Աշտարակի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Արագածոտնի մարզի Աշտարակ քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 89 հուշարձան (35 միավոր)։

Աշտարակ (քաղաք)ի հուշարձաններ էջը Վիքիպահեստում

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Աշտարակ «Ուլատիտիկ»	4-5 դդ.	հվ-աե մասում	—	2.1/1	Հ	համանուն բլրի վրա. Քասախի կիրճի ձախ լանջին, միջնադարյան կամրջի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Բաղնիք	1900 թ.	քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ ք.մ.)	—	2.1/2	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1888 թ.	Աբովյան փող. 22	—	2.1/3	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Ալազանի փող.19-23	—	2.1/4	Տ	բժիշկ Սանդրոյի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1910 թ.	Ն. Աշտարակեցու հրապարակ	—	2.1/5	Տ	Վարդազարենց	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1904 թ.	Էմին Հակոբյան փող., 2	—	2.1/6	Տ	Կոկոլենց Աթոյի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Ղափանցյան փող., 14	—	2.1/7	Տ	Եսայու	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	19 դ. վերջ	Ղափանցյան փող., 18	—	2.1/8	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	20 դ. սկզբ	Ղափանցյան փող., 20	—	2.1/9	Տ	Սիրեկանի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1837 թ.	Սաժումյան փող., 1	—	2.1/10	Տ	Թաթոսենց Թաթոյի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1895 թ.	Սաժումյան փող., 12	—	2.1/11	Տ	Հաջի աղայի	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1896 թ.	Սաժումյան փող., 34	—	2.1/12	Տ	Բեգլարենց	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-20 դդ.	հս-աե մասում	—	2.1/13	Հ	քաղաքի եզրին, Ապարան տանող ճանապարհի աջ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	2.1/13.1	Հ	հվ մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12դդ.		—	2.1/13.2	Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12դդ.		—	2.1/13.3	Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13դ.		—	2.1/13.4	Հ	որմնափակ, վրնրգ 1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13դ.		—	2.1/13.5	Հ	որմնափակ, վրնրգ 1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13դ.		—	2.1/13.6	Հ	որմնափակ, վրնրգ 1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13դ.		—	2.1/13.7	Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13դ.		—	2.1/13.8	Հ	աե մասում, ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գրիգոր և Վարդոսան ամուսինների	1225 թ.		—	2.1/13.9	Հ	աե մասում, քառաստիճան պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սադուն իշխանի և նրա զավակների («Ծակքար»)	1268 թ.		—	2.1/13.10	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գրիգորի, Նազի, Սետայի	1273 թ.		—	2.1/13.11	Հ	եռաստիճան պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Վերգինի	1461 թ.		—	2.1/13.12	Հ	կնտ.-ական մասում, հենած տապանաքարի, ստորին մասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Կարապետին	16-17 դդ.		—	2.1/13.13	Հ	հս-ամ մասում, քիվը՝ ջարդոտված, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Վիրապի, Մկրտչի	16-17 դդ.		—	2.1/13.14	Հ	հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին, 3 խաչքարերից կենտրոնականը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գուլֆաշի, Շնահրի	1602 թ.		—	2.1/13.15	Հ	հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին, 3 խաչքարերից աջակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ուքանի	1631 թ.		—	2.1/13.16	Հ	հվ-ամ մասում, քիվի վերին աջ անկյունը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1598 թ.		—	2.1/13.17	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Բաբելի	1757 թ.		