Ամերիկայի բնակեցում
բնակչության նախապատմական միգրացիա դեպի Ամերիկա մայրցամաք / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ամերիկայի բնակեցում, Ամերիկա մայրցամաքի նախապատմական բնակեցում, որը սկսվել է այն ժամանակ, երբ պալեոլիթյան ժամանակաշրջանի որսորդությամբ և հավաքչությամբ զբաղվող նախամարդիկ Հյուսիսային Ամերիկա են ներխուժել հյուսիսասիական մամոնտային պրերիաներից Բերինգիա ցամաքային կամրջով, որը ձևավորվել էր հյուսիսարևելյան Սիբիրի և Արևմտյան Ալյասկայի միջև ծովի մակարդակի իջման պատճառով վերջին սառցադաշտային առավելագույնի ժամանակ (26,000 - 19,000 տարի առաջ)[2]։ Այս պոպուլյացիաներն ընդարձակվել են Լաուրենտիդ սառցաշերտից հարավ և արագորեն տարածվել դեպի հարավ՝ զբաղեցնելով ինչպես Հյուսիսային, այնպես էլ Հարավային Ամերիկաները 12000-14000 տարի առաջ[3][4][5][6][7]։ Ամերիկա մայրցամաքի ամենավաղ բնակչությունը, մոտ 10000 տարի առաջ, հայտնի է որպես պալեո-հնդկացիներ։ Ամերիկա մայրցամաքի բնիկ ժողովուրդները կապված են սիբիրյան բնակչության հետ լեզվական գործոններով, արյան խմբերի բաշխվածությամբ և գենետիկական կազմով, ինչն արտացոլված է մոլեկուլային տվյալների վրա, ինչպիսիք են ԴՆԹ-ն[8][9]։
Ամերիկա մայրցամաքի բնակչության առաջացման ճշգրիտ թվագրումը երկար ժամանակ բաց է մնում, և թեև հնագիտության, պլեյստոցենյան երկրաբանության, ֆիզիկական մարդաբանության և ԴՆԹ-ի վերլուծության առաջընթացն աստիճանաբար ավելի շատ լույս է սփռում թեմայի վրա, կարևոր հարցեր մնում են չլուծված[10]։ Թեև ընդհանուր համաձայնություն կա, որ Ամերիկան առաջին անգամ բնակեցվել է Ասիայից, միգրացիայի ձևը, դրա ժամկետները և Ամերիկա գաղթած ժողովուրդների ծագման վայրը (վայրերը) Եվրասիայում, մնում են անհասկանալի[4]։ «Քլովիսի առաջին տեսությունը» վերաբերում է այն վարկածին, որ Քլովիսյան մշակույթը (Քարի շրջան, Նյու Մեքսիկո, ԱՄՆ) ներկայացնում է մարդկանց ամենավաղ ներկայությունը Ամերիկայում մոտ 13000 տարի առաջ[11]։
Այնուամենայնիվ, մինչքլովիսյան մշակույթների մասին վկայությունները կուտակվելով ավելի հետ են մղել Ամերիկա մայրցամաքի առաջին բնակչության հնարավոր թվագրումը[12][13][14]։ Շատ հնագետներ կարծում են, որ մարդիկ Հյուսիսային Ամերիկա են հասել Լաուրենտիդ սառցե շերտից հարավից՝ ինչ-որ պահի 15000-ից 20000 տարի առաջ[15][16][17][18]։ Տեսությունն այն է, որ այս վաղ միգրանտները շարժվել են, երբ ծովի մակարդակը զգալիորեն իջել է չորրորդական սառցապատման պատճառով[19][20]՝ հետևելով այժմ անհետացած պլեյստոցենյան մեգաֆաունայի հոտերին սառույցից ազատ միջանցքների երկայնքով, որոնք ձգվում էին Լաուրենտիդ և Կորդիլերյան սառցաշերտերի միջև[21]։
Առաջարկվող մեկ այլ երթուղին այն է, որ կամ ոտքով, կամ օգտագործելով պարզունակ նավակներ, նրանք գաղթել են Խաղաղ օվկիանոսի ափով դեպի Հարավային Ամերիկա մինչև Չիլի[22]։ Անցյալ սառցե դարաշրջանում ափամերձ տարածքների բնակեցման ցանկացած հնագիտական ապացույց այժմ ծածկված կլիներ, ինչը պայմանավորված է այդ սառցե ժամանակից ի վեր ծովի մակարդակի մինչև հարյուր մետր բարձրացմամբ[23]։ Որոշ հնագիտական ապացույցներ ենթադրում են այն հավանականությունը, որ մարդկանց ժամանումը Ամերիկա մայրցամաք կարող էր տեղի ունենալ մինչև վերջին սառցադաշտային առավելագույնը՝ ավելի քան 20000 տարի առաջ[24]։