Բյուրականի աստղադիտարան

Վիկտոր Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աստղադիտարան, աստղադիտարան Հայաստանի Բյուրական գյուղում, Արագած սարի լանջին։ Պատկանում է Հայաստանի Գիտությունների Ակադեմիային և տնօրինվում նրա միջոցով։ Համարվում է Արևելյան Եվրոպայի և Միջին Արևելքի կարևորագույն աստղադիտարաններից մեկը^[1]։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բյուրական (այլ կիրառումներ)

Վիկտոր Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աստղադիտարան
Տեսակ	աստղագիտական ​​աստղադիտարան
Մասն է	ՀՀ ԳԱԱ
Կազմակերպություն	Հայաստանի Գիտությունների Ակադեմիա
Աստղադիտարանի կոդ	123
Երկիր	Հայաստան
Վայր	Բյուրական և Արագածոտնի մարզ
ԲԾՄ	1405 մետր, 1500 մետր և 1400 մետր
Հիմնադրվել է՝	1946
Անվանված է	Վիկտոր Համբարձումյան
103/136/213 սմ	Կասեգրեյնի ռեֆլեկտոր
53/53/180 սմ	Շմիդտի աստղադիտակ
50սմ	Շմիդտի աստղադիտակ
40սմ	ռեֆլեկտոր
20սմ	ռեֆլեկտոր
ռեֆլեկտոր
Կայք	bao.am
Byurakan Observatory Վիքիպահեստում

Պատմություն

Հիմնվել է 1946 թվականին ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի ջանքերով, եղել է աստղադիտարանի առաջին տնօրենը^[2]։ Ճարտարապետն է Սամվել Սաֆարյանը։

Բյուրականի աստղադիտարանի առաջին աստղագետներից են եղել Հայկ Բադալյանը, Բենիամին Մարգարյանը, Ռուբեն Սահակյանը, Գրիգոր Գուրզադյանը, Լյուդվիգ Միրզոյանը, Նինա Իվանովան, Վաղարշակ Սանամյանը, Մարատ Առաքելյանը, Էդվարդ Խաչիկյանը և Կարլոս Գրիգորյանը^[1]։

Տեղանքը և կառուցվածքը

Բյուրականի աստղադիտարանը գտնվում է Արագած լեռան հարավային լանջին՝ Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Բյուրական գյուղում։ Նրա կոորդինատներն են 40°20′07″Հյ 44°16′25″Աե^[3]։ Գտնվում է Երևանից 50 կմ հյուսիս^[4], 1500 մետր բարձրության վրա^[1]։

Աստղադիտարանը կազմված է երկու մասից՝ բնակելի ավանից և գործառնական մասից, որը ներառնում է դիտաշտարակները, վարչական և լաբորատորիայի շենքերը, ժողովասրահը և հյուրերի տունը^[2]։ Արտաքին մուտքի աստիճանավանդակը ունի յուրահատուկ ճարտարապետական ոճ^[5]։

Աստղադիտակները

Խոշոր աստղադիտակներ

Տիեզերքը Բյուրականից

Վիկտոր Համբարձումյանի տուն-թանգարանը Բյուրականում

• ZTA-2.7 - 2.7 մետր Կասեգրեյնի ռեֆլեկտորը Բյուրականի հիմնական աստղադիտակն է։ Աշխատում է 1975 թվականից։ Նախագծել է Բագրատ Հովհաննիսյանը, Ռուսաստանի LOMO ասոցիացիայում^[6]։
• 103/136/213 սմ Շմիդի համակարգի աստղադիտակը։ Գործածվում է 1960 թվականից^[7]։
• 53/53/180 սմ Շմիդի հեռադիտակ

Փոքր աստղադիտակներ

• 50 սմ ռեֆլեկտոր
• 40 սմ ռեֆլեկտոր
• 20 սմ ռեֆլեկտոր

Ռադիոօպտիկական աստղադիտակ

• PDS-1010A - միկրոդենսիտոմետր (խտությունը չափելու գործիք)^[8]

Գրականություն

• Էդուարդ Խաչիկյան. Բյուրականի աստղադիտարանը, «Գարուն» 1967, № 6։ Արխիվացված 2018-08-06 Wayback Machine

Աղբյուրներ

1. «Բյուրականի աստղադիտարանի պատմությունը (անգլերեն)». Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.
2. «Բյուրականի աստղադիտարանի պաշտոնական կայք».
3. «Բյուրականի քարտեզը». Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.
4. «Բյուրականի աստղադիտարանը (անգլերեն)». Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.
5. «Այն աստղադիտարանները, որ տեսել եմ. Բյուրականի աստղադիտարանը (անգլերեն)». Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.
6. «ZTA-2.6 (անգլերեն)». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.
7. «1մ Schmidt (անգլերեն)». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.
8. «Գիտական գործիքներ և տվյալների բազա (անգլերեն)». Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 22-ին.

Արտաքին հղումներ

• Հայկական աստղագիտական ընկերություն
• Բյուրականի աստղադիտարանը (անգլերեն)

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Բյուրականի աստղադիտարան կատեգորիայում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 479)։