کالیفرنیا
ایالتی در جنوب غربی آمریکا / From Wikipedia, the free encyclopedia
کالیفرنیا، (به انگلیسی: California) (تلفظ i/kæl.əˈfɔːr.njə/ CA-kæl. əˈ-fɔ:r.njə) ایالتی در غرب آمریکا بر کرانهی اقیانوس آرام و پرجمعیتترین ایالت آمریکا است. مرکز آن ساکرامنتو و شهرهای مهم آن لسآنجلس، سندیگو، سنخوزه و سانفرانسیسکو هستند. کالیفرنیا پس از آلاسکا و تگزاس، سومین ایالت بزرگ آمریکاست. لسآنجلس پرجمعیتترین شهر کالیفرنیا و بزرگترین شهر آمریکا پس از شهر نیویورک است.
ایالت کالیفرنیا | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
لقب(ها): ایالت زرین | |||||
شعار(ها): یوریکا[1] | |||||
سرود(های) ایالتی: "من عاشق تو هستم، کالیفرنیا" | |||||
زبان رسمی | انگلیسی | ||||
زبانهای محاورهای | زبانهای بومی در سال ۲۰۰۷ | ||||
نام اهلیت | کالیفرنیایی | ||||
پایتخت | ساکرامنتو | ||||
بزرگترین شهر | لس آنجلس | ||||
بزرگترین کلانشهر | لسآنجلس بزرگ | ||||
منطقه | رتبهٔ سوم | ||||
- کل | ۴۲۳٬۹۷۰ کیلومتر مربع | ||||
- پهنا | ۴۰۰ کیلومتر | ||||
- طول | ۱٬۲۴۰ کیلومتر | ||||
- % آب | ۴٫۷ | ||||
- عرض جغرافیایی | ۳۲° ۳۲′ N to 42° N | ||||
- طول جغرافیایی | ۱۱۴° ۸′ W to 124° ۲۶′ W | ||||
جمعیت | رتبهٔ نخست | ||||
- کل | ۳۹٬۱۸۵٬۶۰۵ (۲۰۲۲ سرشماری)[4] | ||||
- تراکم | ۹۵٫۰ بر کیلومتر مربع رتبهٔ یازدهم | ||||
- متوسط درآمد خانوار | ۷۱٬۲۲۸دلار آمریکا (نهم) | ||||
بلندی | |||||
- بالاترین نقطه | کوه ویتنی[5][6][7][8] ۴٬۴۲۱٫۰ متر | ||||
- میانگین | ۸۸۰ متر | ||||
- پایینترین نقطه | حوضه بدواتر[9] −۸۵٫۰ متر | ||||
پیش از استقلال | مکزیک (استان آلتا کالیفرنیا) | ||||
پذیرش در اتحادیه | ۹ سپتامبر ۱۸۵۰ (سی و یکم) | ||||
فرماندار | گوین نیوسام (دموکرات) | ||||
معاون فرماندار | النی کونالاکیس | ||||
قوه مقننه | قوه مقننه کالیفرنیا | ||||
- مجلس علیا | مجلس اعلای کالیفرنیا | ||||
- مجلس سفلا | مجلس سفلای کالیفرنیا | ||||
سناتورهای ایالات متحده آمریکا | داین فاینستاین (دموکرات) باربارا باکسر (دموکرات) | ||||
هیئت مجلس ایالات متحده آمریکا | ۳۹ دموکرات، ۱۴ جمهوریخواه (فهرست) | ||||
منطقههای زمانی | منطقه زمانی اقیانوس آرام | ||||
- ساعت استاندارد | PST (یوتیسی ۸:۰۰-) | ||||
- ساعت تابستانی(ساعت تابستانی) | PDT (یوتیسی ۷:۰۰-) | ||||
کوتهنوشتها | CA، Calif. , Cal. US-CA | ||||
وبگاه | www |
اقتصاد کالیفرنیا، با تولید ناخالص ۳ تریلیون دلاری، بزرگترین اقتصاد زیرملی در جهان است.[10] اگر این ایالت را یک کشور در نظر بگیریم، کالیفرنیا پنجمین اقتصاد بزرگ جهان[11] و سیوهفتمین کشور پرجمعیت در سال ۲۰۲۰ بهشمار میآمد.[12] منطقه لسآنجلس بزرگ و منطقه خلیج سانفرانسیسکو پس از کلانشهر نیویورک (۲ تریلیون دلار) بهترتیب دومین و سومین اقتصاد شهری بزرگ در ایالات متحده آمریکا محسوب میشوند (۱٫۳ تریلیون دلار و ۱٫۰ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۰).[13] منطقه آماری ترکیبی خلیج سانفرانسیسکو بالاترین سرانه تولید ناخالص داخلی آمریکا را طی سال ۲۰۱۸ (۱۰۶٬۷۵۷ دلار) در میان مناطق بزرگ آماری اولیه داشتهاست که شامل مواردی همچون: چهار شرکت از ده شرکت بزرگ جهان از نظر سرمایه بازار[14] و چهار فرد از ده فرد ثروتمند جهان بودهاست.[15]
