From Wikipedia, the free encyclopedia
Աքքույուի միջուկային էլեկտրակայան (թուրքերեն՝ Akkuyu Nükleer Güç Santrali), միջուկային էլեկտրակայան, որը գտնվում է Թուրքիայի հարավային ափին, կառուցման փուլում է։ Կառուցվում է ըստ ռուսական նախագծի, որն իր մեջ ներառում է չորս ուժային էներգաբլոկների կառուցում և շահագործում՝ ВВЭР-1200 ռեակտորներով։ Ատոմակայանի կառուցման մասին համաձայնագիրը ստորագրվել է 2010 թվականի մայիսին[1]։ 2018 թվականի ապրիլի 3-ին Անկարայում անցկացվող համատեղ արարողության ժամանակ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը և Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը տեսակապի միջոցով կայանի կառուցման մեկնարկը տվեցին։ Թուրքիայի ատոմակայանի յուրաքանչյուր էներգաբլոկի էլեկտրական հզորությունը կկազմի 1200 ՄՎՏ, ընդհանուրը՝ 4800 ՄՎՏ[2]։
Տեսակ | ատոմային էլեկտրակայան և building or structure under construction? |
---|---|
Երկիր | Թուրքիա |
Տեղագրություն | Gülnar? |
Սպասարկող | Ռոսատոմ |
Պաշտոնական կայք |
Համաձայն 2010 թվականի մայիսի 10-ին Անկարայում ստորագրված ռուս-թուրքական միջկառավարական համաձայնագրի՝ առաջին էներգաբլոկի շահագործումը պետք է սկսվի կառույցի՝ լիցենզիա ստանալուց հետո յոթ տարվա ընթացքում։ Ենթադրվում է, որ ստորաբաժանումները շահագործման կհանձնվեն հաջորդիվ մեկ տարվա ընդմիջումներով՝ սկսած 2023 թվականից[3]։ Ատոմակայանների կառուցման ընդհանուր արժեքը 22 միլիարդ ԱՄՆ դոլար է[4]։
Հայտարարվում է, որ «Աքքույու» ԱԷԿ-ի նախագծային լուծումները բավարարում են համաշխարհային միջուկային համայնքի բոլոր ժամանակակից պահանջները, որոնք ամրագրված են ՄԱԳԱՏԷ-ի, Միջուկային անվտանգության միջազգային խորհրդատվական խմբի և Եվրոյի պահանջների անվտանգության [5]:
Միջկառավարական համաձայնագիրը թույլ է տալիս օտարերկրյա ներդրողներին բաժնետոմսեր ձեռք բերել ընկերության բաժնետիրական կապիտալում ոչ ավելի, քան 49%-ի չափով։ Թուրքիայում գործող «Աքքույու» ատոմակայանի կառուցման նախագիծը աշխարհում առաջին ատոմակայանի նախագիծն է, որն իրականացվում է BOO մոդելով։ Ռուս կապալառուները ատոմակայանի նախագծման, շինարարության, պահպանման, շահագործման և ապամոնտաժման պատասխանատվություն են ստանձնել։ Գլխավոր պատվիրատուն, ծրագրի ներդրողը և կայանի սեփականատերը «Ակկույու Նուկլեր Անոնիմ Շիրքի» ՓԲԸ-ն է։ ԲԲԸ կայանի գլխավոր կոնստրուկտորը «Атомэнергопроект»-ն է։ Ատոմակայանի շինարարության գլխավոր կապալառուն ЗАО-ն է՝ Atomstroyexport («Ռոսատոմի» դուստր ձեռնարկություն), տեխնիկական պատվիրատուն Концерн Росэнергоатом-ն է, լիցենզավորման խորհրդատուն «ИнтерРАО-УорлиПарсонс» ՍՊԸ-ն է։ Նախագծի գիտական ղեկավարը «Կուրչատովի ինստիտուտ» ՍՊԸ-ն է։ Ռեակտորի տեղադրման գլխավոր կոնստրուկտորը ОАО ОКБ «Гидропресс»-ն է։
Նախագծի իրականացման համար սարքավորումների և բարձր տեխնոլոգիական արտադրանքների մատակարարման մեծ մասը բաժին է ընկնում ռուսական ձեռնարկություններին։ Նախագիծը նախատեսում է թուրքական ընկերությունների (ինչպես նաև այլ երկրների ընկերությունների) առավելագույն մասնակցությունը շինարարական և տեղադրման աշխատանքներին։
Համաձայն Ռուսաստանի և Թուրքիայի կառավարությունների միջև կնքված համաձայնագրի պայմանների՝ 2010 թվականի դեկտեմբերին ռուսական կողմը Թուրքիայի Հանրապետության տարածքում հիմնել է «Աքքույու միջուկային» ՓԲԸ նախագծային ընկերությունը[6]։
