Río Rin
río de Europa From Wikipedia, the free encyclopedia
O Rin[1] (Rhein en alemán, Rhin en francés, Rijn en neerlandés, Rain en retorrománico) é un dos ríos máis longos e importantes de Europa sendo a vía fluvial máis utilizada da Unión Europea (UE).[2] Cunha lonxitude de 1230 km (14° máis longo de Europa),[3] é navegable nun tramo de 883 km entre Basilea (Suíza) e o seu delta no mar do Norte.[2] O seu caudal medio é de 2100 m³/s, e forma un delta común co río Mosa.[4] Entre as cidades máis grandes e importantes do Rin atópanse Basilea (Suíza), Estrasburgo (Francia), Colonia, Düsseldorf (Alemaña) e Rotterdam (Países Baixos).
(de) Rhein  | |||||
| |||||
| Tipo | río principal vía navegable rede federal de vías navegables de Alemaña río | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Parte de | conca do Rin Fronteira entre a Unión Europea e Suíza Fronteira entre Alemaña e Suíza Fronteira entre Liechtenstein e Suíza fronteira entre Alemaña e Francia Fronteira entre Austria e Suíza | ||||
| Inicio | |||||
| Continente | Europa | ||||
| País da cunca | Suíza, Liechtenstein, Alemaña, Países Baixos e Francia | ||||
| División administrativa | Tujetsch, Suíza | ||||
| Final | |||||
| División administrativa | Países Baixos | ||||
| Localización | Holanda Meridional | ||||
| Desembocadura | Mar do Norte | ||||
| |||||
| Afluente | 156 | ||||
| Distributario | Río IJssel, río Waal e río Nederrijn | ||||
| Conca hidrográfica | conca do Rin | ||||
| Características | |||||
| Tamaño | 1.232,7 ( ) km | ||||
| Superficie da cunca hidrográfica | 185.000 km² | ||||
| Medicións | |||||
| Caudal | 2.200 m³/s | ||||
| Historia | |||||
| Código do catálogo | ThurGIS: 01. ,Geoportale des Kantons St.Gallen: 10506. | ||||
 | |||||
Xunto co río Danubio, o Rin constituía a maior parte da fronteira setentrional (o limes) do Imperio romano. Os romanos denominábano Rhēnus. Máis tarde, franceses e alemáns loitaron neste río para afirmar o seu poder.[5] O Rin tamén serviu como unha importante ruta para o comercio, xerando riqueza para varios pobos, desde frisóns e viquingos até os mercadores da Liga Hanseática e a Idade de Ouro de Ámsterdam.[6]
Inicialmente, foi a industria téxtil a que descubriu os beneficios do Rin. Despois veu a industria química, e nas últimas décadas construíronse a beiras do río algunhas das plantas siderúrxicas, automotrices, téxtiles e químicas máis grandes do mundo, con canles que conectan o Rin co mar Báltico, o mar Mediterráneo e o océano Atlántico. Con todo, os embarques de mercadorías libres ao longo do Rin só foi posible desde 1868, cando se asinou a convención de Mannheim.[7]
O Rin atravesa rexións moi diferentes, o que afecta o seu réxime e as súas posibilidades de uso.[8] Ademais conta con puntos destacados dentro da xeografía europea como as cataratas do Rin en Schaffhausen que constitúen o salto de auga de maior #caudal media do continente.[9]
O río tamén xogou un papel central na configuración da cultura de Europa.[6] Así, entre as variadas actividades culturais e de esparexemento, durante os meses máis cálidos, miles de persoas báñanse nas súas augas ao seu paso por Suíza.[10]
As variantes do nome do Rin (latín Rhenus; francés Rhin, italiano Reno, romanche Rain ou Rein, neerlandés Rijn, alemánico Ry, ripuario Rhing)[11] nas linguas modernas derivan todos do nome en gaulish Rēnos, que foi adaptado na xeografía da época romana (século I a.C.) como grego Ῥῆνος. (Rhēnos), latín Rhenus.[n. 1]
A grafía con Rh- en inglés Rhine, así como en alemán Rhein e francés Rhin débese á influencia da ortografía grega, mentres que a vocalización -i- débese á adopción polo protoxermánico do nome galo como *Rīnaz, vía fráncico antigo dando no inglés antigo Rín,[12] no antigo alto alemán Rīn, no neerlandés medio temperán (c. 1200) Rijn (entón tamén escrito Ryn ou Rin).[13]
O ditongo do alemán moderno Rhein (tamén usado en romanche) Rein, Rain é un desenvolvemento do alemán central do período moderno temperán, co nome do alemánico R(n) mantendo o vocalismo máis antigo. En alemánico, a supresión da terminación -n en pausa é un desenvolvemento recente; a forma Rn consérvase en gran medida nos dialectos do lucernés.[14] Rhing en ripuario está ditongado, do mesmo xeito que Rhei, Rhoi en palatino. Mentres que no galego o igual que no castelán adoptou o vocalismo xermánico Rin-, o italiano, o occitano e o portugués conservaron o latín Ren-.
