![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Poultry_of_the_world.jpg/640px-Poultry_of_the_world.jpg&w=640&q=50)
Ընտանի թռչուններ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ընտանի թռչուններ, ընտելացված թռչուններ, որոնք պահվում են մարդկանց կողմից կենդանական օգտակար մթերքներ հավաքելու նպատակով, ինչպիսիք են միսը, ձուն կամ փետուրները[1]։ Թռչնուններ բուծելու պրակտիկան հայտնի է որպես թռչնաբուծություն։ Այս թռչունները հիմնականում Galloanserae (աքաղաղ) գերակարգի անդամներ են, հատկապես հավազգիների կարգի (որը ներառում է հավերը, լորերը և հնդկահավերը)[2]։ Տերմինը ներառում է նաև բադազգիների ընտանիքի ջրային թռչուններին (բադեր և սագեր), սակայն չի ներառում վայրի թռչուններին, որոնց որս են անում սննդի համար, ինչը հայտնի է որպես որս կամ հետապնդվող կենդանի։
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Poultry_of_the_world.jpg/640px-Poultry_of_the_world.jpg)
Գենոմիկական վերջին ուսումնասիրությունները, որոնք ներառում են գոյություն ունեցող ջունգլիների թռչնատեսակները, ցույց են տալիս, որ հավի ընտելացումը (որը ամենաբնակեցված թռչնատեսակն է), տեղի է ունեցել մոտ 8000 տարի առաջ Հարավարևելյան Ասիայում[3]։ Նախկինում ենթադրվում էր, որ դա տեղի է ունեցել մոտ 5400 տարի առաջ, նաև Հարավարևելյան Ասիայում[4]։ Գործընթացը ի սկզբանե տեղի է ունեցել այն բանի արդյունքում, որ մարդիկ դուրս են եկել և մատաղ թռչուններ են մեծացրել վայրի բնությունից հավաքված ձվերից, սակայն հետագայում ներառել են թռչուններին մշտապես գերության մեջ պահելը։ Հնարավոր է, որ սկզբում ընտանի հավերը օգտագործվել են աքլորակռվի համար[5], իսկ լորը պահում էին իրենց երգերի համար, բայց մարդիկ շուտով հասկացան գերության մեջ ապրող սննդի աղբյուր ունենալու առավելությունները։ Դարերի ընթացքում տեղի է ունեցել ընտրովի բուծում արագ աճի, ձու դնելու կարողության, կառուցվածքի, փետրածածկության և հնազանդության համար, և ժամանակակից ցեղատեսակները հաճախ շատ տարբեր տեսք ունեն իրենց վայրի նախնիներից։ Թեև որոշ թռչուններ դեռևս պահվում են փոքր երամների մեջ՝ ընդարձակ համակարգերում, այսօր շուկայում առկա թռչունների մեծ մասը բուծվում է ինտենսիվ առևտրային ձեռնարկություններում։
Խոզի մսի հետ միասին թռչնամիսը աշխարհում ամենաշատ օգտագործվող մսի երկու տեսակներից մեկն է, որոնք կիսում են 2012 թվականին մսի մատակարարման ավելի քան 70%-ը[6]։ Թռչնամիսն ապահովում է սննդային առումով օգտակար սնունդ, որը պարունակում է բարձրորակ սպիտակուցներ, որոնք ուղեկցվում են ճարպի ցածր համամասնությամբ։ Ցանկացած թռչնի միսը պետք է պատշաճ կերպով մշակվի և բավականաչափ եփվի՝ սննդային թունավորման վտանգը նվազեցնելու համար։ Նշվում է, որ կիսաբուսակերները, ովքեր թռչնամիս են օգտագործում որպես մսի միակ աղբյուր, հավատարիմ են պոլլոտարիանիզմին։