Խաչակենտրոն
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Խաչակենտրոն, եկեղեցական ճարտարապետության մեջ գլխավոր նավի և տրանսեպտի հատման տեղը, որտեղ խաչ է առաջանում։
Եկեղեցու ավանդական ուղղվածության դեպքում խաչակենտրոնով կարելի է անցնել արևմտյան նավ, հարավային և հյուսիսային տրանսեպտներ և եկեղեցու արևելյան մասում գտնվող այն հատվածը, որ նախատեսված է երգչախմբի համար։ Խաչակենտրոնը հաճախ նշանավորվում է աշտարակով կամ գմբեթով, ընդ որում աշտարակները բնորոշ են ռոմանական և գոթական տաճարներին, իսկ գմբեթները` Վերածննդի շրջանի տաճարներին։
Քանի որ խաչակենտրոնը բաց է բոլոր չորս կողմերի ուղղությամբ, աշտարակի կամ գմբեթի ծանրությունն ընկնում է անկյունների վրա. այդ իսկ պատճառով հուսալի կառույցի ստեղծումը ճարտարապետներից և շինարարներից պահանջում է որոշակի վարպետություն։ Նախկին հարյուրամյակներում տաճար կառուցողների չափից մեծ հավակնությունները նմանատիպ կառույցների փլուզման առիթ են դարձել[1]։
Հատման բնույթից կախված` առանձնացնում են խաչակենտրոնի երկու տեսակ։ Առաջինի դեպքում նավն ու տրանսեպտը ունենում են հավասար բարձրություն, իսկ գմբեթի տակ գտնվող ուղղանկյունն ունենում է չորս նմանատիպ կամարներ։ Երկրորդ տեսակը ցածր տրանսեպտով խաչակենտրոնն է, որ բնորոշվում է ավելի ցածր, նեղ կամարներով, որոնք հստակ բաժանում են նավը, տրանսեպտն ու երգչախմբի համար նախատեսված հատվածը։
Գմբեթը կամ աշտարակը կարող են ունենալ լուսամուտներ` ձևավորելով լապտեր։ Վաղ միջնադարում խաչակենտրոնի ուղղանկյունը տաճարի նախագծման մեջ հաճախ օգտագործել են որպես չափման միավոր. նավի և տրանսեպտի երկարությունը եղել է խաչակենտրոնի ուղղանկյան կողմի բազմապատիկը։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
