Teanga Mhongólach is ea an Mhongóilis. Is í teanga oifigiúil na Mongóile í, áit a bhfuil sí á labhairt ag corradh is 2 mhilliún duine. Is í an aibítir Choireallach a úsáidtear leis an Mongóilis a scríobh sa Mhongóil féin, ach is í an aibítir Mhongólach atá in úsáid sa tSín. Le fírinne, is deacair a rá, an canúintí nó teangacha Mongólacha iad na leaganacha den teanga a labhraítear sa tSín. Sa Mhongóil féin, tá caighdeán na Mongóilise bunaithe ar an gcanúint a labhraítear sa stát sin, is é sin, an "Chalcha-Mhongóilis". Na Mongólaigh sa tSín, áfach, úsáideann siad i gcónaí an caighdeán clasaiceach a théann leis an aibítir Mhongólach. Tá sé i gceist ag na Mongólaigh sa Mhongóil féin cromadh ar ais ar a gcuid seanlitreach a úsáid, ach níor éirigh leis an athrú seo go rómhaith fós. Tá an scríbhneoireacht Chlasaiceach á múineadh sna scoileanna inniu, agus súil leis go rachaidh sí in úsáid níos forleithne de réir a chéile.
монгол хэл, ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ agus ꡏꡡꡃ ꡢꡡꡙ ꡁꡦ ꡙꡦ | |
---|---|
Cineál | teanga nádúrtha, macraitheanga agus teanga bheo |
Úsáid | |
Cainteoirí dúchais | 5,200,000 (2005) |
Stáit | an Mhongóil agus Daon-Phoblacht na Síne |
Aicmiú teangeolaíoch | |
Mongolic (en) | |
Tréithe | |
Córas scríbhneoireachta | Mongolian (en) , Aibítir Choireallach, ʼPhags-pa (en) , Soyombo (en) , aibítir Laidineach, Mongolian Cyrillic alphabet (en) , Tibetan alphabet (en) agus Braille |
Staidéar ag | Mongolian studies (en) |
Cóid | |
ISO 639-1 | mn |
ISO 639-2 | mon |
ISO 639-3 | mon |
Glottolog | mong1331 |
Ethnologue | mon |
ASCL | 7902 |
IETF | mn |
Teanga tháite ghreamaitheach í an Mhongóilis, is é sin, teanga shintéiseach, agus mar sin, is minic a chuirtear iarmhír i ndiaidh a chéile le tamhan an fhocail chun foirmeacha gramadaí a chruthú nó focail nua a fhréamhú. Tá deilbhíocht shaibhir ag na briathra, ó thaobh na n-aimsirí, na modhanna agus na rangabhálacha de, ach ní chuirtear pearsa an ainmní in iúl le haon iarmhír ar leith - caithfidh tú an t-ainmní a lua. (Is é sin, níl foirm sa Mhongóilis cosúil le "labhraím" na Gaeilge - caithfidh tú "labhraíonn mé" a rá.) Maidir leis na hainmfhocail, tá ocht dtuiseal acu: an t-ainmneach, an ginideach, an tabharthach, an t-áinsíoch, an t-ochslaíoch, an t-uirliseach, an tionlacthach, agus an treóch.
Fuair an Mhongóilis a lán focal ar iasacht ó theangacha an réigiúin: an Tibéidis, an tSean-Tuircic, an tSanscrait, na teangacha Tungúsacha, agus an tSínis. Le déanaí, is iad an Béarla agus an Rúisis a fuair an lámh in uachtar mar fhoinsí iasachta - sa Mhongóil féin, ar a laghad. Tá coiste téarmaíochta ag stát na Mongóile ag soláthar téarmaí aistrithe, agus mar sin, tá an Mhongóilis réasúnta glan ó iasachtaí nua-aimseartha. Scéal eile, ar ndóigh, gur aistriúcháin focal ar fhocal ar na téarmaí coimhthíocha iad na téarmaí nuachumtha go minic.
Tagairtí
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.