આજીવિક

આજીવિક અથવા 'આજીવક' એ પ્રથમ નાસ્તિક અને ભૌતિક સમુદાય હતો જેણે વિશ્વની પ્રાચીન તત્વજ્ઞાન ની પરંપરામાં ભારતીય ભૂમિ પર વિકાસ કર્યો હતો.^[2] ભારતીય તત્વજ્ઞાન અને ઇતિહાસના વિદ્વાનો અનુસાર, આ પંથની સ્થાપના મક્ખાલી ગોસાલ (ગોશાલક) દ્વારા કરવામાં આવી હતી.^[3] 5 મી સદી પૂર્વમાં, 24 મી જૈન તીર્થંકર દ્વારા મહાવીર અને મહાત્મા બુદ્ધના ઉદ્ભવ પહેલાં, આ ભારતીય ભૂમિ પર લોકપ્રિય સૌથી પ્રભાવશાળી તત્વજ્ઞાન હતું.^[4] વિદ્વાનોએ આ સંપ્રદાયની ફિલસૂફી 'નિયતિવાદ' તરીકે ચિહ્નિત કરી છે.

ડાબી બાજુ:- એક આજીવક કે જે પરિનિર્વાણ શીખે છે. ^[1]

વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર અને અર્થ

આ શબ્દના અર્થ અંગે વિદ્વાનોમાં વિવાદ છે, પરંતુ આ અર્થ ખાસ કરીને શ્રમણ વર્ગ માટે માન્ય છે "જેમણે જીવનના વિષય વિશે વિચાર્યું છે". ^[5]એવું માનવામાં આવે છે કે આજીવક માન્યતા એ ઘણા શ્રમણ સંપ્રદાયોમાં સૌથી પ્રખ્યાત અને અગ્રણી હતી, જે વૈદિક માન્યતાઓ સામે ભૂતકાળમાં બૌદ્ધ ધર્મમાં ઉછર્યા હતા. ઇતિહાસકારોએ નિશ્ચિત રીતે આજીવક સંપ્રદાયને દાર્શનિક-ધાર્મિક પરંપરામાં વિશ્વનું પ્રથમ સંગઠિત સમુદાય માન્યું છે. આ પહેલાં કોઈપણ સંગઠિત દાર્શનિક પરંપરાના પુરાવા નથી.^[6]

ઇતિહાસ

આજીવિક ના પ્રાથમિક સ્રોતો અને સાહિત્ય ખોવાઈ ગયા છે, અથવા તો હજી સુધી મળ્યા નથી. ઇતિહાસ અને તેના ફિલસૂફી વિશે જે બધું જાણીતું છે તે ભારતના પ્રાચીન અને મધ્યયુગીન પાઠો જેવા કે માધ્યમિક સ્રોતમાંથી છે. ^[7] તેમના વિષે ના ઉલ્લેખો જૈન ગ્રંથો- ભગવતીસૂત્ર, બુદ્ધ ગ્રંથો- સંદક સુત્ત અને હિન્દૂ ગ્રંથો- વાયુ પુરાણ માં થી મળી આવે છે., ^{[8] [7] [9]}

હિન્દુ તત્વજ્ઞાનમાં વર્ગીકરણ

રિએપે તેનું વર્ગીકરણ હિન્દૂ ધર્મ ની નવીન અથવા તો હેટેરોડૉક્સ શાળા માં કરે છે.^[10] જયારે રાજુ ના મત અનુસાર "ચાર્વાક અને આજીવક હિન્દુ છે કારણ કે તે શબ્દ નો કોઈ ખાસ સાર્થ નથી."^[11]

ઇ.સ.પૂ. 3 જી સદી ની ભીંતચિહ્ન ગુફાઓ (બારાબાર, ગયા, બિહાર નજીક). ^[12]

સંદર્ભ

1. Marianne Yaldiz, Herbert Härtel, Along the Ancient Silk Routes: Central Asian Art from the West Berlin State Museums; an Exhibition Lent by the Museum Für Indische Kunst, Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Berlin, Metropolitan Museum of Art, 1982, p. 78
2. Lochtefeld, James G., 1957- (2002). The illustrated encyclopedia of Hinduism (1st ed આવૃત્તિ). New York: Rosen. ISBN 0823922871. OCLC 41612317. |edition= has extra text (મદદ)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
3. Surendran, Gitanjali. Theravada Buddhism in Colonial Contexts. Routledge. પૃષ્ઠ 189–205. ISBN 9781315111889.
4. Tucci, Giuseppe; Basham, A. L. (1953). "History and Doctrines of the Ajivikas, a Vanished Indian Religion". Artibus Asiae. 16 (1/2): 136. doi:10.2307/3248734. ISSN 0004-3648.
5. "Sanskrit and Tamil Dictionaries". www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de. મેળવેલ 2019-07-01.
6. Gelblum, Tuvia (1995-03). "Book Reviews : Shankara and Indian philosophy by Natalia Isayeva. State University of New York Press, 1993. Pp. 285". South Asia Research. 15 (1): 142–146. doi:10.1177/026272809501500110. ISSN 0262-7280. Check date values in: |date= (મદદ)
7. Basham 1951. harv error: no target: CITEREFBasham1951 (help)
8. A Hoernle, Encyclopædia of Religion and Ethics, Volume 1 ગુગલ બુક્સ પર., Editor: James Hastings, Charles Scribner & Sons, Edinburgh, pages 259-268
9. The Ajivikas BM Barua, University of Calcutta, pages 10-17
10. D. M. Riepe (1996), Naturalistic Tradition in Indian Thought, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120812932, pages 34-46
11. Raju, P. T. (Poolla Tirupati), 1904- (1985). Structural depths of Indian thought. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 0887061400. OCLC 12276771.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
12. Pia Brancaccio (2014), Cave Architecture of India, in Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures, Springer, ISBN 978-94-007-3934-5, pages 1-9