Dúil cheimiceach í an tábla peiriadach. Uimhir adamhach 65 From Wikipedia, the free encyclopedia
Is é an teirbiam dúil cheimiceach uimhir a 65, agus is é an tsiombail cheimiceach a sheasann dó ná Tb. Ceann de na lantanóidigh é, agus cosúil le trí lantanóideach eile fuair sé a ainm ó Ytterby sa tSualainn, áit a raibh an-ról aici i bhfionnachtain na lantanóideach.
  | |
| Substaint cheimiceach | dúil cheimiceach |
|---|---|
| Teirbiam sa tábla peiriadach | |
| Siombail cheimiceach | Tb |
| Uimhir adamhach | 65 |
| Mais adamhach | 158.925354 |
| Peiriad, Grúpa | lantanóidigh peiread 6 |
| Airíonna fisiceacha | |
| Dlús | kg/m⁻³ |
| Leictridhiúltacht | 1.2 |
| Ga ianach | 0.92, 1.04, 0.76 agus 0.88 |
| Stair | |
| Aimsitheoir | Carl Gustaf Mosander |
| Fionnachtain | 1843 |
| Eapainm | Ytterby mine (en)  |
 | |
Miotal lonrach é an teirbiam agus é chomh bog is gur féidir é a ghearradh le scian. Níl teacht ar an teirbiam glan sa dúlra, ach cé gur ceann de na "tearcithreacha" é, níl sé róthearc i ndiaidh an iomláin. Tá teirbiam le fáil in éineacht leis na tearcithreacha eile i mianraí cosúil leis an monaisít, an bhastnaeisít, an xéinitím agus an eoixéinít. Is as an tSín is mó a thagann an teirbiam atá le ceannach ar an margadh domhanda.
Ba é an ceimiceoir Sualannach Carl Gustaf Mosander ba luaithe a d'aithin an teirbiam mar dhúil ar leith. Rinne sé taighde ar ocsaíd itriam Y2O3 agus fuair sé amach go raibh an ocsaíd truaillithe le dúil anaithnid - teirbiam a bhí ann. Níor éirigh le haon cheimiceoir teirbiam a aonrú mar dhúil ghlan ach réasúnta deireanach, nuair a tháinig modhanna nua-aimseartha ianmhalartaithe ar an bhfód. Tá an t-itriam, an teirbiam agus an diospróisiam an-chosúil le chéile ó thaobh na ceimice de, agus mar sin bíonn sé deacair iad a dhealú ó chéile.
Níl ach aon iseatóp nádúrtha cobhsaí amháin ag an teirbiam, mar atá, teirbiam a 159 (159Tb). Is é an t-iseatóp radaighníomhach is fadsaolaí dá bhfuil aige ná teirbiam a 158, agus é céad agus ceithre scór bliain ar leathré. Is é an cineál meath radaighníomhach is minicí a thagann ar theirbiam a 158 ná an leictreonghabháil.
Dúil sách leictridheimhneach é an teirbiam, is é sin, is dual dó a chuid fiúsleictreon a thabhairt uaidh go réidh agus iain dheimhneacha a dhéanamh. Is iad na huimhreacha ocsaídiúcháin a bhíonn aige ina chuid comhdhúl ná +III agus +IV, agus mar is dual don lantanóideach thipiciúil is é +III an uimhir ocsaídiúcháin is coitianta. Tá an uimhir eile aige sa dé-ocsaíd, TbO2, agus sa teitreafhluairíd, TbF4. Ní mhaireann ach an teirbiam trífhiúsach sa tuaslagán uisce, áfach.
Imoibríonn an teirbiam leis an uisce le hiodrocsaíd teirbiam Tb(OH)3, a dhéanamh. Is féidir é a dhó go hocsaíd mheasctha ina bhfuil idir teirbiam trífhiúsach agus teirbiam teitrifhiúsach, mar atá, Tb4O7.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
