Departamento de Rocha

Departamento de Rocha
Localización
	34°S 54°O
Estado	Uruguai
Capital	Rocha
Contén a división administrativa	Municipality of Castillos (en) ; Municipality of Chuy (en) ; Municipality of La Paloma (en) ; Municipality of Lascano (en)
Poboación
Poboación	74.158 (2019)
Xeografía
Parte de	Zona de Integración do Centro Oeste de América do Sur
Altitude	123 m
Comparte fronteira con	Departamento de Lavalleja ; Río Grande do Sur ; Departamento de Treinta y Tres ; Departamento de Maldonado
Creación	7 de xullo de 1880
ISO 3166-2	UY-RO
Páxina web	rocha.gub.uy

Rocha é un departamento situado no sueste do Uruguai. Limita ao norte con Trinta e Tres, ao leste co Brasil, ao sueste co océano Atlántico e ao oeste cos departamentos de Lavalleja e de Maldonado. Forma parte do que se coñece como peneplano cristalino, no seu interior, e das chairas orientais, sobre a franxa costeira. Cunha superficie de 10.551 km² (moi similar á de Xamaica), é o sétimo departamento máis extenso do país, e ten unha poboación de 69.937 habitantes segundo datos solicitados polo censo de 2004. A capital é a cidade homónima, situada a 210 km de Montevideo.

Datos rápidos Localización, Capital ...

Pechar

Antes da chegada dos españois, tribos indíxenas poboaban o territorio. Coa arribada dos colonizadores, os bovinos comezaron a cobrar relevancia polo seu coiro, o que atraeu os contrabandistas e "faeneros", entre os que estivo Luis de Rocha, procedente da Arxentina, e de quen deriva o nome do departamento e o da súa capital.

Nuestra Señora de los Remedios de Rocha (actualmente Rocha), a capital do departamento, foi fundada en 1793 cumprindo instrucións do vicerrei Nicolás de Arredondo e por obra do Ministro da Real Facenda do Porto de Maldonado, Rafael Pérez del Puerto.

En cambio, o departamento de Rocha foi creado con posterioridade por lei do 7 de xullo de 1880. Até ese entón formaba parte do actual departamento de Maldonado, que comprendía os que son hoxe Maldonado, Lavalleja e Rocha.

A mediados do século XVIII, representou unha terra moi cotizada polos portugueses, que se asentaron na Campaña do Chuy e pretenderon exceder os límites que o Tratado de Madrid establecía entre as dependencias españolas e lusitanas sobre a Banda Oriental.

Rocha esténdese ao longo de 170 km de costa oceánica, caracterizándose polas súas praias frías e salgadas, as súas areas brancas, as súas zonas rochosas, e as beiras profundas e empinadas. Isto diferénciao doutros departamentos do Uruguai como Colonia, San José, Montevideo, Canelones e parte de Maldonado, que pertencen ao estuario do Río da Prata.

Orografía.

O departamento posúe grandes chairas aluviales e bañados, moitos dos cales se presentan algo turbios, e unha vasta complexidade de lagos e lagoas de maior envergadura. Cerros tales como o Alférez, o San Miguel entre outros, contrastan polos seus acabados rústicos coa simplicidade dos esteros, como o son os Bañados das Marabillas, San Miguel, India Morta e un longo etcétera. Provenientes da cadea serrana de Carapé, penétranse sobre o seu territorio as coitelas de Avarías e Carboeira, culminando nas pintorescas elevacións de Bela Vista e a Blanqueada. Tamén atopamos ás serras dos Allos e dos Rochas, xunto aos cerros Vigía e Áspero. O litoral rochense componse de extensas praias a miúdo acompañadas de pedruscos sometidos á erosión dos fortes correntes mariñas que adoitan castigar á costa departamental e, en ocasións, representan un perigo para os bañistas. Axústanse á devandita descrición zonas areosas como o cabo de Santa María, Cabo Polonio, Valizas, Punta do Diaño e A Pedrera, entre outras. Algúns pequenos illotes como as Illas de Torres, Verde, ou a Coronilla son frecuentes a distancias que non se separan moito da ribeira.

A conca do Atlántico atópase separada da lagoa Merín, por medio da coitela de Carboeira, que é bañada polo Río Cebollatí, onde os arroios de Aiguá e Alférez verten as súas augas no oeste de Rocha. O arroio San Miguel marca o límite natural co estado brasileiro de Río Grande do Sur, mentres que o río San Luís desemboca, tras recibir aos seus afluentes da India Morta e outros bañados, sobre a lagoa Merín, relacionada á súa vez coas lagoas de Garzón, Castelos, Rocha, Negra (ou de Defuntos), entre outras. En canto ao océano Atlántico, este non recibe practicamente a ningún arroio, a excepción do Valizas.

Rocha posúe un clima cálido, húmido e chuvioso. A súa baixa e empinada costa dificulta a drenaxe, polo que adoitan aparecer vastas zonas de lagoas, así como pequenos oasis entre as dunas do centro-norte.

Próximo aos bañados interiores, e aos costeiros doces, emerxen con certa magnitude unha serie de pajonales (brañas propias do Uruguai e a Arxentina) e xuncais que se utilizan para cultivar arroz. O departamento é famoso ademais por atoparse salpicado polas palmas ou palmeiras de Yatay, que nacen no seu terreo e esténdense cara ao norte do país, morrendo en Salto. Rocha alberga ademais ao bosque de ombúes máis grande do mundo e conta con numerosos parques forestais e zonas de campamento, entre eles, o de Cabo Polonio.

