![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Sugar_apple_on_tree.jpg/640px-Sugar_apple_on_tree.jpg&w=640&q=50)
સીતાફળ
From Wikipedia, the free encyclopedia
સીતફળ એ એક મીઠું બહુ બીજી ફળ છે. તેના વૃક્ષને સીતાફળી કહેવાય છે. આ ફળનું શાસ્ત્રીય નામ એનોના સ્ક્વોમાસા છે. આ ફળ મૂળ અમિરિકાના ઉષ્ણ કટિબંધીય ક્ષેત્રનું મનાય છે. હાલમામ્ તેન્ અકોલંબિયા, એક સાલ્વાડોર, ભારત , બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન અને ફીલીપાઈન્સમાં ઉગાડવામાં આવે છે. આની ઉત્પતિનું ચોક્ક્સ સ્થળ તો જાણી શકાયું નથી. તેમ છતાં તેને જેમૈકા કે કેરેબિયન ક્ષેત્રનું મનાય છે. વિશ્વના અમુક ક્ષેત્રોમાં સીતાફલને કસ્ટર્ડ ઍપલ કહે છે,
Annona squamosa | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
Sugar-apple with cross section | |
વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ | |
Kingdom: | Plantae |
(unranked): | Angiosperms |
(unranked): | Magnoliids |
Order: | Magnoliales |
Family: | Annonaceae |
Genus: | 'Annona' |
Species: | ''A. squamosa'' |
દ્વિનામી નામ | |
Annona squamosa L. | |
આ એક નિત્ય લીલી કે ઉપ નોઇત્ય લીલી વનસ્પતિ છે. તેનું વૃક્ષ નાનકડું હોય છે જે લગભગ ૬થી ૮ મીટર જેટલું ઊંચુ હોય છે.તેના પાન એકાંતરિત, સાદા, લંબગોળ અને ૫-૧૭ સેમી જેટલાં લાંબા અને ૨-૫ સેમી જેટલાં પહોળા હોય છે. તેના ફૂલો ૩થી ૪ના ઝૂમખાં ઊગે છે. તેના ફૂલ ૧.૫થી ૩ સેમી નો ઘેરાવો ધરાવે છે. તેને ત્રણ મોટી અને ત્રણ નાની પાંખડીઓ હોય છે. તેના તળિયે આ પાંખડી પીળલીલા જાંબલી ટપકાં ધરાવે છે.
આનું ફળ પ્રાયઃ ગોળ અને સહેજ શંજુ આકારનો હોય છે. તે ૬થી ૧૦ સેમી મોટું હોય છે. તેનું વજન ૨૩૦ ગ્રામ જેટલું હોય છે. તેની બાહ્ય ત્વચા ભીંગડા જેવી દેખાય છે. આના આકર અનિયમિતની આકારની હોય છે. આ ફળનો ગર મીઠો, સફેદ કે હલકો પીળો હોય છે. તેનો સ્વાદ કસ્ટર્ડ જેવો હોય છે. આ ફળનો ખાવાલાયક પદાર્થ તેની બીયા પર આવરણ સ્વરૂપે હોય છે. જેમ કે ટમેટાના બીજ પર પણ હોય છે. આના ફળોને એક અનેરી મીઠી સુગંધ હોય છે. તેનું ગર એકદમ પાકેલા પેરુના મધ્ય ગર જેવું હોય છે. જોકે સીતા ફળનો ગર થોડો દાણે દાર હોય છે. તે ઘણું ચીકણું, લીસું અને નરમ હોય છે. સમગ્ર ફળમાં બીજ એક સરખા વેચાયેલા હોય છે. આના બીજ કાળાશ પડતા રંગના હોય છે. તેલગભગ ૧૮ મિમી જેટલા હોય છે તેઓ કઠણ, લાંબા અને ચળકતા હોય છે.
હાલમાં સીતાફળની નવી જાતિઓ પણ વિકસાવવામાં આવે છે. તાઈવાનમાં અતેમોયા નામનું સીતાફળ મળે છે. જેને અનાનસ-સીતાફળ પણ કહે છે. આ ફળ સીતાફળને ચેરીમોયાનામના ફળ સાથે સંકરિત કરી વિકસાવાયું છે. આ ફળ તાઈવાનમાં લોકપ્રિય છે જો કે આનો વિકાસ ૧૯૦૮માં અમેરિકામાં થયો હતો, આફળ ની મીઠાશ સીતાફળ જેવી હોય છે પણ સ્વાદમાં ફરક હોય છે. આનો સ્વાદ અનાનસ જેવો હોય છે. આમાં બીજ એક હરોળમાં હોય છે અને ગર વધુ હોય છે અને ગરની વચ્ચે આવેલા કાણામાં બીજ હોય છે. અનોરા પ્રજાતીના અન્ય ફલોથી વિપરીત સીતાફળમાં ગર પણ એક દળ ન હોતા પીસી પીસી માં હોય છે.
ભારતમાં આ ચળ અતા, આર્તીકમ, શરીફા, સીતા પળમ્ તરીકે ઓળખાય છે. કેરળમાં તેને અથાચક્કા કહે છે.