—	2.1/13.18	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Եղսանի	1771 թ.		—	2.1/13.19	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1781 թ.		—	2.1/13.20	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Հարությունի	1791 թ.		—	2.1/13.21	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Տեր Հարություն Շահազիզյանի (Աշտարակեցու)	1801 թ.		—	2.1/13.22	Հ	Ներսես Աշտարակեցու հոր տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ «Խոջաբաղեր»	մ.թ.ա. 2 հզ	հս-աե մասում	—	2.1/14	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Կարմրավոր)	7 դ.	հս-աե մասում	40°17′59″ հս․. լ. 44°21′56″ ավ. ե.HGЯOL	2.1/15	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	7-19 դդ.		—	2.1/15.1	Հ	եկեղեցու բակում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	2.1/15.1.1	Հ	եկեղեցու բակում, ընկած գետնին, ստորին ձախ անկյունը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար «Հազախաչ»	12 դ.		—	2.1/15.1.2	Հ	եկեղեցու պարսպի հվ-ամ մուտքի ձախ կողմում, քառաստիճան պատվանդանին. արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Թագուհու	1184 թ.		—	2.1/15.1.3	Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից կենտրոնականը կազմող՝ Արքա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.1/15.1.4	Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.1/15.1.5	Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից աջակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	2.1/15.1.6	Հ	թերի	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15 դ.		—	2.1/15.1.7			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ասադինին, պարոն Դալին	16 դ.		—	2.1/15.1.8	Հ	եկեղեցու բակում, կանգնեցված բարձր պատվանդանին, կազմող՝ Սարգիս	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	2.1/15.1.9	Հ	եկեղեցու պարսպի տակ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Հովսեփի	1598 թ.		—	2.1/15.1.10	Հ	եկեղեցու պարսպի տակ, կազմող՝ Հրայպետ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մկրտիչ վարդապետ Շահազիզյանի	1832 թ.		—	2.1/15.1.11	Հ	եկեղեցու պարսպի տակ, վերին ձախ և ստորին աջ անկյունները` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1811 թ.		—	2.1/15.1.12	Հ	պարսպի հվ մուտքից ձախ	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզման Գևորգ Էմինի	1998 թ.		—	2.1/15.1.13		ճարտ.՝ Հ. Սոլախյան	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	1254 թ.		—	2.1/15.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Ծիրանավոր	5 դ.	ք.մ., Բերդաթաղում	40°17′53″ հս․. լ. 44°21′58″ ավ. ե.HGЯOL	2.1/16	Հ	կիրճի եզրին, կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	7 դ.		—	2.1/16.1	Հ	բեկոր՝ հենած հվ պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	7 դ.		—	2.1/16.2	Հ	բեկոր՝ եկեղեցու հվ-աե անկյունում	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	7 դ.		—	2.1/16.3	Հ	բեկոր	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	7 դ.		—	2.1/16.4	Հ	եկեղեցուց 4 մ աե	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	2.1/16.5	Հ	եկեղեցու ներսում, հենած պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	2.1/16.6	Հ	բեկոր, եկեղեցու ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1701 թ.		—	2.1/16.7	Հ	հվ պատի շարվածքում	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Մարինե	1281 թ.	ք.մ.	—	2.1/17	Հ	բարեկարգված 1977 թ., նախագծի ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	17-19 դդ.		—	2.1/17.1	Հ	եկեղեցու ամ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1291 թ.		—	2.1/17.2	Հ	եկեղեցու բակում, երկաստիճան պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Սարգիս	13 դ.	հվ-աե մասում	—	2.1/18	Հ	վրկնգ.՝ 1985 թ., ճարտ.