Jeruzalim

Jeruzalim (Hebriuwsk: ירושלים Jerûsjalajym, Arabysk: القدس al-Kûds of أورشليم Oersjalym), is de haadstêd fan de tsjintwurdige steat Israel en is al tsientallen iuwen âld.

Jeruzalim ירושלים
Polityk
Lân	Israel
Distrikt	Jeruzalim
Boargemaster	Moshe Lion
Sifers
Ynwennertal	981.711 (2022)
Oerflak	metropool 652 km²
Befolkingsticht.	7800/km²
Stêdekloft	1.253.900
Hichte	754 m
Oar
Postkoade	9XXXXXX
Netnûmer	+972-2
Offisjele webside
jerusalem.muni.il (in)

Wapen fan Jeruzalim

De Kalatravabrêge

Yn de Bibel komt de namme it earst foar yn it boek Jozua; as de earste Israelyske kening David de stêd oermasteret op de Jebusiten en er syn troan fêstiget. Syn opfolger Salomo lit er de timpel bouwe.

Nei de ferneatiging troch de Romeinen yn it jier 70 krige de stêd in oare namme, mar bleau lykwols yn de tinzen hingjen fan de Joaden dy't oer de wrâld ferspraat wienen en hopen ris in kear werom te kommen. Troch de Romeinen waard ek de timpel ferwoaste. It iene dat der fan stean bleau wie in part fan de Westlike muorre, dat no bekend stiet as de Kleimuorre.

Yn 614 waard de stêd opnij ferneatige, diskear troch de Perzen en yn 637 kaam de stêd ûnder Islamitysk bewâld. Yn it Arabysk is de stêd bekend as Al-Quds. De krúsfarders feroveren yn 1099 de stêd en rjochten in ferskuorrende moarderij oan ûnder de Joaden en Moslims dy't dêr wennen. Tusken 1517 en 1917 wie de stêd part fan it Osmaanske Ryk, dêr't de Britten nei de stêd besetten.

Yn 1948, by de stifting fan Israel, waard Jeruzalim (alteast it nije part dêrfan) ta haadstêd makke fan de nije steat en foege de Alde stêd deroan ta nei de Seisdeiske Oarloch yn 1967, dy't derfoar yn hannen wie fan Jordaanje. Dizze anneksaasje is lykwols ynternasjonaal net erkend en noch hieltyd swier omstriden omdat it yn striid is mei resolúsje 242 fan de feilichheidsried.

Befolkingstal, gearstalling en ûntjouwing

Sûnt it ynnimmen fan it Westjordaanlân op 28 juny 1967 wurde de bewenners fan East-Jeruzalim en de útwreiding dêrmei fan anneksearre Palestynske doarpen, en ek de Israelyske delsettingen om de âlde stêd hinne, meiteld by it ynwennertal fan de Israelyske gemeente Jeruzalim. Foar 1967 hie East-Jeruzalim 71.000 ynwenners, allegear net-Joaden.^[1].

Yn 2007 hie Jeruzalim 747.621 ynwenners, 299.708 yn West-Jeruzalim en 443.802 yn East-Jeruzalim. Yn 2014 wiene it 849.780 ynwenners, 327.890 yn West-Jeruzalim en 521.890 yn East-Jeruzalim.

Fan it begjin fan it Britske Mandaatgebiet Palestina (1922) ôf oan is de befolking fan Jeruzalim sa gearstald:

Jier	Joaden	Moslims	Kristenen en oaren	Totaal net-Joaden	Totale befolking	Boarne
1922	33.971	13.413	15.194	28.607	62.578	UNSCOP (1946) A survey of Palestine
1944	97.000	30.630	29.450	60.080	157.080	UNSCOP (1946) A survey of Palestine
1967	195.700	54.963	12.644	67.607	263.307	Harrel, M. (1974) The Jewish presence in Jerusalem through the Ages
2007	476.104	247.754	23.763	271.517	747.621	Jerusalem Institute for Israel Studies [2]
2012	502.830	288.170	24.220	313.390	815.310	Jerusalem Institute for Israel Studies [3]
2013	509,610	295,540	24,640	320,180	829,860	Jerusalem Institute for Israel Studies [4]
2014	520,710	303,420	15,460	318,880	849,780	Jerusalem Institute for Israel Studies [5]

Keppeling om utens

• Webstee fan de gemeente Jeruzalim (in)
• Jeruzalimside, Israelysk ministearje fan bûtenlânske saken (in)
• Jeruzalimside, Palestynsk ministearje fan ynformaasje (in)

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Jeruzalim fan Wikimedia Commons.

Boarnen, noaten en referinsjes