teanga Pholainéiseach From Wikipedia, the free encyclopedia
Is teanga í an Mhaorais (Māori nó Te Reo Māori), nó Te Reo de ghnáth a labhraítear sa Nua-Shéalainn. Ceann de na teangacha oifigiúla sa tír sin is ea í, agus is é an Béarla an ceann eile. Teanga Pholainéiseach í an Mhaorais, agus is í teanga Oileáin Cook an ceann is gaolmhaire léi. Le fírinne, "Maorais" a thugann muintir Oileáin Cook ar a dteanga freisin. "Dúchasach" nó "bundúchasach" is brí leis an bhfocal sin māori sa teanga féin.
| te reo Māori, te reo agus Māori | |
|---|---|
 | |
| Cineál | teanga nádúrtha, teanga bheo agus réimse acadúil |
| Úsáid | |
| Cainteoirí dúchais | 160,000 |
| Dúchasach do | Oileán Thuaidh |
| Stáit | an Nua-Shéalainn |
 | |
| Aicmiú teangeolaíoch | |
| teanga dhaonna teangacha Astrál-Téacha teangacha Astrainéiseacha teangacha Malae-Pholainéiseacha teangacha Malae-Pholainéiseacha núicléacha Central-Eastern Malayo-Polynesian (en)  Eastern Malayo-Polynesian (en) teangacha Aigéanacha Central–Eastern Oceanic (en) teangacha an Aigéin Chiúin Láir teangacha Polainéiseacha teangacha Polainéiseacha núicléacha teangacha Polainéiseacha Oirthearacha teangacha Taihítice | |
| Tréithe | |
| Córas scríbhneoireachta | córas scríbhneoireachta na Maoraise |
| Institiúid caighdeánaithe | Te Taura Whiri i te Reo Māori |
| Leibhéal leochaileachta | 2 leochaileach |
| Cóid | |
| ISO 639-1 | mi |
| ISO 639-2 | mri |
| ISO 639-3 | mri |
| Glottolog | maor1246 |
| Linguasphere | 39-CAQ-a |
| Ethnologue | mri |
| ASCL | 9304 |
| UNESCO | 702 |
| IETF | mi |
| Endangered languages | 3571 |
Tugtar ‘Aotearoa’ ar an Nua-Shéalainn i Maorais, teanga na bPolainéiseach a chuir fúthu inti corradh is míle bliain ó shin. Ciallaíonn an t-ainm ‘Tír an scamaill fhada bháin’.[1]
Ón mbliain 1987 i leith, tá stádas oifigiúil ag an Maorais sa Nua-Shéalainn. Glactar leis go bhfuil sí ó dhúchas ag céad míle nó céad míle go leith de dhaoine, nó ag 2 % de mhuintir na Nua-Shéalainne.
Labhraítear Maorais mar theanga phobail i réigiún an Tuaiscirt (Northland Region, Te Tai-tokerau) in Oileán Thuaidh na Nua-Shéalainne, i Te Urewera i lár an Oileáin Thuaidh, agus timpeall na Rinne Thoir in oirthuaisceart an Oileáin Thuaidh. Thairis sin, áfach, tá naíonraí Maoraise ar fud na tíre leis an teanga a theagasc do na páistí óga.
Tá a lán canúintí ann, ach is í an chanúint is difriúla leis an gcuid eile ná canúint an Deiscirt. Is í an difríocht is mó ná go gcuirtear k in áit an ng sa Deisceart.
Tá caighdeán na Maoraise bunaithe ar chanúint Lár Oileán an Tuaiscirt, agus sna laethanta a bhí, rinne rialtas na Nua-Shéalainne iarrachtaí leis an Maorais chaighdeánaithe a chur i mbéal mhuintir an Deiscirt freisin.
Inniu, áfach, baintear úsáid oifigiúil as an gcanúint Dheisceartach sna háiteanna ina labhraítear de ghnáth í. Mar shampla, is é an t-ainm oifigiúil Maoraise atá ar an sliabh is airde sa Nua-Shéalainn inniu ná Aoraki (Mount Cook an t-ainm Béarla), de réir chanúint an Deiscirt, ós in Oileán an Deiscirt atá sé suite. Aorangi an t-ainm a úsáideann muintir an Tuaiscirt.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
