Orbitaal

At Orbitaal as en ütjdruk uun a kwantenmechaanik an beskraft mä matemaatisk funksioonen, huar en elektron trinjam en atoomkial ham woorskiinelk aphäält.

Tekst üüb Öömrang

Ual föörstelang faan elektroonen.

Iar mend'am, a elektroonen flä trinjam en atoomkial üüb en fääst boon so üs a muun trinjam a eerd. Daalang witj'am, dat jodiar elektroonenboonen bluas di rüm san, huar en elektron ham woorskiinelk aphäält.

Klasifikatsioon

Orbitaalen faan't iarst elektroonenrüm (s mä 2 elektroonen) an ööder elektroonenrüm (p mä 8 elektroonen).

Orbitaalen wurd iindiald efter jo trii kwantentaalen ${\displaystyle \,n,\,l,\,m_{l}}$.

1. kwantentaal ${\displaystyle n\,}$: Rüm

Det iarst kwantentaal ${\displaystyle n=1,\,2,\,3\,\ldots \,}$ beskraft di elektroonenrüm, huar det orbitaal tuhiart. At taal faan orbitaalen bereegent ham ütj ${\displaystyle n^{2}\,}$. En elektroonenrüm hää ei muar üs ${\displaystyle 2\cdot n^{2}\,}$ elektroonen.

2. kwantentaal ${\displaystyle l\,}$: Furem

Det ööder kwantentaal ${\displaystyle l=0,\,1,\,2,\,\ldots ,\,(n-1)\,}$ beskraft det furem faan en orbitaal. Uun steed faan taalen 0, 1, 2, ... woort det ööder kwantentaal uk mä buksteewen s, p, d, f, g betiakent.

Furem faan't p-Orbitaal
(${\displaystyle l=1}$).

Furem faan d-Orbitaalen (${\displaystyle l=2}$).

Furem faan f-Orbitaalen (${\displaystyle l=3}$).

Nööm	Ual bedüüdang	Ööder kwantentaal	Furem	Bereegnang ${\displaystyle 2l+1}$
s-Orbitaal	sharp	${\displaystyle \,l=0}$	Kuugel	1
p-Orbitaal	principal	${\displaystyle \,l=1}$	Sunklook	3
d-Orbitaal	diffuse	${\displaystyle \,l=2}$	Swäärs sunklooken	5
f-Orbitaal	fundamental	${\displaystyle \,l=3}$	Roseten	7
g-Orbitaal	(gongt efter't alfabeet widjer)	${\displaystyle \,l=4}$	?	9
h-Orbital	(gongt efter't alfabeet widjer)	${\displaystyle \,l=5}$	?	11

Magneet-Kwantentaal ${\displaystyle m_{l}\,}$

Det magneetkwantentaal as en winkelfunktjuun an diarför feroontwurdelk, dat at bi't 2. kwantentaal ${\displaystyle l\,}$ akeroot ${\displaystyle 2l+1\,}$ ünlik furmen faan orbitaalen jaft.

Luke uk diar

 Commonskategorii: Orbitaalen – Saamlang faan bilen of filmer