Ժանսայա Աբդումալիկ

Ժանսայա Դանիյարովիչ Աբդումալիկ (ղազ.՝ Жансая Даниярқызы Әбдімәлік, հունվարի 12, 2000(2000-01-12)^[1], Ալմաթի, Ղազախստան^[1]), ղազախ շախմատիստուհի, միջազգային վարպետ (2017) և կանանց գրոսմայստեր (2014), Ալմաթի քաղաքային մասլիխատի 7-րդ գումարման պատգամավոր, ընտրվել է «Նուր Օտան» կուսակցությունից, 2021 թվականի հունվարի 14-ին^[2]։

Ժանսայա Աբդումալիկ ղազ.՝ Жансая Даниярқызы Әбдімәлік
Ծնվել է	հունվարի 12, 2000(2000-01-12)[1] (24 տարեկան)
Ծննդավայր	Ալմաթի, Ղազախստան[1]
Քաղաքացիություն	Ղազախստան
Կրթություն	International Information Technology University?
Մասնագիտություն	շախմատիստ
Zhansaya Abdumalik Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ժանսայայի առաջին մարզիչը եղել է հայրը՝ Դանիար Աշիրովը^[3]։ Աբդումալիկն իր առաջին տիտղոսը նվաճել է վեց տարեկան հասակում․ 2006 թվականին Ալմաթի քաղաքի առաջնության մինչև 8 տարեկան աղջիկների շրջանում^[4]։

2007 թվականի հունվարին մասնակցել է Ղազախստանի առաջնությանը՝ մինչև 8 տարեկան աղջիկների շրջանում 9 հնարավորից վաստակել է 8,5 միավոր և զբաղեցրել առաջին տեղը։ Նույն թվականին հունիսին նա ոսկե մեդալ է նվաճեց Ուկրաինայում կայացած միջազգային մրցաշարում և 7 տարեկան հասակում լրացրել առաջին կարգի նորմը։ Նոյեմբերին Թուրքիայում տեղի ունեցած տղաների և աղջիկների աշխարհի առաջնությունում ղազախ շախմատիստուհին զբաղեցրել է 4-րդ տեղը։

2008 թվականի հունվարին նա իր տարիքային խմբում կրկին դարձել է Ալմաթիի չեմպիոն։ Նույն թվականի մարտին Ժանսայան դարձել է մինչև 10 տարեկան աղջիկների շրջանում Ղազախստանի բացարձակ չեմպիոն մինչև 10 տարեկան աղջիկների շրջանում՝ նվաճելով ոսկե մեդալներ «դասական», «արագ» և «բլից» խաղաձևերում։ Հուլիսին Իրանում կայացած Ասիայի առաջնությունում դարձել է հաղթող և կրել շախմատի պատմության մեջ ամենաերիտասարդ Ասիայի չեմպիոնի տիտղոսը։ Հոկտեմբերին Վիետնամում տեղի ունեցած մինչև 8 տարեկան տղաների և աղջիկների աշխարհի առաջնությունում 11 հնարավորից վաստակել է 10 միավոր և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը^[5]։

2010 թվականի հուլիսին Թուրքիայում տեղի ունեցած դպրոցականների աշխարհի առաջնությունում Ժանսայան 9 հնարավորից վաստակել է նույնքան միավոր և գլխավորել մրցաշարի աղյուսակը^[6]։ Մրցաշարից հետո նրան շնորհվել է ՖԻԴԵ-ի վարպետի կոչում։

2011 թվականի մայիսին Լեհաստանում նա նվաճել է իր տարիքակիցների աշխարհի ուժեղագույն կին շախմատիստի կոչումը։ ՖԻԴԵ-ն նրան տարեվերջին շնորհել է կանանց միջազգային վարպետի կոչում։

Նոյեմբերին Բրազիլիայի Կալդաս Նովաս քաղաքում մինչև 12 տարեկան աղջիկների աշխարհի առաջնությունում Ժանսայան երկրորդ անգամ դարձել է հաղթող։

2012 թվականի հունիս ամսին ղազախական լրատվամիջոցներում հայտարարել են, որ Աբդումալիկը դարձել է ամենաերիտասարդ կին գրոսմայստերը^[7], սակայն ՖԻԴԵ-ի խորհրդակցությունում նրան չեն շնորհել գրոսմայստերի կոչում` մեկ կասկածելի մրցաշարի մասնակցելու պատճառով^[8]։ Նույն թվականի նոյեմբերին Սլովենիայի Մարիբոր քաղաքում նա դարձել է աշխարհի առաջնության արծաթե մեդալակիր՝ մինչև 12 տարեկան աղջիկների տարիքային խմբում։