O nome galo Rēnos (protocelta ou precéltico)[n. 2] *Reinos) pertence a unha clase de nomes de ríos construídos a partir da raíz PIE *rei- «moverse, fluír, correr», que tamén se atopa noutros nomes como o do Reno en Italia.[n. 3]
O xénero gramatical do nome celta (así como da súa adaptación grega e latina) é masculino, e o nome segue sendo masculino en alemán, holandés, francés, español, galego e italiano. O nome do río en inglés antigo flexionábase en masculino ou feminino; e a súa adopción en islandés antigo flexionábase en feminino.[16]
O Rin só ten unha escala de lonxitude oficial (Rheinkilometer) augas abaixo de Constanza. A súa lonxitude total está suxeita á definición do Rin alpino. En 2010, os medios de comunicación informaron de que a lonxitude do Rin sobreestimarase sistematicamente nas enciclopedias do século XX e, a petición dos xornalistas, o Rijkswaterstaat holandés deu unha lonxitude de 1.232 km.[17][18]
O río acurtouse considerablemente respecto do seu curso natural debido a unha serie de proxectos de canalización completados nos séculos XIX e XX.[n. 4] A «lonxitude total do Rin», incluíndo o lago de Constanza e o Rin Alpino, é máis difícil de medir obxectivamente; o Rijkswaterstaat holandés cifrouna en 1232 km en 2010.
O seu curso divídese convencionalmente do seguinte xeito:
| Lonxitude | Sección | Descarga media | Elevación | Afluentes esquerdos [lower-alpha 1] | Afluentes dereitos [lower-alpha 1] |
|---|---|---|---|---|---|
| 76 km [lower-alpha 2] | As diversas fontes e cabeceiras que forman o Rin anterior e o Rin posterior dentro dos Grisóns, Suíza | 116 m3/s [lower-alpha 3] | 584 m | Aua Russein, Schmuèr[20] | Rein da Tuma, Rein da Curnera, Rein da Medel, Rein da Sumvitg (Rein da Vigliuts), Glogn (Valser Rhine), Rabiusa, Rein Posteriur/Hinterrhein (entre cuxos afluentes atopase o Ragn da Ferrera, Albula/Alvra, Gelgia, e Landwasser)[20] |
| c. 90 km [lower-alpha 4] | O Rin alpino que atravesa o val do Rin Grisón e San Galo (formando en parte a fronteira suíza con Liechtenstein e Austria) | 245 m3/s [lower-alpha 5] | 400 m | Tamina, Saar[22] | Plessur, Landquart,[22] Liechtenstein inland canal, Ill, Frutz |
| c. 60 km [lower-alpha 6] | Lago Constanza, incluída a curta canle chamada Seerhein en Constanza , que conecta Obersee e Untersee. | 364 m3/s [lower-alpha 7] | 395 m | Alter Rhein (Rheintaler Binnenkanal), Goldach, Aach[24] | Dornbirner Ach, Bregenzer Ach, Leiblach, Argen, Schussen, Rotach, Brunnisach, Lipbach, Seefelder Aach, Stockacher Aach, Radolfzeller Aach[lower-alpha 8][24] |
| c. 150 km [lower-alpha 9] | O Alto Rin desde a saída do lago Constanza até Basilea, que forma unha parte substancial da fronteira xermano-suíza. | 1,089 m3/s [lower-alpha 10] | 246 m | Thur, Töss, Glatt, Aare,[lower-alpha 11] Sissle. Möhlinbach, Ergolz, Birs[29] | Biber, Durach, Wutach, Alb, Murg, Wehra[29] |
| 362 km [lower-alpha 12] | O Alto Rin' desde Basilea até Bingen formando a Chaira do Alto Rin e no seu curso superior a fronteira franco-alemá. | 79 m | Birsig, Ill, Moder, Lauter, Nahe | Wiese, Kander, Elz, Kinzig, Rench, Acher, Murg, Alb, Pfinz, Neckar, Main | |
