Paraguái Ñorairõ, hérava avei Paraguáipe Ñorairõ Guasu térã Guarini Guasu (karaiñe'ẽ: Guerra de la Triple Alianza, peroñe'ẽ: Guerra do Paraguai), niko peteĩ guarinĩ Ñemby Amerikagua oñerairõ vaekue roy 1864 guive, 1870 peve, Paraguái ha Argentina, Poguyvusu Pindoramagua ha Uruguái apytépe. 400.000 tekove oñeimo'ã omanoha, upéicha oiko chugui pe guarinĩ omanovehápe yvyporakuéra Ñemby Amérika marandekópe.[5] Ojukapaite umi Paraguaiguávape, ha 70% kuimba'e kakuaapýgui omano, avei Paraguái ome'ẽ ijyvy Argentina ha Pindorámape. Oĩ avei he'íva guarinĩ mboyve Paraguáipe oĩ vaekue 525.000 yvypóra, ha uperire 221.000 opyta, ijapytépe 21.000-nte ikuimba'e kakuaapy.[6]

Marandumi Arange, Tenda ...
Paraguái Ñorairõ

Ta'anga Ñorairõ Paraguái-gua
Arange 12 jasyporundy ary 1864-pe - 1 jasypoapy ary 1870-pe
Tenda Paraguái, Mato Grosso do Sul, Río Grande do Sul
Causas Invasión brasileña al Estado Oriental del Uruguái, bombardeo colorado y brasileño a Paysandú, captura paraguaya del buque brasileño Marquês de Olinda y toma de la ciudad argentina de Corrientes por parte de tropas paraguayas.
Ñorairõpy disputa egemonía Río Plata-pe
Ipaha

Victoria de la Triple Alianza.

  • Tratado de la Triple Alianza terminado.
  • Tratado Loizaga-Cotegipe entre Brasil y Paraguay
  • Tratado Machaín-Irigoyen entre Argentina y Paraguay.
Tetã renda ñemoambue
  • Pindoráma ogana umi territorio oĩva norte gotyo río Apa, ko'ana ha'e'a Mato Grosso do Sul mba'e.
  • Arahentína ogana Provincia de Misiones ha umi territorio oĩva río Pilcomayogui-pe ko'ana ha'e Provincia de Formosa ha Provincia de Salta mba'e.
  • Paraguái operde itierrakuera ha'e akue 40% territorio oguereko'akue ñorairõ mbugue.
Oñorairõva
Bandera de Paraguay República del Paraguay borde|25px|Bandera del Brasil Imperio del Brasil
25px|borde|Bandera de Uruguay Estado Oriental del Uruguay
borde|25px|Bandera de Argentina República Argentina
Mburuvicha Ñorairõha
Bandera de Paraguay Francisco Solano López
Bandera de Paraguay Pedro Ignacio MezaTembiecharã:MEC
Bandera de Paraguay Vicente BarriosTembiecharã:MEC
Bandera de Paraguay Antonio de la Cruz Estigarribia Tembiecharã:PDG
Bandera de Paraguay José Eduvigis DíazTembiecharã:MEC
Bandera de Paraguay Wenceslao RoblesTembiecharã:MEC
Bandera de Paraguay Francisco Isidoro Resquín Tembiecharã:PDG
Bandera de Paraguay Bernardino Caballero Tembiecharã:PDG
Bandera de Paraguay Pedro Pablo CaballeroTembiecharã:MEC
20px|borde Pedro II Pindoráma megua
20px Luis Alves de Lima e Silva
20px|borde Gastón de Orleans
20px|borde Francisco Manuel Barroso da Silva
20px|borde Manuel Marques de Sousa
20px|borde Manuel Luis Osório
borde|20px Bartolomé Mitre
borde|20px Juan Andrés Gelly y Obes
20px|borde Venancio Flores
20px|borde Enrique Castro
Fuerzas en combate
Bandera de Paraguay Ejército de Paraguay
150 000 movilizados[1]
Bandera de Paraguay Armada Paraguaya
17 navíos[2]
borde|20px Ejército de Brasil
123 000 movilizados[1]
20px|borde Marina de Brasil
30 navíos[3]
borde|20px Ejército Argentino
30 000 movilizados[1]
borde|20px Armada Argentina
7 navíos[4]
20px|borde Ejército del Uruguay
5500 movilizados[1]
Bajas
Bandera de Paraguay ~300.000 omanó (ñorairõhára ha yvypórakuera) 20px|borde ~100 000 omanó20px|borde ~45 000 omanó20px|borde ~10 000 omanó (ñorairõhara ha yvypórakuera apytepe)
[editar datos en Wikidata]
Emboty

