રામાયણનાં વિવિધ સંસ્કરણો
સંસ્કૃત / From Wikipedia, the free encyclopedia
ગણતરીની પદ્ધત્તિ પર આધારીત, રામાયણનાં લગભગ ૩૦૦ સંસ્કરણ[1][2] વિદ્યમાન હોવાનું મનાય છે. સૌથી પ્રાચીન સંસ્કરણ તો સંસ્કૃતમાં વાલ્મીકિઋષિનું જ મનાય છે.
રામાયણ, ભારત બહાર ઘણાં એશિયન દેશોમાં વિસ્તરણ પામ્યું હતું. જેમાં બર્મા, ઇન્ડોનેશિયા, કમ્બોડીયા, લાઓસ, ફીલીપાઈન્સ અને ચીન સામેલ છે. ઘણી પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં પણ મૂળ વાલ્મીકિ રામાયણ કે પછી તેનું ભાષાંતરણ સ્વીકૃત થયેલું છે, જેમાં કથા અને પ્રસંગોમાં ઘણી જગ્યાઓએ થોડીઘણી અનુરૂપતાઓ જણાય છે. કેટલાંક મહત્વનાં અનુરૂપો જોઈએ તો, ૧૨મી સદીનું તમિલ રામાવતારમ્, ખ્મેર ભાષાનું રીમખેર (Reamker), જુની જાવાનીઝ ભાષાનું કાકાવિન રામાયણ (Kakawin Ramayana), થાઈ ભાષાનું રામાકૈન (Ramakien), અને લાઓસનું ફ્રા લક ફ્રા લમ.
એ તો દેખાઈ આવે છે કે મૂળ રામાયણની વિષયવસ્તુ ઘણું જ વિશાળ છે, ખાસ કરીને તે જે વિવિધ ભાષાઓમાં ઉપલબ્ધ થયું છે તેમાં તો તેનાં તત્ત્વને જાણવું ઘણું જ અઘરૂં છે. કેમ કે, તેનો સાર આ ભાષાઓ, પ્રદેશોની સંસ્કૃતિ અને કલાનાં વિવિધ પ્રભાવ હેઠળ રજુ થયો છે. ઉદાહરણ તરીકે, લખોનના ખમેર નૃત્ય અને કેરાલા તથા લક્ષદ્વિપના મુસ્લિમો નુ મપ્પિલા ગીત રામાયણ પર આધારિત છે. ભારતનુ યક્ષગીત અને થાઈલેન્ડના મહેલ વટ ફ્રા કઇવ ના ચિત્રો પણ રામાયણ પર આધારિત છે. ઈન્ડોનેશિયન નાટક અને વ્યંગ પણ રામાયણ દર્શાવવામાં આવી છે. અંગરકોટ વાટ પણ લંકાયુદ્ધનાં ચિત્રો જોવા મળે છે.