| 159 km [lower-alpha 13] | O Rin Medio entre Bingen e Bonn ou Colonia transcorre integramente en Alemaña, pasando polo Desfiladeiro do Rin; | 45 m | Moselle, Nette, Ahr | Lahn, Wied, Sieg | |
| 177 km [lower-alpha 14] | O Baixo Rin ou Niederrhein augas abaixo de Bonn, ao seu paso pola rexión do baixo Rin de Renania do Norte-Westfalia. | 11 m | Erft | Wupper, Düssel, Ruhr, Emscher, Lippe | |
| c. 50 km [lower-alpha 15] | O Baixo Rin ou Nederrijn (curso abreviado de Oude Rijn dentro do delta do Rin-Mosa-Escalda nos Países Baixos) | 2,900 m3/s [lower-alpha 16] | 0 m | Mosa | Oude IJssel, Berkel |
- Escorrentía media da conca do Rin entre 1961 e 1990, medida en Chur.[19]
- Escorrentía media da conca do Rin entre 1961 e 1990, medida na fronteira suíza inmediatamente augas arriba do lago de Constanza.[21]
- Escorrentía media da conca do Rin e do lago de Constanza entre 1961 e 1990, medida en Rheinklingen.[23]
- A maior parte da auga do Radolfzeller Aach procede do sumidoiro do Danubio, polo que o Danubio é indirectamente un afluente do Rin.
- A descarga total do Rin está suxeita a fluctuaciones significativas, e os valores medios citados varían segundo as fontes; a descarga total aquí indicada componse de: Maasmond, 1450 m3/s; Haringvliet, 820 m3/s; Den Oever, 310 m3/s; Kornwerderzand, 220 m3/s; IJmuiden, 9 m3/s; e o Scheldt–Rhine Canal, 10 m3/s.
Cabeceiras e fontes
Fontes
O Rin leva o seu nome sen accesorios distintivos só despois da confluencia dos ríos Rin Anterior/Vorderrhein e Rin Posterior/Hinterrhein na aldea de Reichenau no cantón suízo de Tamins. Por encima deste punto atópase a extensa zona de captación das cabeceiras do Rin. Esta zona pertence case exclusivamente ao cantón suízo dos Grisóns (ou Graubünden en alemán), e abarca desde o macizo de Saint-Gotthard, ao oeste, pasando por un val situado entre o cantón de Tesino e a provincia de Sondrio (Lombardía, Italia), ao sur, até o paso de Flüela, ao leste. O Rin é un dos catro grandes ríos que nacen na rexión do Gotardo, xunto co Tesino (conca hidrográfica do Po), o Ródano e o Reuss (conca do Rin). O Witenwasserenstock é a tripla divisoria de augas entre o Rin, o Ródano e o Po.
Tradicionalmente, o lago Toma, cerca do paso de Oberalp, na rexión de San Gotardo, considérase o nacemento do Rin Anterior e do Rin no seu conxunto. O Rin posterior nace no val de Rheinwald, baixo a montaña de Rheinwaldhorn.
Rin anterior e Rin posterior
O nacemento do río considérase xeralmente ao norte de Lago da Tuma/Tomasee en Rein Anteriur/Vorderrhein,[30] aínda que o seu afluente meridional Rein dá Medel] é en realidade máis longo antes da súa confluencia co Rin Anterior preto de Disentis.
- O Rin Anterior (romanche: Rein Anteriur, alemán: Vorderrhein) nace no Lago da Tuma/Tomasee, cerca do porto de Oberalp e pasa pola impresionante garganta de Ruinaulta formada polo maior desprendemento de rochas visible dos Alpes, o desprendemento de rochas de Flims.
- O Rin Posterior (romanche: Rein Posteriur, alemán: Hinterrhein) nace no Glaciar Paradies, cerca do Rheinwaldhorn. Un dos seus afluentes, o Reno di Lei, drena o Val di Lei en territorio politicamente italiano. Tras tres vals principais separados polas dúas gargantas, Roflaschlucht e Viamala, chega a Reichenau en Tamins.