کالیفرنیا در فرهنگ عامه، ارتباطات، اطلاعات، نوآوری، محیطزیست، اقتصاد، سیاست و سرگرمی بهعنوان یک الگوی جهانی شناخته میشود. بهدلیل مهاجرت زیاد و تنوع فرهنگی، در سراسر کشور و حتی در سراسر جهان، کالیفرنیا منشأ پادفرهنگ هیپی، فرهنگ ساحل و خودرو، اینترنت و رایانه شخصی است.[16][17] منطقه خلیج سانفرانسیسکو و منطقه لسآنجلس بزرگ بهعنوان مراکز صنعت جهانی، فناوری و سرگرمی شناخته میشوند. اقتصاد کالیفرنیا بسیار متنوع است: ۵۸٪ آن مبتنی بر امور مالی، دولتی، خدمات املاک و مستغلات، فناوری و خدمات تجاری حرفهای، علمی و فنی است.[18][19] صنعت کشاورزی کالیفرنیا بیشترین میزان تولید نسبت به سایر ایالتهای آمریکا را دارد، اگرچه تنها ۱٫۵٪ از اقتصاد این ایالت را تشکیل میدهد.[20][21][22]
کالیفرنیا از شمال با اورگان، از شرق با نوادا و آریزونا و از جنوب با باخا کالیفرنیای مکزیک مرز مشترک دارد. جغرافیای متنوع این ایالت از ساحل اقیانوس آرام در غرب تا رشتهکوه سیرا نوادا در شرق، از جنگلهای سرخ و درختان صنوبر داگلاس در شمال غربی تا صحرای موهاوی در جنوب شرقی گسترش دارد. دره مرکزی که یک منطقه مهم کشاورزی است، در مرکز این ایالت قرار دارد. گرچه کالیفرنیا بهدلیل آب و هوای گرم مدیترانهای و موسمی خود بسیار مشهور است؛ اما با توجه بهوسعت این ایالت، آب و هوای آن در چشماندازهایی همچون جنگلهای معتدل بارانی در شمال، صحرای خشک داخلی در مرکز و کوههای برفی در مناطق کوهستانی متفاوت است. همه این عوامل منجر به تقاضای زیاد آب در آن منطقه شدهاست. کالیفرنیا بزرگترین مصرفکننده آب در آمریکای شمالی است. با گذشت زمان، خشکسالی و آتشسوزی در این ایالت بیشتر شدهاست. با این وجود، تأمین آب کالیفرنیا را بیشتر تحت فشار قرار میدهد.[23][24]
پیشینه آنچه امروزه کالیفرنیا نامیده میشود؛ به زمانی برمیگردد که قبایل مختلف سرخپوست و بومی در آن زندگی میکردند. پس از اینکه این منطقه طی قرنهای ۱۶ و ۱۷ میلادی توسط اروپاییان کشف شد، امپراتوری اسپانیا با ادعای مالکیت بر این مناطق، شروع به استعمار آن کرد. در سال ۱۸۰۴ استان آلتا کالیفرنیا، تحت حاکمیت نایب السلطنه اسپانیا قرار گرفت. این منطقه در سال ۱۸۲۱ پس از جنگ موفقیتآمیزی که برای کسب استقلال برپا شده بود، بخشی از مکزیک شد. اما پس از جنگ مکزیک و آمریکا در سال ۱۸۴۸ به ایالات متحده واگذار شد. بخش غربی آلتا کالیفرنیا سپس در ۹ سپتامبر ۱۸۵۰ بهعنوان سیویکمین ایالت آمریکا سازمان یافته و پذیرفته شد. تب طلای کالیفرنیا که از سال ۱۸۴۸ شروع شد، با مهاجرت گسترده از شرق و خارج از کشور با یک پیشرفت اقتصادی، منجر به تغییرات چشمگیر اجتماعی و جمعیت شد.