2013 թվականի սեպտեմբերին Աբդումալիկն Թուրքիայում կայացած մինչև 20 տարեկան աղջիկների աշխարհի առաջնությունում գրավել երկրորդ տեղը՝ զիջելով առաջին տեղը ռուս շախմատիստուհի, կանանց գրոսմայստեր Ալեքսանդրա Գորյաչկինային^[9]։ Նոյեմբերին առանց պարտության դարձել է Չեխիայում տեղի ունեցած տղամարդկանց միջազգային մրցաշարի հաղթող^[10]։

2014 թվականին Ալմաթի քաղաքում Աբդումալիկի ծնողների կողմից հիմնվել է ակադեմիա՝ Ժանսայա Աբդումալիկի շախմատի ակադեմիա^[11]։ Ակադեմիայի բացման արարողությանը ներկա է եղել աշխարի նախկին չեմպիոն Անատոլի Կարպովը, որը Աբդումալիկի հետ անցկացրած պարտիաներից երկուսը հաղթել է, մեկը պարտվել, իսկ չորրորդն ավարտվել է ոչ-ոքի^[12][13]։ Փետրվարին նրա անունն ընդգրկվել է ՖԻԴԵ-ի կանանց ուժեղագույն վարկանիշ ունեցող շախմատիսստների 100-րդ հորիզոնականում։

2014 թվականի մարտի 30-ին ՖԻԴԵ-ի նՆախագահական խորհուրդը Խանտի-Մանսիյսկում (Ռուսաստան) կայացած նիստում 14-ամյա Ժանսայա Աբդումալիկին շնորհել է կանանց միջազգային գրոսմայստերի կոչում^[14]՝ գերազանցելով իր հայրենակից Դինարա Սադուակասովայի ռեկորդը, որը գրոսմայստերի կոչման է արժանացել 16 տարեկանում։ Ապրիլի 20-ին Արաբական Միացյալ Էմիրություններում (Շարջա) տեղի ունեցած Ասիայի կայծակնային առաջնությունում, որտեղ անցկացվում էր դասական շախմատի տղամարդկանց և կանանց Ասիայի մայրցամաքային առաջնությունը, Աբդումալիկը գրավել է երրորդ տեղը՝ թողննելով իրենից առաջ չինացի և հնդիկ գրոսմայստեր Թան Չժունյիին և Հարիկա Դրոնավալլիին^[15]։

2013 թվականի արդյունքներով Աբդումալիկը ՖԻԴԵ-ի Ասիայի ֆեդերացիայի կողմից ճանաչվել է Ասիայի մինչև 20 տարեկան լավագույն շախմատիստուհին^[16][17],։

2015 թվականի սեպտեմբերին Խանտի-Մանսիյսկում տեղի ունեցած մինչև 20 տարեկան աղջիկների աշխարհի առաջնությունում Աբդումալիկը գրավել է 3-րդ տեղը^[18]։

2016 թվականին ղազախ շախմատիստուհին առաջին անգամ դարձել է Ղազախստանի կանանց առաջնության հաղթող^[19]։

2017 թվականի մարտին ՖԻԴԵ-ի նախագահական խորհուրդը Աբդումալիկին շնորհել է շախմատի տղամարդկանց միջազգային վարպետի կոչում։ Նա Ղազախստանի շախմատիստուհիներից առաջինն է, որը նվաճել է այդ կոչումը^[20]։ Նույն թվականի հուլիսին Աբդումալիկը լրացրել է միջազգային գրոսմայստերի առաջին նորման՝ «World Open 2017» միջազգային խոշոր մրցաշարում (Ֆիլադելֆիա, ԱՄՆ)^[21]։ Նոյեմբերին Տարվիզիոյում (Իտալիա) դարձել է մինչև 20 տարեկան աղջիկների աշխարհի չեմպիոն՝ 11 հնարավորից վաստակել 9 միավոր^[22]։

2018 թվականի մարտին լրացրել է միջազգային գրոսմայստերի երկրորդ նորմը՝ Սկոպիեում (Մակեդոնիա) տեղի ունեցած «Karpos Open-2018» մրցաշարում, որտեղ 150 մասնակիցների մեջ զբաղեցրել է հինգերորդ տեղը^[23], ապրիլին երրորդ նորմն է լրացրել Հունգարիայի մայրաքաղաք Բուդապեշտում կայացած «Budapest Spring Festival 2018» միջազգային մրցաշարում^[24]։ Օգոստոսին Համադանում (Իրան) կայացած Ասիայի ազգերի գավաթի մրցաշարում 3-րդ տախտակի վրա նվաճել է բրոնզե մեդալ^[25]։

Վարկանիշի փոփոխության գրաֆիկ

Էլոյի վարկանիշի փոփոխություններ^[26][27]

