نوعدوستی (زیستشناسی)
From Wikipedia, the free encyclopedia
نوعدوستی یا دگرخواهی (به انگلیسی: Altruism) در معنای واقعی و اصطلاح روزمره، طیفی از رفتارهای انجام شده توسط جانوران را توصیف میکند که ممکن است به زیان خود جاندار اما به سود دیگران باشد. نوعدوستی زیستشناختی در زیستشناسی فرگشتی به رفتاری گفته میشود که سبب افزایش سازگاری یا توانایی زیستی جانداری دیگر و در عین حال کاهش توانایی زیستی عامل میشود. این مفهوم زیستشناختی از نوعدوستی با مفهوم روزمره یکسان نیست. در اصطلاح روزمره، یک عمل تنها در صورتی «نوعدوستانه» نامیده میشود که با قصد آگاهانه کمک به دیگری انجام شود. اما در مفهوم زیستشناختی چنین الزامی وجود ندارد.
پیشنهاد چارلز داروین این است که رفتار نوعدوستانه مورد بحث ممکن است با فرایند انتخاب گروهی تکامل یافته باشد. رفتارهای نوعدوستانه به وضوح در انتخاب خویشاوندی، مانند فرزندپروری، ظاهر میشود، اما ممکن است در میان گروههای اجتماعی گستردهتر، مانند حشرات اجتماعی نیز مشهود باشد. چنین رفتارهایی به فرد اجازه میدهند با کمک به بستگانی که آن ژنها را به اشتراک میگذارند، موفقیت ژنهای خود را افزایش دهد. فرضیه دیگر دگرخواهی دوسویه بهطور ساده به این صورت است که هزینه رفتار نوعدوستانه برای جانور با احتمال برگشت منفعت در آینده جبران میشود و اجازه میدهد رفتار توسط انتخاب طبیعی تکامل یابد.
تئوری انتخاب خویشاوندان رفتار نوعدوستانه را به عنوان یک استراتژی هوشمندانه توسط ژنهای خودخواه به عنوان راهی برای افزایش آنها در مخزن ژنی را توضیح میدهد. این بدان معناست که رفتارهای مورد بحث فقط «به ظاهر» نوعدوستانه هستند، زیرا در نهایت نتیجه نفع شخصی و ژنتیکی هستند. به نظر میرسد نظریه دگرخواهی دوسویه نیز «نوع دوستی زیستی را از نوع دوستی واقعی خارج میکند». رفتار خوب با کسی به منظور بهدست آوردن منافع بازگشتی از آنها در آینده، به نوعی در تضاد با نوع دوستی «واقعی» به نظر میرسد — این فقط به تعویق افتادن منافع شخصی است. چیزی که انسان را منحصر به فرد میکند، تمایل انسان به کمک به افراد غریبه حتی به هزینه به خطر انداختن جان خود است.