Det Republiik Irlun (üüb Iirsk: Poblacht na hÉireann, üüb Ingels: Republic of Ireland) as en lun uun a nuurdwaast faan Euroopa an leit üüb't eilun Irlun. Uun a nuurd leit Nuurdirlun, wat tu det Ferianigt Köningrik hiart. Uun a uast leit det Iirsk Sia an uun a süüd an waast de Atlantik. Det hee 4.761.865 lidj (2016)[1]. At hoodsteed faan't lun as Dublin.
Föör 1922 wiar't lun dial faan det Ferianigt Köningrik. At wiar uun det leed 19. juarhunert an det ääder 20. juarhunert föörslacher för autonomii (Home Rule). Uun detheer tidj entsted organisatschuunen, wat för suwereniteet wiar (Irish Volunteers, Irish Citizen Army an Fianna Eireann). Föörslacher för autonomii wurd auer de Iarst Wäältkrich apsköwen. Dön Irish Volunteers, Irish Citizen Army an Fianna Eireann startet puask1916 en staheu, wat feelsluch, man liaset det hög juaren en guerillakrich (1919-1921) för suwereniteet ütj. Wichtig persöönelkhaiden uun a staheu an a krich wiar Patrick Pearse (1879–1916), Michael Collins (1890–1922), Roger Casement (1864-1916) an Éamon de Valera (1882–1975). A resultoot faan a krich wiar poliitisk suwerniteet för en grat dial faan't eilun. De Anglo-Iirsk Fertrach wurd 6. Deetsember1921 uun London twesken det Ferianigt Köningrik an fertreeder faan det Iirsk regiaring unertiiknet: a süüd faan't Irlun fing a staatus faan en Dominion (en autonoom dial faan det Britisk Rik) an 1922 wurd de Iirsk Freistoot grünlaanjen. Seeks graafskapen uun a nuurd faan't eilun bleew man dial faan det Ferianigt Köningrik üüs Nuurdirlun. At uunaam faan de fertrach faan det iirsk parlament (Dáil Eireann) liaset oner Éamon de Valera sin feering en staheu faan a lidj, diar jin a fertrach wiar, jin't regiaring faan det nei Freistoot ütj (1922-1923, de Iirsk Bürgerkrich). A Freistoot woon a krich. Uun de Naist Wäältkrich wiar't lun neutraal. At republiik wurd faan't konflikt uun Nuurdirlun (The Troubles, 1969-1998) bedraapet. At lun wurd 1973 dial faan det Europeeisk Wiartskapsgemianskap.
Tekst üüb Fering
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
