Թոմաս Քիդ

Թոմաս Քիդ (անգլ.՝ Thomas Kyd,1558, Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն - 1594, Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն), անգլիացի դրամատուրգ, ժամանակին ամենահայտնի վրեժխնդրության ողբերգության ամենահայտնի նմուշներից մեկէ՝ «Իսպանական ողբերգության» հեղինակ^[1]։

Թոմաս Քիդ
Ծնվել է	1558
Ծննդավայր	Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն
Վախճանվել է	1594
Վախճանի վայր	Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն
Գերեզման	Լոնդոն
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, գրող և գրական թարգմանիչ
Լեզու	անգլերեն
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Կրթություն	Մերչանթ Թեյլորս դպրոց
Ուշագրավ աշխատանքներ	The Spanish Tragedy?
Thomas Kyd Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Թոմաս Քիդը ծնվել է Լոնդոնում նոտար Ֆրենսիս և Աննա (կամ Ագնեսա) Քիդի ընտանիքում և մկրտվել է 1558 թվականի նոյեմբերի 6-ին Սուրբ Մարիամի եկեղեցում (Մագու Վուլնոտի Սուրբ Եկեղեցի)։ 1565 թվականից սովորել է Մերչանտ-Թեյլորզ-սքուլ հեղինակավոր վաճառական դպրոցում (Merchant Taylor ' Ս School)։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Էլիզաբեթյան գրողների շրջանում նրան դասում են այսպես կոչված «համալսարանական մտքերի» շարքում (Քրիստոֆեր Մարլոյի, Ռոբերտ Գրինի, Թոմաս Նաշի, Johnոն Լիլիի, Թոմաս Լոջի, Georgeորջ Փիլի հետ միասին), տեղեկություններ չկան այն մասին, որ նա սովորել է Քեմբրիջում կամ Օքսֆորդում, և արդյոք նա ընդհանրապես ավարտել է դպրոցը, չի պահպանվել^[2][3]։

Քիդի հետագա ճակատագիրը կարելի է վերականգնել միայն հատվածաբար։ Հավանաբար, ավարտելով ուսումը, նա շարունակեց իր հոր գործը։ 1580-ականներին Քիդը սկսեց թարգմանել պիեսներ և ստեղծել իր սեփականը։ 1580-ականներին Քիդը սկսեց թարգմանել պիեսներ և ստեղծել իր սեփականը։ Երկու տարի անց Մարլոյի հետ ծանոթության պատճառով Թոմասի մոտ անախորժություններ սկսվեցին. նրան կասկածում էին հակապետական գործունեության մեջ. հետո նրան մեղադրեցին աշխարհի վերաբերյալ աթեիստական հայացքների մեջ,1593 թվականի մայիսի 12-ին Քիդը ձերբակալվեց, իսկ հետո խոշտանգվեց։ Շուտով նրան ազատ արձակեցին բանտից, բայց նա դարձավ հոգեպես կոտրված մարդ և, ինչպես ենթադրվում է, այս բոլոր իրադարձություններից հետո ապրեց ոչ ավելի, քան մեկ տարի^[4]։

Քիդի գրվածքների մեծ մասը կորել է կամ վերագրման ենթակա չէ։ Պահպանված ստեղծագործությունների թվում է Տորկվատո Տասոյի «Տնային տնտեսուհու փիլիսոփայությունը» թարգմանությունը (անգլ.՝ The Householder’s Philosophy; 1588), «Ջոն Բրուենի սպանությունը» գրքույկ (անգլ.՝ The Murder of John Brewen; 1592) և «Կորնելիա» ողբերգությունը (անգլ.՝ Cornelia; 1594), որը թարգմանությունն է «Կորնելիա» պիեսի (ֆր.՝ Cornelie, 1573) Ֆրանսիացի դրամատուրգ Ռոբերտ Գարնիեն^[5]：

