Antón Villar Ponte

Antón Villar Ponte
Antón Villar Ponte
Véxase tamén...
Artigo na Galipedia
Multimedia en Wikimedia Commons

Antón Villar Ponte (Viveiro 1881 - A Coruña 1936), foi un dos principais alentadores do galeguismo de preguerra e un xornalista destacado.

Eu xa fai tempo que ando a dicir que axiña non haberá na Galiza máis que unha só aristocracia - aristocracia de pensamento, non de sangue -, aristocracia ou aristarquía, si vos parece millor, a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal" simbolizado no emprego da lingua materna, que é o supremo froito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego culto que hoxe se esprese en galego, por ese só feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin de lles dar o tempero perciso para que poidan fecundar mortas terras, cheias de lixos de escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia. A medida que o galeguismo vai encentando concencias novas e póndoas a xeito coas relidades da terra, é doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas camiñan cara ó deserto por ocas i estériles, inda que fagan tanto ruído coma o tambor valeiro da parábola de Tolstoi. Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son aquelas que se lanzan valéndose do arco da nosa lingua, xa, que só entón mostrámonos orixinaes.

Pensamento e sementeira. Leiciós de patriotismo galego (1971), Ediciones Galicia, Centro Gallego de Buenos Aires.

A nosa lingua é o camiño de ouro da nosa redención e do noso progreso: sen a lingua morreremos como pobo, e nada significarmeos endexamais na cultura universal. [...] Eu penso que as únicas setas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son aquelas que se lanzan valéndose do arco da nosa lingua, xa que só entón nos mostramos orixinais. Eses que viven de costas ás orixes dificilmente poderán redimirse da servidume do mimetismo. ¿Que cousa máis orixinal que a lingua dun pobo, xerada por accións e reaccións seculares entre o home e a Natureza, para facelo diverso no universo?

Vilar Ponte, Antón, Nacionalismo gallego, nuestra afirmación regional, A Coruña, La Voz de Galicia, 1916; orixinal en castelán; texto tirado de VV.AA., Lingua e literatura II, Rodeira, 2003, A Coruña, p. 142.

un cultivo sistemático, predeterminado, abarcando todol-os campos d'eispresión individual e colectiva (...) se non realizara nunca tan compreta e totalmente até o intre en que as Irmandades aparescen (...) o galego abrangue un espallamento falado y-escrito como non tivera en ningures.

«Louvanza de Lago González», Discurso de ingreso na Real Academia Galega, xullo de 1934.^[1]

O hórreo é o emblema da editorial Nós. Un gravado de perfil en negro que representa un hórreo con dous cativos. Unha rapaza que lé e un neno que, deitado á sombra, escoita. O gravado, deseñado por Castelao, corresponde a un cadro perdido deste, que se atopaba na editorial de Casal. O cadro tiña un pé: "fartura pr'o corpo e fartura pr'o espírito" que simbolizaban, o hórreo repleto (víase por entre as ripas o millo) e os nenos a ler. [...] Cando Castelao llo entregou a Casal comentoulle "fartura de corpo e de espíritu, ese ten que ser o noso país"».^[2]

Así es como nosotros hacemos universalismo. Uniformar es esclavizar, matar. Diferenciar es culturalizar, libertar. Como dice el catedrático Vicente Risco, “sólo preservando nuestras energías autóctonas, nuestra capacidad de creación, podremos contribuir a la civilización universal, incorporando a ella nuestras creaciones inéditas”. Esto nos impone el deber de ser cada vez más gallegos; el enxe-brismo tiene este amplio sentido de humanidad que analizó muy bien otro catedrático galleguista: Viqueira. Si ahondáramos un poco en las palabras del señor Unamuno, acaso pudiéramos demostrarle que por escribir a vuela pluma confundió cosmopolitismo con universalismo.

Resposta que Villar Ponte dirige a Miguel de Unamuno, depois de ter defendido o escritor a supresión das línguas rexionais de España para adoptar os seus falantes a língua castelá, que os colocaria para el en mellor disposición de se inserirem no que el chama cosmopolitismo.^[3]

¿Qué importa que muchos campesinos y muchas gentes neutras estén al margen de este, problema, como de tantos otros? Los incultos y los indiferentes son almas líquidas que se adaptan a la forma de todas las vasijas. Nada sabían de régimen parlamentario los aldeanos ingleses y el Parlamento se impuso. Nada sabían de la Enciclopedia, de las doctrinas de Rousseau, ni de los derechos del hombre los habitantes del rus galo, y, sin embargo, la Revolución Francesa triunfó. Aún no se dieron cuenta de lo que es el comunismo, no ya los campesinos eslavos, sino muchos de los pobladores de las urbes moscovitas, y ello, no obstante, el régimen de los soviets impera. Pues lo mismo podríamos decir de España con respecto al sentimiento republicano o socialista que hoy vibra entre nosotros. Las minorías conscientes cuando operan con tenacidad sobre cosas vivas, consubstanciales con el progreso, casi siempre alcanzan victoria.

"Discursos a nazón galega", en A Nosa Terra, nº 76, 25 de decembro de 1918, p. 1.

Entre o Antón Vilar Ponte, boticario da Mariña Luguesa, que intervén a nivel cidadán e anti-caciquil na publicación Guau-Guau e o intelectual que regresa da Habana co xornalismo como profesión, lábrase un Antón Vilar Ponte animador de toda unha xeración, entendida como partillo de obxectivos comúns para modificar o curso da historia. Cando se plantexa a intervir, temos o Vilar Ponte dramaturgo, deputado do Partido Galeguista, o que combate os aldraxes que o vencedor fai do vencido, dixo, o que estuda os nosos problemas económicos, o que mantén a consigna continua da lingua. Para Vilar Ponte o teatro é unha peza didáctica de momentos de gloria e de creba e a lingua é o símbolo da bandeira de ...

↑ Gómez Sánchez, A.; Queixas Zas, M. (2001). Historia xeral da literatura galega (1ª ed.). Edicións A Nosa Terra. pp. 229, 232–233. ISBN 84-95350-79-3.
↑ Vazquez Souza, E. A fouce, o hórreo e o prelo: Ánxel Casal ou o libro galego moderno. Ediciós do Castro. Sada, A Coruña, 2003. En Mato, A. (Coord.). Ánxel Casal, un editor para un país. Consello da Cultura Galega. Santiago de Compostela, 2007. ISBN 84-96530-47-7, 9788496530478.
↑ "O sentimento liberal na Galiza". Artigo publicado no xornal El Noroeste e recollido en Pensamento e sementeira, p. 308.
↑ "1977" 1'32'', YouTube.

Sobre el