As especies animais que habitan nos seus arredores son xeralmente aves de monte, teros, carpinchos, morcegos, porco espiños, víboras de cascabel, lagartas, lebres, coellos, cabras etc. Por último, xa sobre o océano, ven corvinas, pescadas, peixes raia, medusas (ou auga vivas), lobos de mar, quenllas e, durante os meses de inverno (xullo a setembro), pódese apreciar escasamente a aparición de pingüíns e dalgunhas baleas, moitas das cales perden o rumbo e perecen na costa.

A economía rochense é eminentemente gandeira, do mesmo xeito que en case todo o resto do país. A cría de bovinos e ovinos e a venda das reses constitúen a súa actividade principal. No entanto, a pesca supón outro gran ingreso de capital, e practícase en todo o departamento, con maior énfase en balnearios como A Pomba, A Pedrera, San Francisco, a Augada etc. Existen ademais, depósitos de cobre, lignito e mármore na coitela de Carapé. En canto á agricultura, prodúcense cereais, tabaco, tomate, millo, hortalizas e froitas. A comercialización de la, coiro e alcol son tamén preponderantes na zona.

A relativa proximidade de Rocha á capital nacional, e a súa situación de punto intermedio entre o Brasil e o Uruguai, fan que sexa un departamento moi transitado tanto por brasileiros como por arxentinos ou uruguaios. A el accédese facilmente a través da ruta 9, que nace en Canelones, ou seguindo a nº 1 (tamén chamada "interbalnearia") desde a avenida Italia de Montevideo cara ao leste. Quen o fan desde o veciño Río Grande, penétranse pola nacional nº 9 tras cruzar a fronteira uruguaio-brasileira do Chuy (ou Chuí, en portugués). A cidade de Rocha dispón, así mesmo, dun aeroporto nacional. A liña férrea Sudriers-Rocha atópase clausurada desde 2002 e Rocha-A Pomba desde 1988, aínda que hai proxectos para a súa reconstrución e reapertura relacionados coa instalación dun porto de augas profundas no departamento.

De acordo co artigo 262 da Constitución da República, en materia de administración departamental "o Goberno e Administración dos Departamentos, con excepción dos servizos de seguridade pública, serán exercidos por unha Xunta Departamental e un Intendente. Terán a súa sede na capital de cada departamento e iniciarán as súas funcións sesenta días despois da súa elección." Ademais, "o Intendente, con acordo da Xunta Departamental, poderá delegar nas autoridades locais o exercicio de determinados labores nas súas respectivas circunscricións territoriais"(...).

Conforme ao censo de 2004, había 69.937 persoas e 24.834 vivendas no departamento. O fogar media era de 2,8, e por cada 100 mulleres había un total de 98,2 homes. Segundo estimacións do Instituto Nacional de Estatística (INE) do Uruguai, a situación é preocupante posto que mentres outros departamentos costeiros incrementan levemente a súa poboación, Rocha tende, pola contra, a diminuíla. Isto é quizais porque comparado a outros sectores do país, este é aínda un recuncho en fase de desenvolvemento e no que escasean tanto opcións de saúde pública como de índole cultural e/ou social. As cifras fan supor que para o 2025, haberá un total de 68.290 rochenses, isto é, un número lixeiramente inferior ao actual e ao de anos anteriores, nos que pasaba as 71.000 persoas.

Taxa de crecemento de poboación: -0.028% (2004)
Taxa de natalidade: 14,34 nacementos/1.000 persoas (2004)
Taxa de mortalidade: 10,63 baixas/1.000 acodes
Idade media: 34,0 (32,8 homes, 35,0 mulleres)
Esperanza de vida ao nacer (2004):
- Xeral: 74,45 anos
  - homes: 69,86 anos
  - mulleres: 79,22 anos

Principais centros urbanos

Dentro das cidades máis habitadas atopamos a: Castillos, un lugar turístico rodeado de fermosas palmeiras; Lascano e Chuy, esta última sendo unha metrópole lindeira co Brasil, do cal a separa unha avenida que comparte coa súa irmá riograndense, Chuí. Os seus principais atractivos turísticos compono: La Paloma, cidade e porto balneario por excelencia; Punta del Diablo, Cabo Polonio, La Coronilla, La Pedrera e La Barra del Chuy. Finalmente, Rocha conta con dous parques históricos nacionais, que son a Fortaleza de Santa Teresa (antiga base militar en épocas coloniais) e o Forte de San Miguel.

A continuación ofrécese unha lista de cidades departamentais cunha poboación superior aos 1.000 habitantes segundo o censo de 2004, a menos que se especifique o contrario:

Poboación por localidade (2004)
Localidade	Poboación
Rocha	25.096
Chuy	10.357
Castillos	7.585
Lascano	6.933
La Paloma	3.199
Cebollatí	1.606
18 de xullo	1.191
La Aguada-Costa Azul	1.103
Velázquez	1.046
San Luis al Medio	702
La Coronilla	541
Puimayen	503
Capacho	471
Aguas Dulces	409
Punta del Diablo	389
Barra del Chuy	362
Barra de Valizas	356
Arachania	335
19 de abril	239
Barrio Pereira	213
La Pedrera	165
Cabo Polonio	72
Barrio Torres	49
La Esmeralda	46
La Riviera	37
Parallé	35
Pta.Rubia y Sta.Isabel de la Pedrera	30
Puerto de los Botes	18
Palmares de la Coronilla	4
Rural	5.660
Total	68.752

Outros pobos

Barrancas
Perla de Rocha
Costa Rica
Oceanía
San Remo
La Florida
Atlántica
San Bernardo
San Francisco
Mar del Plata
San Antonio
Antoniópolis
Lomas
Anaconda
Las Garzas
Santa Rita
Costa Bonita
El Caracol
La Caracola
Arachania