Akytã'ai térã akytã vai (karaiñe'ẽme: cáncer) ha'e mba'éichapa ojehero peteĩ aty heta mba'asy juehegua oĩva, mba'asykuéra ombohetaitéva sarambihápe yvypóra rete hekoveapỹi, ikatúva oñemyasãi hete pehẽngue ambuéva rehe.[1][2] He'iháicha karai Rupert Allan Willis, pohãnohára Auterália retãygua, peteĩ akytã'ai ha'e voi peteĩ tete pehẽngue hu'ũ ha hekope'ỹ okakuaavéva umi tete pehẽngue hu'ũ ambuévagui ha ndaijojáiva.[3] Akytã'ai ikatu oñepyrũ peteĩ tete pehẽnguémente ha upéi oñemyasãi tete pehẽngue ambuéva rehe.[4] Hetaite jey noipohano porãi ramo ohasa asývape, omanóta.[5] Umi mba'asy apytépe ojehechavéva oĩ: pirére, ñe'ãvevúire, kámare ha tyekuére.[6]
| Akytã'ai | ||
|---|---|---|
 Ta'anga ohechaukáva pléura akytã'ai. Ojehecháva: → akytã'ai ←, ★ ñemosarambi, 1 & 3 ñe'ãvevúi, 2 atukúpe kangue rysýi, 4 ñarukã, 5 aorta, 6 perevy, 7 & 8 pitikiri'i, 9 ígado. | ||
| Ñemohenda ha marandu ambuéva | ||
| CIE-10 | C00—C97 | |
| CIE-9 | 140—239 | |
| CIAP-2 | A79 | |
| DiseasesDB | 28843 | |
| MedlinePlus | 001289 | |
| MeSH | D009369 | |
 Pohano rehegua | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Ojeikuaa oiko amo 100 mba'asy akytã'ai ikatúva oporombohasa'asýva,[2] hákatu ndaha'éi opaite akytã'ai hembiapovaíva; oĩ avei akytã'ai nahembiapovaíriva, umíva noñemyasãiri yvypóra hetére.[2] Ojehechávo hete pehẽngue hu'ũ ha hekope'ỹ, huguy sẽ rei ramo, ohu'u vaívo, hete pohýikue oguejývo, hyekue isarambívo ha ambuéva, ikatu ha'e umi akytã'ai kuaa ypy.[7] Umi kuaa ypy ohechaukáramo jepe ohasa asýva orekoha akytã'ai, ikatu ohechauka avei mba'asy ambuéva ndaha'éi akytã'ai.[7]
Akytã'ai hembiapovaíva oñemyasãi ha okakuaa pya'e yvypóra retére, ombyai yvypóra rete pehẽngue ijerére oĩva, ojeipe'áramo jepe yvypóra retégui, sapy'ánte oñepyrũ jeýta ha, noñeñangareko porãiramo, hasýva omanóta. Akytã'ai nahembiapovaíriva okakuaa mbeguehápe ha noñemosarambíri, ojeipe'áramo jepe yvypóra retégui noñepyrũ jeymo'ãi.[8]
Tekovekuéra opaichagua ikatu ohasa asy akytã'aíre, mitãrã avei, hákatu tapicha itujavéva ohasa asy meméva. Akytã'ai ojuka amo 13 % opaite yvypóragui. He'iháicha Amérika Atyvete Akytã'aíre Oñemoĩva, amo 7,6 sua tapicha omano ary 2007-pe ohasa asýgui akytã'aíre.[9]
Akytã'ai renonde'a ikatu ojejapo upéicha, ani japita, ani ñande rete ipohyitéva térã ivevuietéva, ani ñañemonga'u vai, ñañemongaruporã avei, ja'u va'erã hi'upy ha'etéva ha tembi'u oĩmbáva (opaichagua ka'avo ha hetaite yva, michĩmi so'o), akóinte jareko va'erã ñande retére opa vakúna ñaikotevẽva ha ani ñañemoĩ py'ỹi kuarahy resapére.[10][11] Ñangareko me'ẽ umi hasývape ou va'erã opaite pohanokuaaty rendápe, upéicha oñemonguera porãta.
Mandu'apy
Joaju
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
