قلم نی نوعی ابزار برای نوشتن است که از برش و شکل‌دادن به یک نی یا بامبو به‌دست می‌آید. قلم نی به عنوان ابزار نوشتن از مصر باستان مربوط به قرن ۴ پیش از میلاد پیدا شده‌است. قلم نی برای نوشتن بر روی پاپیروس استفاده می‌شد و شایع‌ترین ابزار نوشتن در دوران باستان بوده‌است.
قلم نی از قلم پر سخت‌تر است و تراش نوک آن دشوارتر هرچند از آن برای مدت طولانی‌تری می‌توان استفاده کرد. این سبب شد که در غرب به جای آن از قلم پر استفاده کنند.[2] با این وجود قلم نی می‌تواند اثری پررنگ‌تر و قوی‌تر باقی بگذارد و از این رو ابزاری مهم در خوشنویسی است.[3]
قلم‌نی به‌ویژه در خوشنویسی اسلامی و ایرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قلم‌نی شوشتری از دیرباز به عنوان قلم مرغوب در ایران و کشورهای اطراف شهرت داشته و از ایران تا هند و عثمانی نیز صادر می‌شده است.[4] انوری در دیوان خود در مورد قلم‌نی شوشتری چنین سروده است:
| مرکب آید از تبریز توقیع منیرت را |
| قلم آید از شوشتر، قلمدان ز اصفهان بادت |
قاآنی در قصیده ۲۰ و قطعه ۱۷ اشعارش چنین می‌سُراید:
| به دستم شد آن شوشتر خامه (قلم) جنبان |
| چو در دست بربط نوازان مضارب |
| فصّاد نیستم ولی ای شُشتری قلم |
| در سفک خون خصم تو ماند به نشترم |
امروزه نوع مرغوب قلم‌نی، قلم شوشتری و قلم دزفولی دانسته می‌شود که برای قلم‌های ریز و متوسط بکار می‌روند و همچنین نی خیزران که برای درشت‌نویسی استفاده می‌شود.
ویژگی‌ها
یک قلم نی مرغوب بهتر است سرخ مایل به قهوه‌ای سوخته، فاقد گره و پیچ و کاملاً راست و استوانه‌ای (با مقطع دایره‌ای شکل) باشد و ضخامت آن با دست تناسب و هماهنگی داشته باشد. همچنین گوشت داخل قلم سفید رنگ و تا اندازه‌ای سخت و محکم باشد. قلم خوب را بیش از اندازه کوتاه یا بلند و سبک، سست یا سیاه انتخاب نمی‌کنند و قطر سر و ته آن نباید زیاد اختلاف داشته باشد.
یک قلم مناسب هنگام تراشیده شدن زیاد سفت یا زیاد سست نیست و تراشه‌های آن به اطراف پرتاب نمی‌شود و همراه قلمتراش حرکت می‌کند. تراشیدن قلم‌نی تخصص و روش خاص دارد. معمولاً پس از کتابت‌های مکرّر نوک قلم‌ها کند شده و کیفیت اولیه خود را از دست می‌دهند از این رو باید به‌طور مرتّب نوک قلم‌ها را تراشیده و قط زد.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