Delta
Desauga no mar do Norte mesturando as súas augas coas do río Mosa no gran delta. Atravesa ou acompaña seis países: Suíza, Austria, Liechtenstein, Alemaña, Francia e os Países Baixos. Constitúe a fronteira natural entre Suíza e Liechtenstein, entre Alemaña e Suíza e entre Alemaña e Francia.
Nos Países Baixos, o Rin divídese para formar un delta:
- Preto de Noviomago o Rin divídese no Rin Baixo (ou Nederrijn en neerlandés), o Linga (ou Linge en neerlandés) e o Vales (ou Waal en holandés)
- En Arnhemia, o Rin Baixo divídese no Rin Baixo e o Isala (ou IJssel en neerlandés)
- Preto de Gorinchen, o Vales xúntase cun brazo da Mosa e continúa baixo o nome Merivido (ou Merwede en neerlandés)
- Despois Wijk bij Duurstede, o Rin Baixo divídese na Leica (ou Lek en neerlandés), no Rin Vello (ou Oude Rijn en neerlandés) e no Rin Curvado (ou Kromme Rijn en neerlandés).
Esta característica de fronteira nacional é relativamente recente, con excepción do período durante o cal o Imperio romano o transformou nunha barreira ao norte contra os bárbaros, cunha fronteira (limes) enchida de fortificacións, como Colonia ou Estrasburgo. Entre a caída do Imperio romano e a conquista da Alsacia por Lois XIV, o Rin era parte do mundo xermánico, que o denominaba Vater Rhein, o Rin paternal.
Acontecementos históricos
- No ano 9 transcorre a Batalla da fraga de Teutoburgo, entre as tropas romanas do norte do Rin, compostas por tres lexións e os queruscos de Arminio. Marcou o fin da expansión romana ao norte do río.
- No ano 406 os suevos, alanos e vándalos cruzan o río Rin, conxelado á altura de Maguncia, invadindo o Imperio Romano.
Con 14.000 á 17.000 anos de idade, as cataratas do Rin teñen unha altura de 23 metros (desnivel total de 33 metros) e unha largura de 150 metros, cun fluxo medio de 373 m³/s.
O fluxo medio anual na fronteira franco-alemá é de 1.240 m³/s, en Estrasburgo de 1.080 m³/s, e en Basilea de 1062 m³/s. A maior seca foi de 202 m³/s, e a maior enchente de 5.700 m³/s.
Os principais afluentes do Rin, por orde de confluencia desde o nacemento ata a desembocadura, son:
- Aar: nace nos Alpes berneses e desemboca no Rin pola súa esquerda en Suíza. O seu curso está completamente en territorio suízo e ten unha lonxitude de 291 km. Pasa por Berna, a capital do país.
- Neckar: nace na Selva Negra e únese ao Rin pola súa marxe dereita en Mannheim despois de percorrer 367 km. do estado alemán de Baden-Württemberg. Baña a cidade universitaria de Heidelberg.
- Main (Río Meno): é un dos afluentes máis caudalosos do Rin. Nace na Selva de Franconia no estado alemán de Baviera preto da fronteira con Chequia. Atravesa territorio alemán en dirección leste-oeste ao longo dos seus 524 km. pasando polos estados federados de Baviera e Hessen, para unirse ao Rin pola súa dereita fronte á cidade de Maguncia. No seu curso áchanse a cidade operística de Bayreuth e a cosmopolita Frankfurt.
- Lahn: nace na rexión montañosa de Sauerland no estado federado alemán de Renania do Norte-Westfalia, para entrar pronto en Hessen e rematar o seu curso na marxe dereita do Rin preto de Coblenza no estado federado de Renania-Palatinado. Ten unha lonxitude de 242 km.
- Mosela: ao longo dos seus 545 km. atravesa tres países: Francia, Luxemburgo e Alemaña. Nace no macizo francés dos Vosgos e discorre en dirección norte ata ser fronteira natural entre Luxemburgo e Alemaña. A partir de aquí toma a dirección nordeste, xa en territorio alemán, no estado de Renania-Palatinado, ata confluír co Rin pola súa esquerda en Coblenza. Cidades importantes polas que pasa son a francesa de Metz e a alemá de Tréveris.
