From Wikipedia, the free encyclopedia
Is í an Phortaingéilis teanga náisiúnta na Portaingéile, chomh maith le 5 dtír neamhspleách eile ar fud an domhain. Labhraíonn timpeall is 280 milliún duine ó dhúchas í ar fud an domhain, agus céad milliún eile mar dhara teanga nó mar theanga iasachta. Mar sin, tá sí ar theangacha móra an domhain, agus meastar go bhfuil sí ar an tséú teanga is líonmhaire cainteoirí.
| português agus português | |
|---|---|
 | |
| Cineál | teanga agus teanga bheo |
| Úsáid | |
| Cainteoirí dúchais | 221,000,000 (2019) |
| Dúchasach do | an Phortaingéil agus Na hAsóir |
| Stáit | an Phortaingéil, an Bhrasaíl, an Spáinn, Angóla, Rinn Verde, an Téaváin, Tíomór Thoir, Guine Bissau, Poblacht Mhósaimbíc agus São Tomé agus Príncipe |
 | |
| Aicmiú teangeolaíoch | |
| teanga dhaonna teangacha Ind-Eorpacha teangacha Iodáilice teangacha Rómánsacha teangacha Rómánsacha Iartharacha teangacha Gall-Ibéaracha teangacha Ibéar-Rómánsacha teangacha Iar-Ibéaracha Galician-Portuguese (en)  | |
| Tréithe | |
| Córas scríbhneoireachta | aibítir na Portaingéilise agus aibítir Laidineach |
| Institiúid caighdeánaithe | International Portuguese Language Institute (en) , Community of Portuguese Language Countries (en) , Brazilian Academy of Letters (en) agus Sciences Academy of Lisbon (en) |
| Staidéar ag | Portuguese studies (en) |
| Stair | history of Portuguese (en) |
| Cóid | |
| ISO 639-1 | pt |
| ISO 639-2 | por |
| ISO 639-3 | por |
| Glottolog | port1283 |
| Linguasphere | 51-AAA-a |
| Ethnologue | por |
| ASCL | 2302 |
| IETF | pt |
Chuaigh an teanga ar fud an domhain nuair a bhunaigh na Portaingéalaigh a n-impireacht choilíneach. Inniu, tá sí ar an tseachtú teanga is líonmhaire cainteoirí. Is í an Phortaingéilis atá ó dhúchas ag duine as gach beirt i Meiriceá Theas, cé nach labhraítear ach in aon tír amháin í - an Bhrasaíl, ar ndóigh.
Cé go bhfuil dlúthghaol ag an bPortaingéilis leis an Spáinnis, rud atá le haithint ar an ngramadach ach go háirithe, tá fuaimeanna na teanga níos cosúla leis an bhFraincis agus leis an gCatalóinis, nó bíonn gutaí doiléire agus gutaí srónacha le cloisteáil sa Phortaingéilis.
Mar cheann de theangacha móra an domhain, is léir gur teanga mhór litríochta agus filíochta í freisin. Is é an cur síos a thug duine d'fhilí móra na Brasaíle ar a theanga dhúchais ná bláth deireanach Latium, chomh fiáin, chomh hálainn.
Fuair an Phortaingéilis an chuid is mó dá stór focal ón Laidin, ar ndóigh, ach thairis sin, tá focal Araibise, Bascaise, Ceilteacha agus Gearmáinice (ó na Viseagotaigh) ann.
Ar ndóigh, cloistear a lán focal ó na teangacha bundúchasacha sa Bhrasaíl. Bhí an-trádáil ag na Portaingéalaigh sa Chian-Oirthear, tráth, agus ba ansin a d'fhoghlaim siad an focal Sínise chá, tae. (Le fírinne, is ionann chá agus "tae" mar fhocail, ach tháinig siad ó chanúintí difriúla Sínise.)
Sa Bhrasaíl, bhí an teanga bhundúchasach Nheengatu nó lingua geral ("teanga ghinearálta") á labhairt go coitianta faoin tuath, fiú ag sliocht na nEorpach, agus is iomaí focal a tháinig ón teanga sin, go háirithe ainmneacha na n-ainmhithe, na n-éan agus na bplandaí. (Inniu, ní chloisfeá an lingua geral ach i gcorr-áit sa Bhrasaíl. Teanga Tupi-Guaraní í a bhfuil gaol aici le Guaráinis Pharagua.)
Is é an briathar an chuid is deacra de ghramadach na Portaingéilise, mar is dual do theanga Rómánsach.
Is í Portaingéilis an t-aon teanga oifigiúil sa Bhrasaíl.
Is teanga oifigiúil í an Phortaingéilis in Angóla.
Is í an Phortaingéilis an t-aon teanga oifigiúil i Mósaimbíc. Bhí eolas ar an bPortaingéilis ag 50̥% den daonra sa bhliain 2007 ach ó dhúchas ag 3% (1998).
Tá 650,000 duine de shíolrach na Portaingéile ina gcónaí ann.[1]
Is í Portaingéilis an teanga oifigiúil i São Tomé agus Príncipe. Tá 98% den daonra ábalta í a labhairt.
I 2001 bhí Portaingéilis ina theanga dhúchais ag 23,688 duine san Astráil.
I 2011 bhí Portaingéilis ina theanga dhúchais ag 211,335 duine i gCeanada ( 219,275 duine i 2006).
Is í Portaingéilis an teanga oifigiúil i bPoblacht Guine Bissau, ó dúchas ag 11-14% den daonra.
Is teanga oifigiúil í an Phortaingéilis sa Ghuine Mheánchiorclach chomh maith leis an Spáinnis agus an Fhraincis.
Is teanga oifigiúil í an Phortaingéilis i Macau, ag 0.6% den daonra.
Cé nach bhfuil an Phortaingéilis oifigiúil sa Namaib, measadh i 2011 go raibh sí ina theanga dhúchais ag timpeall 100,000 (4-5% den daonra).
De réir American Community Survey 2006-2010 bhí an Phortaingéilis á labhairt ag 684,493 duine i S.A.M.. Bhí thart ar 26.5% (181,437) na cainteoirí ina gcónaí i Massachusetts.
Teanga oifigiúil i dTíomór Thoir. Measadh i 2012 go raibh 35% den daonra Tíomór Theas ábalta Portaingéilis a léamh, scríobh agus í a labhairt.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
