Գերհարդ Հաուպտման

Գերհարդ Յոհան Ռոբերտ Հաուպտման (գերմ.՝ Gerhart Johann Robert Hauptmann, նոյեմբերի 15, 1862(1862-11-15)^{[1][2][3][…]}, Շչավնո Զդրույ, Վալդենբուրգ, Սիլեզիա, Պրուսիայի թագավորություն^[4] - հունիսի 6, 1946(1946-06-06)^{[5][1][2][…]}, Jagniątków, Ելենյա Գուրա, Wrocław Voivodeship, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն^{[6][7][8][…]}), գերմանացի դրամատուրգ, արձակագիր։

Գերհարդ Հաուպտման գերմ.՝ Gerhart Johann Robert Hauptmann
Ծնվել է	նոյեմբերի 15, 1862(1862-11-15)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Շչավնո Զդրույ, Վալդենբուրգ, Սիլեզիա, Պրուսիայի թագավորություն[4]
Վախճանվել է	հունիսի 6, 1946(1946-06-06)[5][1][2][…] (83 տարեկան)
Վախճանի վայր	Jagniątków, Ելենյա Գուրա, Wrocław Voivodeship, Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն[6][7][8][…]
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, բանաստեղծ, երգերի հեղինակ, վիպասան, ինքնակենսագիր, սցենարիստ և գրող
Լեզու	գերմաներեն
Ազգություն	գերմանացի
Քաղաքացիություն	Գերմանական կայսրություն
Կրթություն	Ենայի համալսարան
Գրական ուղղություններ	նատուրալիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Առնետներ, The Assumption of Hannele? և The Weavers?
Անդամակցություն	Durch!?
Պարգևներ	Գրականության Նոբելյան մրցանակ [9][10] Վիեն քաղաքի պատվո մատանի Գյոթեի մրցանակ Լայպցիգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Օքսֆորդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Կոլումբիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Պրահայի Կարլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Ֆրանց Գրիլպարցեր մրցանակ Ֆրանց Գրիլպարցեր մրցանակ Ֆրանց Գրիլպարցեր մրցանակ Գյոթեի մեդալ արվեստի և գիտության համար և Գերմանական կայսրության արծվի վահան
Ամուսին	Մարգարետ Հաուպտման[8] և Մարի Թենեման Հաուփթման
Զավակներ	Փիթեր Գրիֆիթ
Կայք	gerhart-hauptmann-gesellschaft.de
Gerhart Hauptmann Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Սովորել է Ենայի համալսարանում։ Համարվել է գերմանական նատուրալիզմի առաջնորդը։ Հայտնի է դարձել «Արևածագից առաջ» (1889, հայերեն հրատ. 1895) դրամայով, որը պատկերում է բուրժուազիական ընտանիքի քայքայումը։ «Կղբենի» (1893) կատակերգությունում, «Կառապան Հենշելը» (1898, հայկական հրատարակչություն, 1907), «Ռոզա Բեռնդ» (1903), «Առնետներ» (1911) դրամաներում Հաուպտմանը քննադաաել է կայզերական Գերմանիայի բարքերը, կարեկցել ընչազուրկներին։ «Ջուլհակներ» (1892, հայկական հրատարակչություն, 1905) դրամայի թեման սիլեզյան ջուլհակների 1844 թվականի ապստամբությունն է։ Թեմայով ու ոճով նորարարական այդ գործում որպես կոլեկտիվ հերոս հանդես է բերել բանվորությանը։

Կենցաղային ռեալիստական պիեսներից բացի Հաուպտմանը գրել է չափածո դրամաներ, հեքիաթներ, որոնք սիմվոլիզմի դրոշմն են կրում («Ջրասույզ զանգը», 1896, հայկական հրատարակչություն, 1923, «Խեղճ Հայնրիխ», 1902)։ 1901 թվականին «Մուրճ»-ում լույս է տեսել «Մենակ մարդիկ» դրաման։ Իռացիոնալիզմի ոգով են գրված «Ձմեռային բալլադ» (1917), «Սպիտակ փրկիչը» (1920), «Ինդիպոդի» (1920) դրամաները, «Խև Էմանուել Քվինտը» (1910), «Սոանացի հերետիկոսը» (1918), «Մեծ մոր կղզին» (1924) վեպերը։ Հաուպտմանի ուշ շրջանի ստեղծագործության մեջ աչքի է ընկնում «Մայրամուտից առաջ» (1932, հայկական բեմում) դրաման։ Գերմանիայում ֆաշիզմի տիրապետության տարիներին Հաուպտմանը թողել է ժամանակակից թեման։ «Մեծ քուն» պոեմը վկայում էր Հաուպտմանի թշնամանքը նացիզմի նկատմամբ։

1945 թվականի վերջերին Հաուպտմանը ընտրվել է դեմոկրատական մտավորականության «Կուլտուրբունդ» կազմակերպության պատվավոր նախագահ։ Արժանացել է Նոբելյան մրցանակի (1912)։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Gerhart Hauptmann (նիդերլ.)
3. Internet Speculative Fiction Database — 1995.
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #118546937 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
5. Гауптман Герхарт // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
6. CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries.
7. ČSFD (չեխերեն) — 2001.
8. Encyclopædia Britannica
9. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1912/
10. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գերհարդ Հաուպտման» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 327)։