હુમાયુ
From Wikipedia, the free encyclopedia
નસિર-ઉદ્-દિન મહોમ્મદ હુમાયુ એ (આખું નામઃ અલ સુલ્તાન અલ-આઝમ વલ ખકાન અલ મુકારમ, જામ-ઇ-સલ્તનત-ઇ-હકીકી વા મજાઝી, સઇદ અલ-સલાતિન, અબુ’લ મુઝફ્ફર નાસિર ઉદ-દિન મહોમ્મદ હુમાયુ પાદશાહ ગાઝી, ઝીલુ’આહ ) (ફારસી: نصيرالدين همايون)(17 માર્ચ 1508 – 4 માર્ચ 1556) (OS7 માર્ચ 1508 થી OS 22 ફેબ્રુઆરી 1556) અત્યારે અફઘાનિસ્તાનના નામથી ઓળખાતા પ્રદેશ, પાકિસ્તાન અને ઉત્તર ભારતના વિવિધ ભાગો પર 1530થી 1540 દરમ્યાન અને ફરીવાર 1555થી 1556 દરમિયાન શાસન કરનારો બીજો મુગલ શહેનશાહ હતો. તેના પિતા બાબરની જેમ, તેણે પણ શરૂઆતમાં પોતાનું રાજ્ય ગુમાવી દીધું હતું પણ પર્શિયનોની મદદથી તેણે પોતાનું રાજ આખરે પાછું મેળવ્યું તેમજ સાથે જ, પોતાનું રાજ્ય વિસ્તાર્યું. હુમાયુના મૃત્યુના સમયે મુગલ સલ્તનત દસ લાખ ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તારમાં પથરાયેલી હતી.
નસિર-ઉદ્-દિન મહોમ્મદ હુમાયુ | |
---|---|
મુઘલ બાદશાહ | |
રાજ્યકાળ | 26 December, 1530 - 17 May, 1540 ; 22 February, 1555 - 27 January, 1556 |
તાજપોશી | 30 December, 1530 at Agra |
આખું નામ | Al-Sultan al-'Azam wal Khaqan al-Mukarram, Jam-i-Sultanat-i-haqiqi wa Majazi, Sayyid al-Salatin, Abu'l Muzaffar Nasir ud-din Muhammad Humayun Padshah Ghazi, Zillu'llah |
અંતિમ સંસ્કાર સ્થળ | Humayun's Tomb |
પૂર્વગામી | બાબર |
અનુગામી | અકબર |
જીવનસાથી | Hamida Banu Begum Bega Begum |
સંતાન | Akbar, son Mirza Muhammad Hakim, son |
રાજકુટુંબ | House of Timur |
રાજવંશ | Timurid |
પિતા | બાબર |
માતા | Maham Begum |
ધાર્મિક માન્યતા | Sunni Islam |
ભારતમાં હુમાયુએ તેના પિતાનો વારસો 1530માં સંભાળ્યો. જ્યારે તેના સાવકા ભાઈ કામરાન મિર્ઝાએ કાબુલ અને લાહોર પર કબ્જો જમાવી લીધો. કામરાન મિર્ઝા હુમાયુનો પ્રતિસ્પર્ધી હતો અને તેણે પોતાના પિતાના રાજના સૌથી ઉત્તરના પ્રદેશો પર પોતાનો અલગ અધિકાર સ્થાપિત કરી દીધો હતો. હુમાયુએ 22 વર્ષની ઉંમરે જ ગાદી સંભાળી લીધી હતી. સત્તાના સુત્રો સંભાળ્યા ત્યારે તેનો અનુભવ ઓછો હતો.
હુમાયુ પોતાની ભારતીય સત્તા પુશ્તુન ઉમરાવ શેર શાહ સુરી સામે હારી ગયો હતો. 15 વર્ષ પછી પર્શિયન મદદથી તેણે પોતાનો ગુમાવી દીધેલો ભારતીય પ્રદેશ પાછો મેળવ્યો. હુમાયુ પર્શિયાથી પાછો ફર્યો ત્યારે તેની સાથે પર્શિયાના કેટલાક સજ્જનો અને અગ્રણી લોકો પણ આવ્યા. મુગલ દરબાર સંસ્કૃતિમાં બદલાવનો એ સંકેત હતો. કેમ કે, મધ્ય એશિયામાં મૂળ ધરાવતા આ રાજવંશ પર પર્શિયાની કળા, સ્થાપત્ય, ભાષા અને સાહિત્યના પ્રભાવની ઊંડી અસર હતી.
તેની સાથે સાથે, હુમાયુએ બહુ થોડા જ સમયમાં પોતાની સત્તાનો વિસ્તાર કર્યો અને પોતાના દિકરા અકબર માટે તે સારો એવો વારસો મૂકીને ગયો.