Տարի	Հնվ	Փտր	Մրտ	Ապր	Մայ	Հուն	Հուլ	Օգս	Սեպ	Հոկ	Նոյ	Դեկտ	Տարվա լավագույն	Տարվա վատագույն
2009				1854			1831		1804		1804		1854	1804
2010	1816		1865		1888		1888		1870		1870		1888	1816
2011	1938		1941		1989		2030		2030		2109		2109	1938
2012	2119		2137		2141		2193	2193	2174	2174	2173	2169	2193	2119
2013	2169	2184	2187	2209	2236	2250	2265	2265	2277	2311	2311	2341	2341	2169
2014	2343	2366	2379	2379	2350	2350	2333	2333	2319	2332	2332	2332	2379	2319
2015	2369	2379	2379	2411	2393	2393	2371	2371	2380	2390	2390	2390	2411	2369
2016	2381	2381	2381	2381	2386	2382	2382	2389	2389	2393	2405	2405	2405	2381
2017	2430	2430	2430	2442	2420	2397	2400	2423	2428	2428	2428	2449	2449	2397
2018	2449	2449	2449	2443	2484	2488	2488	2481	2482	2482	2473	2470	2488	2443
2019	2468	2468	2469	2463	2464	2464	2458	2457	2469	2472	2472	2465	2472	2457
2020	2471	2471	2461	2478	2478	2478	2478	2478	2478	2478	2478	2478	2478	2461
2021	2472	2472	2472				2505		2502	2507		2491	2507	2472
2022		2491	2496	2489	2495			2503	2501		2496		2503	2489
2023			2497			2473					2468		2497	2468

Ծանոթագրություններ

1. chessgames.com — 2001.
2. Ермахан Ибраимов и Жансая Абдумалик стали депутатами маслихата Алматы
3. ««Нужно уходить из детских шахмат!»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-09-23-ին. Վերցված է 2021-03-29-ին.
4. «Юная королева шахмат Жансая Абдумалик обыграла всех, пожелавших сыграть с ней партию». sport.gazeta.kz. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 3-ին.
5. Газета Время — Триумф шахматной принцессы
6. Sports.kz — Принцесса метит в королевы
7. Tengrinews.kz — 11-летняя казахстанская шахматистка стала самым юным гроссмейстером в мире
8. Жансая АБДУМАЛИК. РАССТАВЛЯЯ ТОЧКИ НАД i
9. «Александра Горячкина — первая в мире «до 20»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 29-ին.
10. Жансая Абдумалик в Брно-Опен
11. «Об Академии | Академия Шахмат Жансаи Абдумалик». chessacademy.kz. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 27-ին.
12. Жансая Абдумалик выиграла одну из четырёх партий у Анатолия Карпова
13. Академия шахмат Жансаи Абдумалик
14. Жансая Абдумалик получила звание международного гроссмейстера среди женщин
15. Жансая Абдумалик заняла третье место на чемпионате Азии
16. Жансая Абдумалик признана лучшей шахматисткой Азии до 20 лет
17. Престижная награда нашла героя, или Почему Жансая Абдумалик уходит от детских шахмат Արխիվացված 2014-07-03 Wayback Machine
18. Лучшей шахматисткой мира стала 19-летняя львовянка
19. 16-летняя Жансая Абдумалик впервые стала чемпионкой Казахстана по шахматам
20. «Жансая Абдумалик первой из шахматисток Казахстана получила звание мужского международного мастера». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 29-ին.
21. Абдумалик выполнила норму мужского международного гроссмейстера
22. Жансая Абдумалик стала чемпионкой мира по шахматам до 20 лет
23. Абдумалик заняла пятое место на Karpos Open-2018 и выполнила вторую норму мужского гроссмейстера
24. Абдумалик будет присвоено звание мужского гроссмейстера
25. Знатный улов в Хамадане
26. Էլոյի վարկանիշը ՖԻԴԵ ցանկերից։ Աղբյուրներ՝ fide.com, benoni.de, olimpbase.org
27. Տեխնիկական խնդիրների պատճառով աղյուսակը ժամանակավորապես չի աշխատում։

Արտաքին հղումներ

• Անձնական քարտը ՖԻԴԵ-ի կայքում
• Պարտիաները chessgames.com կայքում
• Անձնական քարտը 365chess.com կայքում
• Մասնացությունը օլիմպիադաներին
• Մասնակցությունը թիմային առաջնություններին
• ЖАНСАЯ АБДУМАЛИК
• Արսեն Եղիազարյանի հիշատակին կանցկացվի Հայաստան - Ղազախստան շախմատային հանդիպում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժանսայա Աբդումալիկ» հոդվածին։