Dlí Henry

Sa cheimic fhisiceach, deir dlí Henry go bhfuil tuaslagthacht gáis i leacht i gcomhréir dhíreach lena bpáirtbhrú os cionn an leachta nuair atá an teocht tairseach. Tugtar tairiseach dlí Henry ar an bhfachtóir comhréireachta seo. Ba é an ceimiceoir Sasanach William Henry a chuir le chéile é, nuair a rinne staidéar ar an ábhar go luath sa 19ú haois. Ina fhoilseachán faoi chainníocht na ngás a ghlac uisce isteach,^[1] chuir sé síos ar thorthaí a thurgnaimh:

… water takes up, of gas condensed by one, two, or more additional atmospheres, a quantity which, ordinarily compressed, would be equal to twice, thrice, &c. the volume absorbed under the common pressure of the atmosphere.

Sampla ina bhfuil dlí Henry i bhfeidhm is ea díscaoileadh ocsaigine agus nítrigine i bhfuil tumadóirí faoi uisce a bhíonn doimhneacht-spleách, agus a athraíonn le linn dí-chomhbhrúite, agus a mbíonn galar díbhrú mar thoradh air.

Cúlra

Tá tuaslagthacht éigin, beag nó mór, ag gach gás i ngach leacht ag gnáth-theocht; cuir i gcas, tá H₂, O₂, N₂ agus a lán gásanna eile intuaslagtha se bheagán éigin, dá laghad féin é, in uisce. Anois má chroitear aon ghás díobh sin le huisce, tuaslagfaidh sé san uisce nó go mbíonn sé seo sáithithe leis an ngás. Braitheann tuaslagthacht an gháis ar an teocht agus ar an mbrú, agus léiríonn turgnaimh go laghdaíonn tuaslagtacht le hardú teochta agus go méadaíonn tuaslagthacht gáis le hardú brú.

Feidhm dlí Henry

I dtáirgeadh deochanna carbónáitithe

Faoi bhrú ard, méadaíonn intuaslagthacht CO₂. Nuair a osclaítear an buidéal go brú atmaisféarach, laghdaíonn intuaslagthacht agus scaoiltear na boilgeoga gáis ón leacht.

Do dhreapadóirí nó do dhaoine a chónaíonn ar airde mhór

Bíonn tiúchan ocsaigine san fhuil agus sna fíocháin chomh híseal sin go mbraitheann siad lag agus ní bhíonn siad in ann smaoineamh i gceart, riocht ar a dtugtar hiopocsacht.. Tá 2 san fhuil agus sna fíocháin chomh híseal go mbraitheann siad lag agus nach bhfuil siad in ann smaoineamh i gceart, riocht ar a dtugtar hypoxia.

I dtumadóireacht faoi uisce

Análaítear gás ag an mbrú comhthimpeallach a mhéadaíonn le doimhneacht mar gheall ar an mbrú hidreastatach. Méadaíonn intuaslagthacht na ngás ag doimhneacht de réir dhlí Henry, agus mar sin glacann fíocháin an choirp níos mó gáis le himeacht ama go dtí go bhfuil siad sáithithe don doimhneacht. Nuair a bhíonn an tumadóir ag dul suas díchomhbhrúitear é agus laghdaíonn intuaslagthacht na ngás atá tuaslagtha sna fíocháin dá réir. Má tá an forsháithiú rómhór, d’fhéadfadh boilgeoga foirmiú agus fás, agus d’fhéadfadh láithreacht na mboilgeog seo a bheith ina gcúis le calcthaí sna ribeadáin, nó díchumadh sna fíocháin níos soladaí a d’fhéadfadh damáiste ar a dtugtar breoiteacht dí-chomhbhrúcháin a dhéanamh. Chun an díobháil seo a sheachaint caithfidh an tumadóir dul suas go mall go ndéanann an fhuil an iomarca gás tuaslagtha a iompar agus a scaoileadh isteach sa ghás scamhóg.

Tagairtí

1. Henry (1803). "Experiments on the quantity of gases absorbed by water, at different temperatures, and under different pressures". Phil. Trans. R. Soc. Lond. 93: 29–274. doi:10.1098/rstl.1803.0004.