Նոր ընկերության առաջնահերթ խնդիրներից մեկն այն էր, որ Թուրքիայի իշխանություններին դիմումներ ներկայացներ միջուկային էլեկտրակայանների շինարարությունը սկսելու անհրաժեշտ թույլտվություններ ստանալու համար։ Այս ուղղությամբ աշխատանքների ամբողջ շրջանակն ավարտվել է ժամանակին (մինչև 2011 թվականի դեկտեմբերի 13-ը) և ամբողջությամբ։ 2011 թվականի մարտին «Ատոմէներգոնախագիծ» ԲԲԸ-ի մասնագետների երկրաբանական խումբը ժամանում է Թուրքիա՝ տարածքի տեղագրական ուսումնասիրության համար։ Հետազոտության արդյունքները օգտագործվել են լիցենզավորման և նախնական ինժեներական որոշումների համար փաստաթղթերի փաթեթ կազմելու, ինչպես նաև աղբյուրների տվյալների ուսումնասիրության հետագա փուլերի համար։ Սույն թվականի հունիսի 27-ին Անկարայում Թուրքիայում աշխատող առաջին ատոմային էլեկտրակայանում աշխատելու համար վերապատրաստման ծրագրի շրջանակներում Ազգային հետազոտական միջուկային համալսարանի ուսուցիչների մասնակցությամբ անցկացվել է թեստավորում ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի թուրք դիմորդների համար։ Դասընթացին մասնակցելու ծրագրի համար ստացվել է ավելի քան 9 հազար դիմում, որը ներառում էր 50 ուսանող։ Թեստավորված ուսանողները 2011 թվականի հոկտեմբերին սկսել են ուսումը Մոսկվայի Օբնինսկ քաղաքի ինժեներական ֆիզիկայի ինստիտուտում։ 2014 թվականի դրությամբ Ռուսաստանի ավելի քան 250 քաղաքացի քաղաքացի է սովորել Ռուսաստանի համալսարանում։ Համալսարանը առաջին շրջանավարտները տվել է 2018 թվականին[7]։ «Ռոսատոմի» կրթական և տեխնիկական կենտրոններում դասընթացներ անցնելուց հետո շրջանավարտները ներառվում են «Ակկույու» ԱԷԿ-ի գործադիր անձնակազմի կազմում։ 2015 թվականի վերջին, ռուս-թուրքական հարաբերությունների սրման պատճառով մտավախություններ կային, որ նախագիծը հնարավոր է սառեցվի։ Ըստ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի 2016 թվականի ապրիլի 19-ի հայտարարության ՝ Թուրքիան մտադիր չէ լքել նախագիծը, չնայած Եվրոպական միության։ 2016 թվականի օգոստոսին Ռուսաստանի և Թուրքիայի նախագահները պայմանավորվեցին վերսկսել «Աքքույու» ԱԷԿ-ի նախագիծը։ 2017 թվականի փետրվարին Թուրքիայի Ատոմային էներգիայի գործակալությունը (TAEK, Թուրքիայի Հանրապետության կարգավորող մարմին) հաստատեց «Աքքույու» ԱԷԿ-ի համար նախագծման պարամետրերը, ինչը շինարարության լիցենզիայի տրամադրման նախապայման է։ 2017 թվականի հունիսին Թուրքիայի էներգետիկ շուկայի կարգավորող մարմինը (EPDK) «Ակկույու միջուկային» ՍՊԸ-ին արտոնագիր տվեց էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար՝ մինչև 2066 թվականի հունիսի 15-ը ընկած ժամանակահատվածում (49 տարի)։ Միևնույն ժամանակ, հիմնական պայմանների (ժամկետային թերթի) վերաբերյալ նախնական համաձայնագիր է ստորագրվել թուրքական երեք մասնավոր ձեռնարկությունների՝ Cengiz Holding-ի, Kolin Insaat-ի և Kalyon Insaat-ի հետ, որոնք հետագայում պետք է ստանային «Աքքույու միջուկ»-ի 49%-ը։ Վերջնական բաժնետերերի մասին պայմանագիրը նախատեսվում էր ստորագրել 2017 թվականի վերջին[8]։
017 թվականի հոկտեմբերին TAEK- ը թողարկել է շինարարության սահմանափակ թույլտվություն, որը թույլ էր տալիս սկսել շինարարական և տեղադրման աշխատանքներ բոլոր ատոմակայաններում, բացառությամբ «միջուկային կղզու» անվտանգության համար կարևոր նշանակություն ունեցող շենքերի և շինությունների։ Շենքի համար լիցենզիա ստանալուց հետո տեղի էր ունենալու «առաջին բետոնի» տեղադրումը, և բոլոր ԱԷԿ-երի շինարարությունը սկսվելու էր առանց սահմանափակումների։
2018 թվականի մարտին հայտնի է դառնում, որ թուրքական մասնավոր շինարարական ընկերությունները դուրս են եկել նախագծից, քանի որ նրանք չեն կարողացել համաձայնության գալ առևտրային հարցերի շուրջ։ «Ռոսատոմի» ներկայացուցիչները բանակցություններ են սկսել ԵՄ թուրքական միջազգային էներգետիկ ընկերությանը՝ EUAS ICC-ին միանալու վերաբերյալ[8]։ 2019 թվականի օգոստոսին Ռուսաստանի Սբերբանկը և «Ռոկատոմ» դուստր ձեռնարկությունը՝ «Ակկույու միջուկային» ՓԲԸ-ն, «Աքքույու» ԱԷԿ-ի կառուցման համար 400 միլիոն դոլար վարկ վարկ տրամադրելու վերաբերյալ բանկի համաձայնագիր են ստորագրել[9]։ Վարկը տրամադրվում էր յոթ տարի ժամկետով։ Սա «Ռոսատոմի» և «Սբերբանկի» համագործակցության առաջին նման փորձն էր նման խոշոր նախագծերում։ Սբերբանկը դառնում է Աքքույու ԱԷԿ-ի կառուցման նախագծի առաջին պարտատերը։ Ավելի վաղ ռուսական կողմից նախագիծն իրականացվել էր Ռուսաստանի դաշնային բյուջեի և «Ռոսատոմի» միջոցների հաշվին։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.