՝ Հ. Գասպարյան	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	15-19 դդ.		—	2.1/18.1	Հ	եկեղեցու շուրջը	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	15 դ.		—	2.1/18.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	2.1/18.3	Հ	եկեղեցու ներսում, արձանագիր, կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարան	16-17 դդ.		—	2.1/18.4	Տ	եկեղեցուց 20 մ հվ-ամ	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարան	16-17 դդ.		—	2.1/18.5	Տ	եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարան	16-17 դդ.		—	2.1/18.6	Տ	եկեղեցուց 25 մ հվ-աե	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր-կացարան	16-17 դդ.		—	2.1/18.7	Տ	եկեղեցուց 10 մ հվ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սպիտակավոր	13 դ.	ք.մ., Բերդաթաղում	40°17′59″ հս․. լ. 44°21′56″ ավ. ե.HGЯOL	2.1/19	Հ	կիրճի եզրին, կիսավեր	Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	10 դ.	աե մասում	—	2.1/20	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Կամուրջ	1664 թ.	աե մասում	—	2.1/21	Հ	պատվիրատու՝ մահտեսի խոջա Գրիգոր	Լուսանկար վերբեռնել
Հնձան	19 դ.	հվ-ամ մասում	—	2.1/22	Տ	Աշտարակ-Օշական խճուղուց ձախ, Մինասի Մացակայի հողամասում	Լուսանկար վերբեռնել
Հնձան	19 դ.	հս-ամ մասում	—	2.1/23	Տ	Աշտարակ-Օշական խճուղուց աջ, Ղազիկենց հողամասում	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշասյուն` Արտեմի Այվազյանին	1990 թ.	Ն. Սիսակյան փող.	—	2.1/24	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան` Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1974 թ.	ք.մ.	—	2.1/25	Տ	ճարտ.՝ Վ. Թասլակյան	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Նորայր Սիսակյանի	1987 թ.	Ն. Սիսակյան փող.	—	2.1/26	Տ	ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան. քանդ.՝ Ա. Ավագյան	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան՝ Վանի 1915 թ. հերոսամարտին	1980 թ.	ամ մասում	—	2.1/27	Հ	քաղաքի ամ եզրին, Աշտարակ-Թալին մայրուղու ձախ կողմում, ճարտ. Ջիմ Թորոսյան	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղացների համալիր	19 դ. վերջ	Աբովյան փող., 2	—	2.1/28	Տ	միջնադարյան կամրջի մոտ, վրկնգ.՝ 1983 թ., ճարտ.՝ Գագիկ Գյուրջյան	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրանցք «Մայր առու» («Ականատեսի առու»)	մ.թ.ա. 8-7 դդ.	աե մասում	—	2.1/29	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար «Նահատակի»	1751 թ.	0,5 կմ աե	—	2.1/30	Հ	Քասախի կիրճում, «Դարաքավոր» այրերի մոտ. Քասախի աջակողմյան դարավանդին	Լուսանկար վերբեռնել
Տուն-թանգարանի շենք. Պերճ Պռոշյանի տուն-թանգարանը	19 դ., 1948 թ.	Պռոշյան փող., 10	—	2.1/31	Տ	վրկնգ.՝ 1986 թ.	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Պերճ Պռոշյանի	1948 թ.		—	2.1/31.1	Տ	տուն-թանգարանի բակում, քանդ.՝ Սուրեն Ստեփանյան	Լուսանկար վերբեռնել
Տուն-թանգարանի շենք. Նորայր Սիսակյանի տուն-թանգարանը	19 դ.վրջ	Ղափանցյան փող., 25	—	2.1/32	Տ	վրկնգ.՝ 1989 թ.	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ «Վերին Նավեր»	մ.թ. ա. 2-1 հազ.	քաղաքից մոտ 2.5 կմ ամ, Աշտարակ-Գյումրի ճանապարհից 20-30 մ հվ	—	2.1/33	Հ	Փարպի գյուղի «Վերին Նավեր» դամբարանադաշտի (պետ. ցուցակ՝ 2.110.2) աե հատվածի մեծ դամբարանաբլուրներն են	Լուսանկար վերբեռնել
Հնձանների համալիր	4-13 դդ.	քաղաքի հս-աե մասում, «Հնձանաբագեր» վայրում	—	2.1/34	Հ	պեղվել է 4 հնձան	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր- կացարաններ «Դարաբավոր»	միջնադար	Քասախի կիրճում	—	2.1/35	Հ	համալիրի մաս կազմող «Նահատակի» տապանաքարը պետ. ցուցակում ներկայացված է իբրև առանձին հուշարձան(2.1-30)	Լուսանկար վերբեռնել

Տես նաև

• Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ

Ծանոթագրություններ

1. Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․