Tese de doutoramento

Unha tese de doutoramento é un estudo escrito sobre unha investigación de carácter orixinal efectuada por un estudante ou un escritor con base nunha análise de publicacións feitas por outros sobre un tema dado. A tesis de doutoramento permite acceder ao grado de doutor.

Definición

De acordo coa definición xa clásica de Umberto Eco, trátase dun «traballo mecanografado dunha extensión media que varía entre cen e as catrocentas páxinas, no cal o estudante trata un problema referente aos estudos en que quere doutorarse».^[1] Con todo, a extensión esixida ás teses de doutoramento depende moito da área de coñecemento na que se inscriba, así como do país no que se desenvolva. Así, por exemplo, no caso dos estudos científicos a extensión adoita ser moito menor que no das Humanidades, e nos países anglosaxóns xeralmente menor que nos países latinos. O tempo estimado de redacción dunha tese tamén varía, aínda que adoita estar entre os tres e os cinco anos, dependendo unha vez máis do país e do tema.

Proceso

Para a creación dunha tese de doutoramento é habitual seguir os seguintes pasos:

• Elección do titor ou director: toda tese de doutoramento debe ter polo menos un director, que debe ser Doutor. A elección do titor adoita depender de criterios, ademais de proximidade ou relación, do tema elixido para a investigación.
• Elección do tema: este debe ser o suficientemente amplo como para permitir unha investigación extensa, pero non tanto como para facela inviable; debe ofrecer aspectos non estudados que permitan a investigación orixinal; e debe ser un tema relevante para o campo científico no que se inscribe.
• Estabelecemento dun plan de traballo: dado que a tese de doutoramento é un traballo de longa duración, é necesario realizar unha planificación a longo plazo, na que se indiquen os prazos dedicados a cada unha das tarefas da investigación.
• Documentación exhaustiva: un dos pasos iniciais dunha tese de doutoramento é o estabelecemento do "estado da arte" do tema, é dicir, investigar acerca dos antecedentes que existen en relación co tema elixido. Este estado da cuestión debe estar o máis actualizado posible, para o cal adoitan empregarse recursos como as bases de datos bibliográficas.
• Recompilación e fichado dos datos: a parte inicial dunha investigación (xa sexa humanística ou científica) consiste na recompilación e organización dos datos. En ambos casos son de grande utilidade as fichas bibliográficas, onde se inclúe a información esencial acerca dos libros consultados.
• Parte experimental: nas investigacións científicas, hai que facer en moitas ocasións experimentos para comprobar e demostrar se a hipótese inicial é válida.
• Análise dos datos: unha vez recopilados os datos necesarios, sexan bibliográficos ou experimentais, o investigador debe organizalos e analizalos para extraer deles as conclusións pertinentes (que serán en definitiva as conclusións da súa investigación).
• Redacción: é recomendable que o proceso de redacción do informe final sexa simultáneo aos pasos anteriores, se ben nalgúns casos a maior parte adoita estar concentrada no tramo final da investigación, onde se extraeron e analizaron os datos. A redacción dependerá de extensión esixida, pero sempre debe conservar o estilo propio dos textos científicos.
• Defensa pública: tras depositar a tese de doutoramento terminada, e seguir os pasos burocráticos pertinentes, o doutorando debe superar un acto de defensa pública, no que un tribunal examinador avalía e critica a súa investigación; o doutorando deberá pola súa parte defender a validez do seu proxecto e do seu método, tras o cal a tese recibe a súa cualificación, e de ser esta positiva, o doutorando convértese en Doutor.

É moi frecuente que as teses de doutoramento sigan despois da defensa o seu camiño de preparación para a publicación, converténdose así en monografía científica.

Contido da tese

Con respecto á disposición final do informe de teses, debe seguirse un patrón máis ou menos estándar. Polo xeral o traballo, unha vez redactado, debe dividirse nos seguintes apartados:

• Introdución: as súas funcións son contextualizar o traballo no campo científico en que se sitúa e presentar as formulacións xerais acerca dos seus obxectivos e metodoloxía.
• Corpo do traballo: é o núcleo da investigación, onde se contén a información acerca da tese defendida, e demóstrase a súa utilidade mediante a presentación e a análise dos datos. Habitualmente, o "cuerpo", á súa vez, subdivídese en:
  • Estado da arte: en primeiro lugar, deben presentarse os antecedentes científicos anteriores á propia investigación, valorándoos criticamente.
  • Metodoloxía: este apartado detalla os métodos empregados durante a investigación, situando así o traballo dentro dunha corrente epistemolóxica determinada.
  • Presentación dos datos: o verdadeiro centro da tese de doutoramento está constituído por unha presentación clara e estruturada dos datos, que ademais debe ser previa e distinta a súa interpretación por parte do investigador.
  • Análise e discusión: o apartado de presentación dos datos adoita ser o máis extenso da tese de doutoramento; con todo, o apartado fundamental é o dedicado á análise e discusión de devanditos datos, xa que é onde o investigador debe xustificar como a información obtida apoian a súa tese inicial.
• Conclusións: é o apartado final de toda investigación, e en el faise un resumo dos puntos principais aos que se chegaron tras a análise dos datos. Neste apartado non debe introducirse nova información, senón só unha reformulación da xa dada en apartados anteriores.
• Bibliografía: as fontes de toda investigación científica deben aparecer explicitamente no texto, citadas de forma sistemática, xa sexa empregando o sistema de cita continental ou o sistema de cita anglosaxón.
• Índice: para facilitar a lectura da tese e a localización da información, é útil incluír índices temáticos, de nomes propios empregados, de abreviaturas etc.

Se fose necesario, poden incluírse tamén outros apartados para achegar táboas, gráficos, anexos etc.

Notas

1. Umberto Eco: Cómo se hace una tesis. Técnicas y procedimientos de investigación, estudio y escritura, Gedisa, Barcelona, 1997

Véxase tamén

Outros artigos

• Suficiencia Investigadora
• Diploma de Estudos Avanzados
• Proxecto de investigación