- Ruhr: coma o Lahn, nace na rexión de Sauerland e o seu curso de 221 km. discorre enteiramente polo estado federado alemán de Renania do Norte-Westfalia. O seu val está densamente poboado e industrializado, sendo unha das rexións máis urbanizadas de Europa. Baña as importantes cidades de Dortmund, Bochum, Essen e Duisburgo, pouco despois da cal desemboca no Rin pola dereita.
- Mosa: do mesmo xeito co Mosela, percorre tres países nos seus 950 km.: Francia, Bélxica e os Países Baixos. Nace no planalto francés de Langres e discorre en dirección norte pasando polas cidades francesas de Verdun e Sedan. Ao chegar á cidade belga de Namur xira ao leste ata Liexa onde retoma o norte para entrar nos Países Baixos por Maastricht. Na súa desembocadura mestúrase co Rin pola súa marxe esquerda para formaren o Hollandsch Diep, un río, esteiro e delta común.
Entre Basilea e o seu estuario, o Rin atravesa unha das zonas máis densamente poboadas da Europa occidental, historicamente rica en comercio e trocas. O Val do Rin tamén foi o berce dunha das principais rexións da Revolución Industrial, a rexión do Ruhr, que se beneficia dunha importante reserva de recursos minerais, de fácil acceso e favorábeis ao desenvolvemento da industrialización.
Desde a «Convención de Mannheín» de 1868, o Rin considérase unha rexión de "augas internacionais" da última ponte da Basilea até o mar do Norte, asegurándolle a Suíza un acceso libre ao mar. A sede da Comisión central pola Navegación do Rin está en Estrasburgo. Fundada en 1815 durante o Congreso de Viena, é a máis antiga organización internacional.
En 2000, a Organización das Nacións Unidas para a Educación, Ciencia e Cultura (UNESCO) inscribiu os 65 km do Val Medio do Rin na lista do Patrimonio da Humanidade, xuntamente co rochedo da Lorelei, preto da cidade de Saint-Goar, en Alemaña.
O Rin deu o seu nome aos dous departamentos franceses da rexión de Alsacia:
- Baixo Rin (Bas Rhin, cuxa capital é Estrasburgo)
- Alto Rin (Haut Rhin, cuxa capital é Colmar)
Dá tamén o seu nome a dous Estados de Alemaña:
- Renania-Palatinado (Rheinland-Pfalz)
- Renania do Norte-Westfalia (Nordrhein-Westfalen)
O curso do Rin está afectado por diversos canais, de varias naturezas, que discorren paralelos (o gran canal da Alsacia) ou que o unen co curso doutros ríos (o Canal Saint-Symphorien que o une co Ródano-Saona).
Gran Canal da Alsacia
Comezou a construírse no ano 1920 no lado francés da Alsacia, o que permitiu a este país construír no seu territorio centrais hidroeléctricas e presas. Estas construcións fixeron baixar ostensibelmente o caudal do río e que o río Rin pasase a ser un dos máis contaminados do continente europeo, como consecuencia en 1935 o salmón desapareceu das súas augas.
Grazas ó labor conxunto dos países polos que trascorre o río este recobrou parte da súa pureza e o salmón ao igual que algunha outra especie volve ter presenza nel.
Canal Rin-Meno-Danubio
Comezou a construírse despois da segunda guerra mundial e rematouse en 1993. Con 677 quilómetros de lonxitude percorre a parte meridional de Alemaña, esténdese polo Estado federado de Baviera dende Aschaffenburg ata as proximidades da fronteira con Austria. Pasa polos vales dos ríos Meno, Regnitz e Altmül, permitindo a navegación ata o Danubio e polo tanto ata o Mar Negro dende o Mar do Norte.
«Toda a historia de Europa (...) está resumida neste río de guerreiros e de pensadores, nesta onda inmensa que sacode Francia, neste murmurio profundo que fai soñar a Alemaña. O Rin reúne todo [31]» Le Rhin, Victor Hugo, 1842.
O Rin por Düsseldorf.
O Rin en Colonia.
As cataratas do Rin, Schaffhausen (Suíza).
Ponte sobre o Rin en Karlsruhe.
_Rhine_River_view.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
