետր և հաճախ պատրաստված է չժանգոտվող պողպատից։
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Bioreactor_principle.svg/320px-Bioreactor_principle.svg.png)
Այն կարող է վերաբերվել նաև մի սարքի կամ համակարգի, որը նախատեսված է բջիջների աճեցման համար կամ հյուսվածքների պարագայում բջջային կուլտուրայի աճեցման համար[2]։ Այս սարքերը մշակվում են հյուսվածքային ճարտարագիտությնում կամ կենսաքիմիական/ կենսատեխնոլոգիական ճարտարագիտությունում օգտագործվելու համար։
Կենսառեակտորի աշխատանքի մեխանիզմից ելնելով դասակարգում են՝ չկառավարվող, կառավարվող և շարունակական (օրինակ՝ քեմոստատ)։
Կենսառեակտորներում աճող օրգանիզմները կարող են ընկղմված լինել հեղում միջավայրում կամ կարող են ամրանալ պինդ միջավայրի մակերեսին։ Ընկղմված կուլտուրան կարող է հանդես գալ կախույթի ձևով կամ լինել անշարժացած։ Կախույթային կենսառեակտորներում կարող են օգտագործել օրգանիզմների ավելի շատ տեսակ, քանի որ ամրացման համար հատուկ մակերեսներ անհրաժեշտ չեն և կարող են գործել ավելի մեծ մասշտաբով, քան անշարժացած կուլտուրաները։ Այնուամենայնիվ շարունակական ընթացող գործընթացում օրգանիզմները հեռացվում են ռեակտորից արտահոսող լուծույթի հոտ միասին։ Անշարժացումը (իմմոբիլիզացիա) ընդհանուր հասկացություն է, որը նկարագրում է բջիջների կամ մասնիկների ամրացման կամ ծուղակավորման մեթոդների լայն շրջանակ[3]։ Այն կարող է կիրառվել հիմնականում բոլոր տեսակի կենսակատալիզներում, այդ թվում նաև ֆերմենտների, բջջային օրգանոիդների, կենդանական և բուսական բջիջների[4]։ Անշարժացումը (իմմոբիլիզացիա) օգտակար է շարունակական կամ կառավարվող գործընթացներում, քանի որ օրգանիզմները արտահոսող լուծույթի հետ չեն կարողանա դուրս գալ ռեակտորից, բայց կա նաև սահմանափակումներ, քանի որ բակտերիաները գտնվում են միայն անոթի մակերևույթին։
Խոշոր մասշտաբներով անշարժացված բջիջների կենսառեակտորներ են․