Pieter Stuyvesant

Pieter Stuyvesant (ek wol Peter of Petrus) (wierskynlik berne in Pepergea, Weststellingwerf, 1611/1612 – New York 1672) wie in Frysk koloniaal bestjoerder. Hy wie de lêste Nederlânske bestjoerder fan Nij-Nederlân. Stuyvesant hat in wichtige rol spile yn de skiednis fan New York. Sa soarge hy ûnder mear foar in grutte útwreiding fan de delsetting Nij Amsterdam op it súdlike part fan Manhattan. Inkele projekten fan Stuyvesant wienen de beskermingsmuorre op Wall Street, it kanaal dat letter Canal Street wurde soe en Broadway.

In skilderij fan Peter Stuyvesant.

Libbensrin

Oer Stuyvesant syn jonge jierren is net in protte wis. Der wurdt wol sein dat er yn 1592 of 1602 berne is, mar oer it algemien wurdt oannaam dat er om 1612 berne is yn Pepergea. De heit fan Stuyvesant, Balthazar Johannes Stuyvesant, wie dûmny yn Skerpenseel dêr't hy dan ek opgroeid is. Stuyvesant syn mem wie Margaretha Hardenstein.

Stuyvesant komt yn Nij-Amsterdam oan

Om 1635 hinne waard Stuyvesant direkteur by de West-Yndyske Kompanjy en hie it befel oer de ABC-eilannen. Yn 1644 ferlear er in skonke yn in gefjocht my de Spanjerts op Sint-Marten, wêrnei't hy syn fierder libben mei in houten poat troch it libben moast.

Yn maaie 1645 waard hy selektearre by de West-Yndyske Kompanjy om Willem Kieft te ferfangen as direkteur-generaal fan Nij-Nederlân. Op 11 maaie 1647 kaam er yn Nij-Amsterdam oan wêrnei't er yn septimber 1647 direkteur-generaal fan de Nederlânske koloanje waard.

Yn 1645 troude Stuyvesant mei Judith Bayard (1610 – 1687) fan Amsterdam. Sy wie in suser fan Samuel Bayard, dy’t troude mei Anna Stuyvesant. Peter en Judith krigen yn 1648 in soan, Nikolaas Willem Stuyvesant, dy't 1698 stoar. Stuyvesant en syn famylje wienen grutgrûnbesitters yn it noardeastlike part fan Nij-Amsterdam. Syn buorkerij, dy’t bekend stie ûnder de namme ‘bouwerie’, is de nammejouwer fan de strjitte Bowery.

Stuyvesant wie de direkteur-generaal fan Nij-Nederlân oant 1664, yn dat jier waard it gebiet troch de Ingelsen bemastere. De Ingelsken wienen mei fjouwer boaten nei Nij-Nederlân ta fearn. Op 30 augustus 1664 hie de gûverneur George Cartwright in brief nei Stuyvesant stjoerd om himsels oer te jaan. Op 9 septimber fan dat jier tekene Stuyvesant op syn Bouwerij in ferdrach mei de Ingelsen.

Nei syn rin as direkteurgeneraal libbe hy de rest fan syn libben op syn buorkerij. Dat hûs waard yn 1777 troch in brân ferwoaste. Stuyvesant boude ek noch in grut hearehûs fan stien, mei de namme Whitehall. Stuyvesant ferstoar yn augustus 1672, hy waard begroeven yn de Sint Mark’s Tsjerk yn-de-bouwerij yn Manhattan.

It stânbyld fan Stuyvesant yn Wolvegea.

Monuminten

Yn Nederlân hat Stuyvesant in trije-tal monuminten krigen. Yn Wolvegea stiet in stânbyld fan Stuyvesant mei syn houten poat. Yn Pepergea stiet in monumint mei in boat fan Stuyvesant op in stien. Ek yn Skerpenseel stiet in monumint. It byld is in meter as seis heech, ek dêrop stiet yn boat.

Oars

• Stuyvesant wie in grut foarstanner fan goede edukaasje. Yn 1660 waard hy sitearre mei: “Neat hat in gruttere betsjutting as de ynstruksje fan jonge bern.” Yn 1661 hie Nij-Amsterdam 31 skoallen. Om de grutte betsjutting fan Stuyvesant op dat mêd te earen waard de Stuyvesant Hege Skoalle yn Manhatten nei him ferneamd.
• Stuyvesant syn namme komt noch in protte foar yn it deistich libben yn New-York. Sa is der in hegeskoalle nei him ferneamd en hat hy syn eigen strjitte: Stuyvesant Street. Ek komt syn namme werom yn de wenwyk Stuyvesant Town. De namme fan syn buorkerij komt ek in protte foar. Bygelyks yn de tsjerke wêr't hy begroeven is: Sint Mark’s Tsjerke yn-de-bouwerij.
• Fan Stuyvesant wurdt sein dat hy tee yntrodusearre hat yn de Amerikaanske koloanjes.
• Yn syn jonge jierren fierde Stuyvesant de namme Peter, mar letter waard dy yn it Latynske Petrus feroare. Yn de 19e iuw feroaren de Amerikanen de namme ta Peter. Dy namme is by it libben fan Stuyvesant nea brûkt.
• Hjoeddeis bringt American Tobacco in sigarettemerk út ûnder de namme Peter Stuyvesant.

Keppelings om utens

• Webstee oer it libben fan Peter Stuyvesant
• In stik oer de jeugd fan Stuyvesant.
• Stik oer it libben fan Stuyvesant tusken 1646 en 1664.