Tóiceo

Is é Tóiceo (東京; Tōkyō  éist as Seapáinis) an phríomhchathair agus an chathair is mó sa tSeapáin. Is é an chathair is mó ar domhan de réir daonra. Tá sé suite in oirthear Honshu, an t-oileán is mó Seapánach, agus tá 23 réigiún ann ar a dtugtar ku as Seapáinis. Tá 13,960,236 duine ina gcónaí sa chathair ó cheart^[1] agus tá 9,375,104 duine ina gcónaí sna 23 réigiún (daonáireamh 2015).

Tóiceo
Bratach
Aintiún	Tokyo Metropolitan Song (en) (1947)
Siombail oifigiúil	Ginkgo biloba, Prunus ×yedoensis agus sléibhín
Ainmnithe in ómós	príomhchathair agus Oirthear
Suíomh
35° 41′ 22″ N, 139° 41′ 30″ E
Stát ceannasach	an tSeapáin
Príomhchathair de	an tSeapáin (1947–)
Príomhchathair	Shinjuku
Daonra
Iomlán	14,264,798 (2022)
• Dlús	6,501.58 hab./km²
Tíreolaíocht
Cuid de	Minami-Kantō (en) Greater Tokyo Area (en)
Achar dromchla	2,194.05 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Bá Thóiceo, Abhainn Sumida, Abhainn Arakawa agus Abhainn Edo
Airde	6 m
Pointe is airde	Mount Kumotori (en) (2,017.1 m)
Ar theorainn le	Maoracht Chiba Maoracht Yamanashi Maoracht Saitama Maoracht Kanagawa
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Maoracht Tokyo agus Cathair Thóiceo
Cruthú	6 Meán Fómhair 1868
Eachtra thábhachtach	February 26 Incident (en) (1936) Bombing of Tokyo (en) (1944) Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1964 (1964) Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 2020 (2020)
Saoire phoiblí	Tokyo Citizen's Day (en) (1 Deireadh Fómhair)
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht feidhmiúcháin	Tokyo Metropolitan Government (en)
Comhlacht reachtach	Tokyo Metropolitan Assembly (en)
• Gobharnóir Thóiceo	Yuriko Koike (2016–)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+09:00 Am Caighdeánach na Seapáine
Cód ISO 3166-2	JP-13
Eile
Suíomh gréasáin	metro.tokyo.lg.jp

Sanasaíocht

Ba é Edo (江戸^?) an bunainm Thóiceo. Athraíodh sin chun Tóiceo (東京 Tōkyō; 東 tō "oirthear", agus 京 kyō "príomhchathair") nuair a rinneadh príomhchathair na himpireachta de sa bhliain 1868,^[19]; is é an nós in Oirthear na hÁise an focal “príomhchathair” (京) a chur san áireamh in ainm na príomhchathrach.

Iompar

Crosaire Shibuya i lár Thóiceo

Is é Tóiceo lár chóras iompair na Seapáine. Tá gréasán fairsing iarnróid ann, tacaithe ag busanna, aonráillí agus tramanna. Tá an stáisiún iarnróid is gnóthaí ar domhain, Stáisiún Shinjuku, lonnaithe i Tóiceo.^[2]

Tá dhá phríomh-aerfort sa réigiún: Aerfort Idirnáisiúnta Narita, taobh amuigh den chathair i maoracht Chiba, agus Aerfort Haneda, níos cóngairí go lár na cathrach.

Bardaí Speisialta Thóiceo

Tá 23 Bardaí Speisialta (特別区, tokubetsu-ku) i dTóiceo. Le chéile is iad croí-lár na chathrach. Is faoin Dlí Féinriail Áitiúil 1947 a bhí na mbardaí speisialta bunaithe.

Ainm	Seapáinis	Daonra (2007)	Dlús Daonra /Km2	Achar Km2
Adachi	足立区	629,392	11,830.68	53.20
Arakawa	荒川区	194,777	18,262.25	10.20
Bunkyō	文京区	194,933	16,009.28	11.31
Chiyoda	千代田区	43,802	3,763.06	11.64
Chūō	中央区	104,997	10,344.53	10.15
Edogawa	江戸川区	661,386	13,264.86	49.86
Itabashi	板橋区	529,059	16,445.72	32.17
Katsushika	葛飾区	428,066	12,286.62	34.84
Kita	北区	330,646	15,885.67	20.59
Kōtō	江東区	436,337	10,963.24	39.8
Meguro	目黒区	267,798	18,217.55	14.70
Minato	港区	205,196	10,088.30	20.34
Nakano	中野区	312,939	20,097.82	15.59
Nerima	練馬区	702,202	14,580.61	48.16
Ōta	大田区	674,590	11,345.27	59.46
Setagaya	世田谷区	855,416	14,728.23	58.08
Shibuya	渋谷区	205,512	13,337.13	15.11
Shinagawa	品川区	353,887	15,576.01	22.72
Shinjuku	新宿区	309,463	16,975.48	18.23
Suginami	杉並区	534,981	15,725.49	34.02
Sumida	墨田区	237,433	16,079.49	13.75
Taitō	台東区	168,277	16,139.38	10.08
Toshima	豊島区	256,009	19,428.44	13.01

Aeráid

Tóiceo – Aeráid
Mí	Eanáir	Feabhra	Márta	Aibreán	Bealtaine	Meitheamh	Iúil	Lúnasa	Meán Fómhair	Deireadh Fómhair	Samhain	Nollaig	Bliain
Meán-uasteocht an lae (°C)	9.8	10.0	12.9	18.4	22.7	25.2	29.0	30.8	26.8	21.6	16.7	12.3	19.7
Meán-íosteocht na h-oíche(°C)	2.1	2.4	5.1	10.5	15.1	18.9	22.5	24.2	20.7	15.0	9.5	4.6	12.5
Meán-bháisteach (mm)	48.6	60.2	114.5	130.3	128.0	164.9	161.5	155.1	208.5	163.1	92.5	39.6	1,466.7
Foinse: Met Office Eanáir 2011

Tagairtí

1. "「東京都の人口（推計）」の概要-令和3年1月1日現在｜東京都". www.metro.tokyo.lg.jp. Dáta rochtana: 2022-08-08.
2. "Busiest station" (en-gb). Guinness World Records. Dáta rochtana: 2022-08-08.

Naisc sheachtracha