तेलुगू लिपि

तेलुगु लिपि, ब्राह्मी से उत्पन्न एक भारतीय लिपि है जो तेलुगु भाषा लिखने के लिये प्रयुक्त होती है। अक्षरों के रूप और संयुक्ताक्षर में ये अपने पश्चिमी पड़ोसी कन्नड़ लिपि से बहुत मेल खाती है।

तेलुगू लिपि

तेलुगु लिपि में लिखित एक छोटा पद

स्वर

स्वतंत्र रूप	క (क) के साथ	देवनागरी	IPA	स्वतंत्र रूप	క (क) के साथ	देवनागरी	IPA
అ	క	अ	[ʌ]	ఆ	కా	आ	[a:]
ఇ	కి	इ	[i]	ఈ	కీ	ई	[i:]
ఉ	కు	उ	[u]	ఊ	కూ	ऊ	[u:]
ఋ	కృ	ऋ	[rɨ, ru]	ౠ	కౄ	ॠ	[ri:, ru:]
ఌ		l̥		ౡ		l̥̄
ఎ	కె	ए	[e]	ఏ	కే	ए	[e:]
ఒ	కొ	ओ	[o]	ఓ	కో	ओ	[o:]
ఐ	కై	ऐ	[aj]	ఔ	కౌ	औ	[aw]

व्यंजन

वर्ण	देवनागरी	IPA	वर्ण	देवनागरी	IPA	वर्ण	देवनागरी	IPA	वर्ण	देवनागरी	IPA	वर्ण	देवनागरी	IPA
క	क	[k]	ఖ	ख	[kʰ]	గ	ग	[g]	ఘ	घ	[gʱ]	ఙ	ङ	[ŋ]
చ	च	[tʃ]	ఛ	छ	[tʃʰ]	జ	ज	[dʒ]	ఝ	झ	[dʒʱ]	ఞ	ञ	[ɲ]
ట	ट	[ʈ]	ఠ	ठ	[ʈʰ]	డ	ड	[ɖ]	ఢ	ढ	[ɖʱ]	ణ	ण	[ɳ]
త	त	[t]	థ	थ	[tʰ]	ద	द	[d]	ధ	ध	[dʱ]	న	न	[n]
ప	प	[p]	ఫ	फ	[pʰ]	బ	ब	[b]	భ	भ	[bʱ]	మ	म	[m]
య	य	[j]	ర	र	[r]	ల	ल	[l]	వ	व	[ʋ]	ళ	ळ	[ɭ]
శ	श	[ɕ]	ష	ष	[ʂ]	స	स	[s]	ఱ	ṛ	[ɽ]	హ	ह	[h]

उदाहरण:

ఖ + ఈ (ీ) → ఖీ	[kʰa] + [iː] → [kʰiː]
జ + ఉ (ు) → జు	[dʒa] + [u] → [dʒu]

तेलुगु अंक और संख्याएँ

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
౦	౧	౨	౩	౪	౫	౬	౭	౮	౯

0⁄4	1⁄4	2⁄4	3⁄4	0⁄16	1⁄16	2⁄16	3⁄16
౸	౹	౺	౻	౦	౼	౽	౾

NOTE: ౹, ౺, and ౻ are used also for ¹⁄₆₄, ²⁄₆₄, ³⁄₆₄, ¹⁄₁₀₂₄, etc. and ౼, ౽, and ౾ are also used for ¹⁄₂₅₆, ²⁄₂₅₆, ³⁄₂₅₆, ¹⁄₄₀₉₆, etc.^[1]

तेलुगु यूनिकोड

तेलुगू लिपि के लिए यूनिकोड U+0C00 से U+0C7F तक है।

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

C00

ఀ

ఁ

ం

ః

ఄ

అ

ఆ

ఇ

ఈ

ఉ

ఊ

ఋ

ఌ

఍

ఎ

ఏ

C10

ఐ

఑

ఒ

ఓ

ఔ

క

ఖ

గ

ఘ

ఙ

చ

ఛ

జ

ఝ

ఞ

ట

C20

ఠ

డ

ఢ

ణ

త

థ

ద

ధ

న

఩

ప

ఫ

బ

భ

మ

య

C30

ర

ఱ

ల

ళ

ఴ

వ

శ

ష

స

హ

఺

఻

఼

ఽ

ా

ి

C40

ీ

ు

ూ

ృ

ౄ

౅

ె

ే

ై

౉

ొ

ో

ౌ

్

౎

౏

C50

౐

౑

౒

౓

౔

ౕ

ౖ

౗

ౘ

ౙ

ౚ

౛

౜

ౝ

౞

౟

C60

ౠ

ౡ

ౢ

ౣ

౤

౥

౦

౧

౨

౩

౪

౫

౬

౭

౮

౯

C70

౰

౱

౲

౳

౴

౵

౶

౷

౸

౹

౺

౻

౼

౽

౾

౿

सन्दर्भ

1. Nāgārjuna Venna. "Telugu Measures and Arithmetic Marks" (PDF). JTC1/SC2/WG2 N3156. International Organization for Standardization. अभिगमन तिथि July 29, 2012.