Cólquida

A Cólquida foi o reino xurdido da confederación dos Kholka sobre o século IX a.C.. Os kholka e o seu reino de Cólquida destruíron a confederación de Diaochi (século -VIII), pero iso os puxo en contacto directo con Urartu. Nas fontes de Urartu menciónanse numerosas cidades reais da Cólquida e parece, logo, que xa no século -VIII tiña un bo grao de civilización. Un só rei gobernaba a Cólquida, e en cada provincia había un gobernador. Este reino de Cólquida aparece no mito dos Argonautas, que foron á Cólquida na procura do vélaro de ouro. Esquilo e Píndaro serían os primeiros en mencionar a Cólquida, que anteriormente era chamada Aea, porque foi a suposta residencia do rei Eetes, quen, segundo os gregos, gobernaba a Cólquida.

Sobre o -750/-748 o rei Sardur II de Urartu invadiu o país e devastouno na parte sur. Sobre o -747/-741 volveu e conquistou a residencia real de Ildamuche, que era a sede dun goberno provincial. Pouco despois comezaron as arremetidas dos cimerios, que os xeorxianos chamaron Ghmir e que provocaron moitos danos e mortos. Atrás súa viñeron os escitas, e o país quedou asolado. Os xeorxianos da montaña baixaron á chaira ,e iso desorganizou a economía. Pero a autoridade do rei mantívose. Os gobernadores (chamados Sceptuchs) rexían as provincias. Os escitas e os medos destruíron Urartu o -590, e o lugar de Urartu foi ocupado polas tribos armenias. Así, a Cólquida e Armenia convertéronse en veciñas. O rei da Cólquida aínda consta como un dos que, o século -V, enviaba imposto ao rei dos aqueménidas de Persia (que o -521 derrubaran aos medos). O imposto, que se enviaba cada cinco anos, eran cen mozas e cen rapaces mozos escravos.

A partir xa do século -VI, os gregos comezaron a colonizaren a costa da Cólquida. Así, Phasis (Poti), Guienos (Otxamtxira), Dioskuria ou Dioscuria (Sujumi) e unha de nome descoñecido na Adjaria. As fontes gregas fan mención da cidade de Kutaia (hoxe Kutaisi), importante centro do reino e o lugar tradicional de nacemento de Medea, e tamén se atoparon os restos arqueolóxicos dalgunhas outras cidades, a principal das cales é Vani. No século -V aparece a economía monetaria na Cólquida. Sobre o século -IV a parte oriental cae baixo dominación do reino de Iberia e o reino pasa a ser chamado Egrissi nas fontes xeorxianas. Este reino, non sempre foi gobernado por un rei único.

Mitrídates VI Eupátor do Ponto (-111 - -63) incorporou o país e fixo gobernador de Cólquida ao seu fillo Makhare (Macares), pero este quixo facerse independente e o seu pai fíxoo matar. Aristócratas amigos do rei do Ponto gobernaron o país. O -66 os romanos van expulsar a Mitrídates, que fuxiu a Cólquida e despois ao Bósforo Cimerio. Sobre o -65 un gobernador local de Cólquida chamado Oltaco, que se resistía aos romanos, foi expulsado por estes, pero outros gobernadores locais axudaron a Roma. Pompeio fixo gobernador do distrito a un aristócrata local de nome Aristarco (dominador de Cólquida segundo as moedas). A Cólquida agora só estaba formado pola parte central, e a capital era Phasis (Poti). Caído Pompeio, Farnaces do Bósforo, fillo de Mitrídates, aproveitando que César estaba ocupado en Exipto, apoderouse de Cólquida, Armenia e parte de Capadocia (-49) derrotando a Gneo Domicio Calvino, pero o seu éxito foi de curta duración. Este mesmo personaxe foi enviado por César contra Farnaces e derrotouno o -47. Polemón, sucesor de Farnaces, foi rei do Ponto e o Bósforo, incluíndo Cólquida. Cando o reino do Ponto foi abolido, incorporouse a Roma como parte da provincia de Galacia. Gornicións romanas establecéronse nas vilas costeiras.

Dioscuria, a capital, chamouse Sebastópolis baixo dominio romano, e estaba na costa do Euxino. Outras cidades serían Sarapana (hoxe Scharapani), Surium, Arqueópolis, Macheiresis, e Cyta ou Cutatisium (hoxe Kutaisi).

O ano 69 as locais vanse rebelar baixo a dirección de Anikete (Anicetes), e os rebeldes chegaron ata Trebisonda, onde derrotou aos romanos e queimou as súas naves. O emperador enviou a Virdio Xeminio cun exército que derrotou a Anikete. Este refuxiouse co príncipe local de Sedokhez, que o entregou ao romanos. Desde entón a presenza romana reforzouse e o país estivo suxeito ata o século II, cando os príncipes locais dos Lazes, Apxiles ou Apsides, Abasgues ou Abascis, Samiges e outros menores fixéronse practicamente independentes. O principado dos Lazes conquistará os outros principados entre o século III e o IV, dando orixe ao reino de Lazika, desaparecendo no mesmo século a presenza de gornicións romanas que existiron ata pasado o ano 300.