مرکز بررسی‌های استراتژیک یکی از سازمان‌های زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری ایران است که در زمینه ارائه راهبرد به رئیس‌جمهور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فعالیت می‌نماید.
 | |
| نام پیشین | مرکز تحقیقات استراتژیک |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | ۱۳۷۶ |
| رئیس | محمدجواد ظریف |
سازمان مادر | نهاد ریاست‌جمهوری ایران |
| وبگاه | |
نام پیشین | مرکز تحقیقات استراتژیک |
پیشینه شکل‌گیری این سازمان، به دولت هاشمی رفسنجانی و تأسیس مرکز تحقیقات استراتژیک بازمی‌گردد. با روی کار آمدن دولت خاتمی، اکبر هاشمی رفسنجانی، ساختار اصلی این مرکز را به مجمع تشخیص مصلحت نظام انتقال داد و نام آن نیز به «مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام» تغییر یافت، که تاکنون نیز فعالیتش ادامه دارد. اما مرکز دیگری با حفظ اهداف همان نهاد (ارائه راهبرد به دولت) در ساختار دولت خاتمی شکل گرفت.[1]
نام «مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری» در دولت خاتمی برای این نهاد انتخاب شد. در اساسنامه جدید، تغییراتی در ساختار مرکز صورت گرفت و محمدرضا تاجیک به‌عنوان اولین رئیس این مرکز انتخاب شد. البته از آنجا که اساسنامه تا اواخر دولت خاتمی تصویب نشد، مرکز اختیارات چندانی نداشت و نقش آن عمدتاً علمی بود تا سیاسی، اما به‌هرحال کارهای مهمی از نظر تدوین راهبرد انجام شد.[1] برخی منابع این مرکز را در دوران خاتمی، محل استقرار حلقه کیان و حلقه آیین دانسته‌اند.[2]
با شروع دولت احمدی‌نژاد، تاجیک از ریاست مرکز استعفا داد و بیشتر نیروهای مرکز بررسی استراتژیک ریاست جمهوری هم به مرکز تحقیقات استراتژیک مصلحت نظام انتقال یافتند. به گزارش خبرگزاری فرارو، افرادی که در دولت احمدی‌نژاد جذب این مرکز شدند، «بر خلاف دوره‌های قبلی، از وزن سیاسی بالایی برخوردار نبودند یا شخصیت دانشگاهی برجسته‌ای محسوب نمی‌شدند» و بیشتر آنها در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی فعالیت می‌کردند. یکی از مهم‌ترین این افراد، علیرضا ذاکر اصفهانی بود که ریاست مرکز را در دولت نهم بر عهده گرفت. محمدمهدی اسماعیلی نیز معاون فرهنگی مرکز بود. در دولت دهم، ذاکر اصفهانی به استانداری اصفهان منصوب شد و پرویز داوودی ریاست مرکز را بر عهده گرفت.[3] به‌طورکلی، این مرکز در دولت احمدی‌نژاد نقشش کم‌رنگ‌تر شد و به حالت نیمه تعطیل درآمد.[1]
با آغاز به کار دولت روحانی، حسام‌الدین آشنا حکم ریاست این مرکز را دریافت کرد. محمد فاضلی به سمت معاونت پژوهشی و سلیمان پاک‌سرشت به سمت معاونت فرهنگی و اجتماعی مرکز منصوب شدند. همچنین مرکز مطالعات جهانی‌شدن با مرکز بررسی‌های استراتژیک ادغام شد.[4] گفته می‌شد معاونت سیاسی دفتر رئیس‌جمهور هم با این مرکز ادغام می‌شود، ولی ظاهراً این کار صورت نگرفت.[5] از فروردین ۱۳۹۷، ابراهیم حاجیانی معاونت هماهنگی و برنامه‌ریزی مرکز را بر عهده دارد.[6]
در ۲۴ اسفند ۱۳۹۴، خبرگزاری مشرق‌نیوز مدعی شد بودجه مرکز بررسی‌های استراتژیک ۳۳۰ درصد افزایش یافته‌است. مرکز با ارسال توضیحاتی این خبر را تکذیب کرد.[7] مشرق‌نیوز همچنین در آذر ۱۳۹۵ مدعی شد که مرکز برای هر همایش ۱۱۳ میلیون تومان هزینه می‌کند.[8] انتشار فایل صوتی محرمانه ظریف از چالش‌های مرکز در اواخر دولت روحانی بود که به استعفای حسام‌الدین آشنا و جایگزینیِ علی ربیعی انجامید.[9]
با شروع به کار دولت سید ابراهیم رئیسی، وی در تاریخ اول آبان سال ۱۴۰۰، محمدصادق خیاطیان را به عنوان رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک منصوب کرد که با انتصاب وی به‌عنوان مدیرعامل صندوق نوآوری و شکوفایی، در ۳۰ مهر ۱۴۰۲ مصطفی زمانیان جایگزین وی شد. غلامحسین اسماعیلی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، این مرکز را «اتاق فکر دولت» در تأمین نیازها و رویکردهای دولت دانست.[10][11]
براساس حکم مسعود پزشکیان در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۴۰۳، محمدجواد ظریف به سمت معاون راهبردی رئیس‌جمهور و مسئول این منصوب شد.[12] در ۲۱ مرداد ۱۴۰۳، محمدجواد ظریف از سمت خود کناره‌گیری کرد[13] و در ۶ شهریور ۱۴۰۳ اعلام کرد که دوباره این سمت را پذیرفته است.
مرکز بررسی‌های استراتژیک در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۳ اقدام به طراحی شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی کرد. این شبکه با هدف افزایش مشارکت نخبگان کشور در سیاستگذاری عمومی و ارتقای گفتگوهای اجتماعی به‌منظور افزایش کارآمدی و کیفیت سیاست‌های عمومی کشور راه‌اندازی شد و در هفت حوزه شامل محیط زیست، اقتصاد، فرهنگی و اجتماعی، بهداشت و سلامت، سیاست داخلی، سیاست خارجی، علم، فناوری و نوآوری، به انتشار انواع متون سیاستی می‌پردازد.[14]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