Pe ñorairõ oñepyry pahápe ary 1864, Mariscal Francisco Solano López aja, Paraguái mburuvicha, opytyvõ pe Partido Blanco Uruguáipegua, guerra civil Partido Colorado Uruguái rupive, ha Pindorama opytyvõ "militarmente" pe Partido Colorado Uruguáigua. Pindorama ojasuru tetã Uruguái ary 1864-pe. Ára 12 jasypateĩ ary 1864, jepy Pindorama ojasuru tetã Uruguái rupive, Paraguái oñemomba'e peteĩ ygarata Pindoramapegua ha pe Mato Grosso Mburuvicha, ha oñepyry jepe pe ñorairõ. Pehẽngue peteĩha ha'eva pe Mato Grosso jasuru, jasypakõi 1864, Paraguái oñemomba'e Mato Grosso.

Ary 1870, opa ko ñorairõ ha ndaipu'akái Paraguái.

Acosta Ñu Ñorairõ

Thumb
Acosta Ñu ñorairõ.

Upe ára 16 jasypoapy ary 1869-pe, ko’ẽtĩ rupi, ñorairõhára Triple Alianza-pegua osẽkuri Ka’akupégui Eusebio Ayala gotyo omuñávo ñane retãyguakuérape. Oikuaávo upe mba’e, Francisco Solano López he'i'uka Bernardino Caballero-pe ojoko hag̃ua chupekuéra, taha'eha'eháicha. Avei, kuña, mitãmimi ha umi ñorairõhára hasykatúvape omondopaite hogakuérape ohechakuaágui naiporãiha henonderã. López ha iñorairõharakuéra oñemotenodémakatu. Tapykuépe Caballero oku’e mbeguekatu omotenondévo “Batallón 40” oĩháme mitãmimi oguerekóva 8 ary guive 14 ary peve; ha oñeha'ãva hikuái omongu'e ha ombotyryry -tapepo'i ha itakuéra pa'ũ rupi- umi mboka ipohyipohýivéva ha karretaita henyhẽva mbokaraỹ ha tembi'u umívagui. Ko’ã mitãmimi omondeuka kakuaáva ao ha avei omohendyvagua’u chupekuéra ojoguahag̃uáicha kakuaávape; ha ipópekuéra katu oguereko mboka ra'ãnga yvyrágui ijapopyréva. Ijapytepekuéra oĩ avei umi ituja ha ñorairõhára ojejapiva'ekue ha ne'ĩra okueraporãva; opavave oñembopy'aguasu ojoko hag̃ua Triple Alianza-guápe. Ka'akupe ho'áma ipopekuéra. Ha'ekuéra ohapýma avei Pirĩvevui. Upéicha avei, omongusugue hikuái upe tembiapo renda oĩva Yvyku'ípe. Ñane retãyguára naimbokavéima; Triple Alianza-gua katu imboka heta ha imboka porã. Hi’arigua, umi ñane retãygua apytépe ndaiporivéima hi’upyrã ha avei oĩ heta mba’asy ojukáva ñane retã ñorairõharakuérape. Upeichavérõjepe, umi mitã oñembopy'aguasu ha oñorairõ ñane retã rayhupápe. Imotenondehárõ oĩ Bernardino Caballero ha omoirũ chupe Coronel Bernardo Franco ha Coronel Florentín Oviedo. Ñane retãyguára hetavérõ oĩ hikuái 4.000 ñorairõhára rupi. Upe ára, 8 aravo rupi, ohupytýkuri chupekuéra umi moñái. Ha'ekuéra oĩkuri 20.000 ñorairõhára ha omotenonde chupekuéra Conde D'Eu. Ijapytekuéra oĩva’ekue avei kavaju arigua omosununúva Acosta Ñu yvy. Upe ñorairõ ojepysókuri 17 aravo peve. Mitãmimi ikangy ha mbeguekatúpe oñeme’ẽ. Ha’ekuéra katu ojeity umi mitã ári ha ojuka chupekuéra mba'everõguáicha; ha opapotávo ñorairõ, ohapy hikuái Acosta Ñu. Upépe oĩ hasẽ ha osapukáiva tatatĩ apytépe. Péicha omanomba hikuái umi ñane retãygua. Ñanemba'éva omanókuri 2.000 mitã ha mitãrusu; 1.500 katu ho'a ipopekuéra; ha umi 500 hekovéva oñani ka'aguýre ha ohupytyjey Francisco Solano López-pe, haimete Karaguataýpe.

Ambue Tenda

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.