Omke

In omke is man waans broer of suster ien of mear bern hat. Sokke bern wurde omkesizzers neamd. Fanút it eachpunt fan 'e omkesizzer is in omke de broer fan jins heit of mem. Dit is in foarm fan twaddegraads besibskip. In omke dielt 25% fan syn genetyske opmaak mei syn omkesizzer(s). It eigenskipswurd dat by 'omke' heart, is omkich, omke-eftich of avunkulêr, fan it Latynske avunculus ("omke", letterlik: "lytse pake", fan avus, "pake"). De froulike wjergader fan in omke is in muoike.

In omke mei syn omkesizzers by it swimbad.

Hoewol't men tsjintwurdich yn 'e regel sprekt fan "omke Jan" of "omke Pyt", foege men foarhinne yn it Frysk wol it efterheaksel "-om" oan 'e foarnamme fan in omke ta: "Jan-om" of "Pyt-om". Soks komt men bygelyks noch tsjin yn Rimen en Teltsjes fan 'e Bruorren Halbertsma, en ek yn guon siswizen: "As Marten-om foar 't ljocht komt, dan kin Willem-om him wol opbergje" (in wurdspiling op "moatte" en "wille": 'as it moat, dan is it dien mei de wille').

Der binne ferskate soarten omkes. In biologyske omke is de broer of healbroer fan ien fan jins âlden. As it om in healbroer fan ien fan jins âlden giet, soe men, as it derop oankomt, sprekke kinne fan in healomke. In oantroude omke is de sweager fan ien fan jins âlden, en in styfomke is de styfbroer fan ien fan jins âlden. Yn alle neamde gefallen wurdt yn 'e regel gewoan fan 'omke' sprutsen. Dat is net (altyd) it gefal mei in âldomke, dat in broer fan jins pake of beppe is. In oerâldomke is de broer fan jins oerpake of oerbeppe, in oeroerâldomke is de broer fan jins betoerpake of betoerbeppe, en sa fierder.

Boarnen, noaten en referinsjes