Լապլանդիա

Լապլանդիա (ֆիններեն՝ Lappi, շվեդ.՝ Lappland, նորվ.՝ Lapland), բնաշխարհ Եվրոպայի հյուսիսում՝ Նորվեգիայում, Շվեդիայում, Ֆինլանդիայում և Ռուսաստանի Մուրմանսկի մարզի արևմուտքում, հյուսիսային լայնության 64֊66^օ֊ից հյուսիս։ Սաամներ (լոպարներ) ժողովրդի տարաբնակեցման հիմնական շրջանն է։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լապլանդիա (այլ կիրառումներ)

Լապլանդիա
Տեսակ	տարածաշրջան, մշակութային շրջան և ethnic territory?
Մայրցամաք	Եվրոպա
Երկիր	Նորվեգիա,  Շվեդիա,  Ֆինլանդիա և  Ռուսաստան
Մակերես	388 350 կմ²

Հաճախ Լապլանդիայի անվան տակ հասկանում են շվեդական Լափլանդ նահանգը։ Սակայն, այլ դեպքերում Լապլանդիայի անվան տակ հասկանում են ավելի ընդլայնված տարածք, որը հիմնականում համընկնում է Հյուսիսային Կալոտի հետ (Ֆենոսկանդիայի մի մասը, որը գտնվում է Հյուսիսային բևեռային շրջանից հյուսիս), ինչն ավելի է համապատասխանում սաամների պատմական տարաբնակեցմանը։

Լապլանդիան երբեք չի եղել միավորված պետական կազմավորում։ Ներկա դրությամբ այն բաժանված է չորս պետությունների՝ Նորվեգիայի, Շվեդիայի, Ֆինլանդիայի և Ռուսաստանի (Կոլայի թերակղզի) միջև։ Սաամներն ունեն վառ արտահայտված ազգային ինքնություն, ինչպես նաև դրոշ և հիմն, իսկ նրանց իրավունքները ներկայացնում են մշակութային ինքնակառավարման ընտրովի մարմինները՝ Սաամական խորհրդարանը։

Սապմի

Սաամների դրոշը

Անվանումը ստացել է սաամներ (լոպարներ) ժողովրդի անունից^[1]։ Սաամները իրենց երկիրն անվանում են Սապմի (հյուսիսսաամական լեզվից թարգամանաբար «Sápmi» բառը նշանակում է «սաամների երկիր»^[2])՝ այդ անվան տակ հասկանալով իրենց ավանդական տարաբնակեցման տարածքը։ Այդ բառը սովորաբար կիրառվում է որպես Լապլանդիայի հոմանիշ, սակայն այդ երկու հասկացությունների միջև գոյություն ունի որոշակի տարբերություն, քանի որ Հյուսիսային Կալոտի ամբողջ տարածքը չի համարվում սաամների ավանդական տարաբնակեցման տարածք։ Բացի այդ, Սապմիի մի մասը գտնվում է Հյուսիսային բևեռային շրջանից հարավ։

Sápmi բառը օգտագործվում է տարբեր կազմակերպությունների անվանումներում, որոնք կապ ունեն սաամների հետ։ Օրինակ՝ Նորվեգիայի և Շվեդիայի ռադիոկայանները համապատասխանաբար կոչվում են NRK Sápmi և SR Sápmi։

Մշակութային ազդեցություն

• Լապլանդիան համարվում է Սանտա Կլաուսի, Ձմեռ Պապի և նրանց սաամական գործընկեր Մուն Կալսայի ծննդավայրը^[3]։ Ռովանիեմի քաղաքից 9 կմ հեռավորության վրա կառուցվել է Սանտա Կլաուսի գյուղ զվարճանքների այգին, նվիրված Ձմեռ Պապին, որին Ֆինլանդիայում անվանում են Յոուլուպուկկի (ֆիններեն՝ Joulupukki)։
• «Նիլսի զարմանահրաշ ճանապարհորդությունը վայրի սագերի հետ» պատմվածքի գործողությունների մոտ կեսը տեղի են ունենում Լապլանդիայում։

Պատկերասրահ

• 
  Նորվեգիայի Ֆինմարկ վարչական բաժանման զինանշանը
• 
  Շվեդական Լափլանդ նահանգի զինանշանը
• 
  Ֆիննական Լապի նահանգի զինանշանը

Ծանոթագրություններ

1. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
2. Jonas Karlsbakk. (2012 թ․ նոյեմբերի 10). «Саамскому парламенту необходимо право вето». Интернет-агентство BarentsObserver.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
3. ««В России появилась ещё одна родина Деда Мороза», 17 декабря 2003». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

Գրականություն

• Sari Pietikäinen, Leena Huss, Sirkka Laihiala-Kankainen, Ulla Aikio-Puoskari & Pia Lane Regulating Multilingualism in the North Calotte: The Case of Kven, Meänkieli and Sámi Languages(անգլ.) // Acta Borealia : ամսագիր. — В. 1. — Էջ  1―23. — doi:10.1080/08003831.2010.486923

Արտաքին հղումներ

• State Provincial Office of Lapland Արխիվացված 2008-04-20 Wayback Machine(անգլ.), (ֆին.), (շվեդ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լապլանդիա» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 489)։