Միակ պիեսը, որը հստակ գրել է Քիդը, «Իսպանական ողբերգությունն» է^[6]։ (անգլ.՝ The Spanish Tragedy), որը դարձավ ամենահայտնին Էլիզաբեթյան թատրոնի խաղացանկում^[7]：Բեմադրվել է 1585 թ. պիեսը զգալի ազդեցություն է ունեցել Եղիսաբեթ I թագուհու դարաշրջանի թատրոնի վրա։ Ողբերգության սյուժեի որոշ առանձնահատկություններ և սոտեղծագործության հերոսի խելագարությունը նման են «Համլետին»։ Բացի այդ, որոշ հետազոտողներ Կիդուին վերագրում են կորած «Համլետ» պիեսի հեղինակությունը, որը գրականագիտության մեջ հայտնի է որպես «Ուր-Համլետ» («Պրա-Համլետ»): Նա բեմ բարձրացավ 1580-ականների երկրորդ կեսին և արդեն ուներ վրեժխնդրության դրդապատճառ և վրեժխնդրության կոչ անող ուրվական։ Այզեկ Ազիմովը գրել է այս առիթով: «Ըստ երևույթին, Քիդի պատանեկության այս պիեսը տառապում էր հրեշավոր չափազանցություններով։ Դատելով ակնարկներից՝ այն արյունոտ ու շքեղ էր։ Անգլիացի դրամատուրգ Թոմաս Լոջը 1596 թվականին գրել է, որ Ուրվականը շուկայական կնոջ պես գոռում է իր մեջ. «Համլետ, վրեժ լուծիր»^[8]։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ դա Շեքսպիրի դրամայի առաջին տարբերակն է, որը նա վերաշարադրել է մի փոքր ուշ^[9]։

Թոմասին վերագրվում է նաև «Սոլիման և Պերսիդա» ողբերգության հեղինակը (անգլ.՝ Soliman and Perseda)։ Կայդի ներդրումը Էլիզաբեթյան դարաշրջանում անգնահատելի է, թեև դրամատուրգը համբավ ձեռք բերեց միայն մեկ պիեսի շնորհիվ։ Մանկական դրամատուրգիայում գերակշռում են կերպարների ռելիեֆը, զվարճությունը և սուր հռետորաբանությունը^[10]։ Ավստրալացի հետազոտողները պարզել են, որ Քիդը Էդվարդ III-ի անանուն պիեսի համահեղինակն է, որն ամենից հաճախ վերագրվում էր Շեքսպիրին։ Ըստ գիտնականների՝ Քիդը 12 տեսարանի հեղինակ է, հինգ տեսարան ստեղծվել է Շեքսպիրի կողմից, ևս երկուսը՝ միասին^[11]։ Ըստ ընդհանուր տեսակետի, նրա ստեղծագործության վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել հռոմեացի ստոիկ Լուսիուս Աննա Սենեկան, մասնավորապես «Իսպանական ողբերգություն»-ում նրա մի քանի մեջբերումներ կան^[12]։

Ծանոթագրություններ

1. «Thomas Kyd, English dramatist». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
2. Испанская трагедия, 2011, Н. Э. Микеладзе. Томас Кид и «Испанская трагедия», էջ 159
3. Стадников, 2020, էջ 211
4. Испанская трагедия, 2011, Н. Э. Микеладзе. Томас Кид и «Испанская трагедия», էջ 163
5. Испанская трагедия, 2011, Н. Э. Микеладзе. Томас Кид и «Испанская трагедия», էջ 157
6. «luminarium.org». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
7. Испанская трагедия, 2011, Н. Э. Микеладзе. Томас Кид и «Испанская трагедия», էջ 155
8. Азимов, 2007, էջ 106
9. Виктория Балашова Загадочный Шекспир. — Litres, 2022-05-15. — 547 с. — ISBN 978-5-04-278254-1
10. Кид, Томас Արխիվացված 2012-11-17 Wayback Machine // Энциклопедия «Кругосвет» (Ստուգված է 31 Դեկտեմբերի 2010)
11. David Kernot, Terry Bossomaier, Roger Bradbury Did William Shakespeare and Thomas Kyd Write Edward III? // International Journal on Natural Language Computing. — 2017-12-30. — В. 6. — Т. 6. — С. 01–13. — doi:10.5121/ijnlc.2017.6601 Архивировано из первоисточника 5 Դեկտեմբերի 2022.
12. Испанская трагедия, 2011, Н. Э. Микеладзе. Томас Кид и «Испанская трагедия», էջ 160

Գրականություն

• Аксёнов И. А. Гамлет и другие опыты, в содействие отечественной шекспирологии. — М.: Федерация, 1930. — 220 с.
• Айзек Азимов Путеводитель по Шекспиру. Английские пьесы = Asimov s Guide to Shakespeare. The English Plays / Пер. с англ. Е. А. Каца. — М.: Центрполиграф, 2007. — 811 с. — ISBN 978-5-9524-3115-7
• Стадников Г. В. Зарубежная литература и культура Средних веков, Возрождения и XVII века. — М.; Берлин: Директ-Медиа, 2020. — 369 с. — ISBN 978-5-4499-1565-8
• Кид, Томас. Испанская трагедия / Изд. подгот. Н. Э. Микеладзе; пер. с англ. М. М. Савченко. — М.: Наука, Ладомир, 2011. — 328 с. — (Литературные памятники). — ISBN 978-5-86218-498-3