Gabhrán mac Domhanghairt

Rí Dhál Riada san Albain agus oirthuaisceart Éireann i lár na 6ú haoise ba ea Gabhrán mac Domhanghairt (Sean-Ghaeilge Gabrán mac Domangairt^[1]) nó Gabhrán Fealltóir. Sinsear eapainmneach an Chineáil Ghabhráin (Cenél nGabráin) ba ea é. Domangart Réti ba ea a athair.

Gabhrán mac Domhanghairt

Beathaisnéis
Breith	6 haois
Bás	560
Liosta Ríthe Dhál Riada
538 – 560 ← Comhghall mac Domhanghairt – Conall mac Comhghaill →
Gníomhaíocht
Gairm	monarc
Teaghlach
Céile	Lluan
Páiste	Aodhán mac Gabhráin
Athair	Domhanghart Réite
Siblín	Comhghall mac Domhanghairt

Ní fhaightear ach iontráil maidir le bás Gabhráin i n-annála Éireann agus na Breataine Bige.^[2] B'fhéidir é go bhfuair sé bás i mbun imirce nó teite roimh Bridei mac Maelchon na gCruithneach, ach is dócha nach mór seo ach comhtharlúint.

Cenél nGabráin

Is í príomhthábhacht Ghabráin ná gurb é sinsear mar a mheastar an Cenél nGabráin,^[3] dream a bhíodh i gceannas an Dáil Riada go dtí blianta deiridh na 7ú haoise, agus and continued to provide kings thereafter. Rianaigh rithe na hAlban a dteaghlach trí Ghabhrán chuig a sheanathair Fearghas Mór, a mheastar chomh déanach agus na 16ú agus 17ú haoiseanna gur phríomhbhunaitheoir an rítheaghlaigh é, i bhfad i ndiaidh bhunús Gaelach na ríochta.

Foinsí

• Adhamhnán Í Choilm Chille, Life of Saint Colm Cille, aistr. & eag. Richard Sharpe. Penguin, Londain, 1995. ISBN 0-14-044462-9
• Bannerman, John, Studies in the History of Dalriada. Scottish Academic Press, Dún Éadain, 1974. ISBN 0-7011-2040-1
• Lane, Alan & Campbell, Ewan, Dunadd: An early Dalriadic capital, Oxbow Books, Oxford, 2000. ISBN 1-84217-024-4
• Sharpe, Richard, "The thriving of Dalriada" in Simon Taylor (eag.), Kings, clerics and chronicles in Scotland 500–1297. Four Courts, Baile Átha Cliath, 2000. ISBN 1-85182-516-9

Tagairtí

1. Annales Cambriae, B Text
2. Faightear bás Gabhráin in iontráil (.i. bliain) 528 tar éis breith Chríost sna hannála Breatnaise, ach de réir athchruthú Phillimore den A-téacs, fuair sé bás sa bhliain AD 559.
3. Féach Sharpe's alt le Sharpe maidir le Ioan mac Domhnaill mhic Ghabráin, níos 258 faoi Beatha le hÁdhamhnán Life. Níl ach tuairim í go bhfuil an Cenél nGabráin ainmnithe as Gabrán mac Domhangairt.

Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.