![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Abdul_Rashid_Dostum_in_September_2014.jpg/640px-Abdul_Rashid_Dostum_in_September_2014.jpg&w=640&q=50)
عبدالرشید دوستم
سیاستمدار و نظامی افغانستانی / From Wikipedia, the free encyclopedia
عبدالرشید دوستُم (زادهٔ ۶ حمل ۱۳۳۳) سیاستمدار و جنگسالار[1][2] افغان است که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ معاون رئیسجمهور افغانستان بود. او رهبر و مؤسس حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان (بنیاد در ۱۳۷۱[3]) است که درجه مارشال را در اردوی ملی افغانستان دارد. به گفته نیویورک تایمز دوستم یکی از متحدان نزدیک سی آی ای در افغانستان است.[4]جاشوا پارتلو روزنامهنگار واشینگتن پست، عبدالرشید دوستم را «مرد آمریکا» در افغانستان میداند.[5]او همچنین از طرف برخی متهم به تجاوز و آزار جنسی رقبای خود شده است[6]
عبدالرشید دوستم | |
---|---|
![]() عبدالرشید در ۲۰۱۴ | |
معاون اول رئیسجمهور افغانستان | |
دوره مسئولیت ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴ – ۱۹ فوریه ۲۰۲۰ | |
رئیسجمهور | محمداشرف غنی |
پس از | یونس قانونی |
پیش از | امرالله صالح |
اطلاعات شخصی | |
زاده | ۶ فروردین ۱۳۳۳ (۷۰ سال)[1] ولسوالی خواجه دوکوه ولایت جوزجان، ![]() |
حزب سیاسی | جنبش ملی |
قومیت | ازبک |
خدمات نظامی | |
وفاداری | افغانستان |
خدمت/شاخه | اردوی ملی افغانستان |
سالهای خدمت | ۱۹۷۸-اکنون |
درجه | مارشال |
یگان | یگان ششم |
فرمانده | جنگسالار |
جنگها/عملیات | جنگ شوروی در افغانستان جنگ داخلی (۱۹۹۲–۱۹۹۶) جنگ داخلی (۱۹۹۲–۱۹۸۹) جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–اکنون) حمله آمریکا به افغانستان |
در طول جنگ شوروی و افغانستان در دهه ۱۹۸۰، دوستم فرمانده منطقه شمال افغانستان در ارتش ملی بود. او فرماندهی حدود ۲۰۰۰۰ سرباز عمدتاً ازبک را برعهده داشت که علیه شورشیان مجاهدین میجنگیدند. وی دولت محمد نجیب الله را در سال ۱۹۹۲ کمی قبل از فروپاشیاش ترک کرد و به مجاهدین پیوست و حزب جنبش ملی و شبهنظامی خود را تشکیل داده و به عنوان یک جنگ سالار مستقل درآمد. وی بعداً رهبر دفاکتو جامعه ازبکستان افغانستان شد و کنترل ولایات شمالی این کشور و مزارشریف را در دست گرفت و با یک ارتش ۴۰٬۰۰۰ نفری با تانکها و جتهای ازبکستان و روسیه شبه دولت خود را ایجاد کرد. وی در ابتدا از دولت جدید برهان الدین ربانی در کابل حمایت کرد اما در سال ۱۹۹۴ حزب خود را تغییر داده و با گلبدین حکمتیار متحد شد. در سال ۱۹۹۶، او دوباره تغییر حزب داد و از ربانی حمایت کرد. در سال ۱۹۹۷، پس از آنکه عبدالملک پهلوان، دستیار سابقش مزارشریف را تصرف کرد، وادار به فرار شد اما بعدها مبارزه کرده و کنترل دوباره شهر را به دست آورد. در سال ۱۹۹۸، طالبان این شهر را تسخیر کردند و او دوباره فرار کرد. دوستم در سال ۲۰۰۱ به افغانستان بازگشت و پس از حمله آمریکا به اتحاد شمال پیوست و جناح خود را در سقوط مزارشریف رهبری کرد.[7]
دوستم بهطور گستردهای به ارتکاب جنایات، جنایات جنگی و کشتار جمعی (کشتار دشت لیلی) در افغانستان از دهه ۱۹۸۰ تاکنون متهم است.[8] در سال ۲۰۱۸، دیوان کیفری بینالمللی گزارش داد که در حال بررسی است که آیا دوستم در افغانستان به جنایات جنگی دست زدهاست یا خیر.[9] وی به عنوان یک جنگسالار شناخته میشود که به خاطر همطرفشدن با برندگان در طول جنگهای مختلف در افغانستان شهرت دارد.[10] او برای دولت کمونیستی افغانستان و بعدها برای شوروی جنگید و نقش مهمی در جنگهای داخلی افغانستان و جنگهای کابل داشت. در طول عملیات سرنگونی طالبان پس از حملات ۱۱ سپتامبر، متحد اصلی بومی نیروهای ویژه ایالات متحده و سیا بود.
افراد او نقش مهمی را در سال ۱۹۹۲ پس از سقوط شهر کابل ایفا کردند. در آوریل ۱۹۹۲ نیروهای مخالف دولت کمونیستی محمد نجیبالله به کابل نزدیک شدند. دوستم در آن زمان به احمدشاه مسعود و سید جعفر نادری[11] (مشاور امنیتی کنونی خود) پیوست و آنها کابل را تسخیر کردند. او با حدود ۴ تا ۵ هزار سرباز، همراه با احمدشاه مسعود تاجیک علیه گلبدین حکمتیار میجنگیدند[12] و کنترل قلعه بالاحصار، تپه مرنجان و میدان هوایی کابل را در دست گرفتند.[13]
او پس از سقوط طالبان به دولت ریاست جمهوری حامد کرزی پیوست اما بیشتر وقت خود را در ترکیه گذراند. وی همچنین به عنوان رئیس ستاد مشترک اردوی ملی افغانستان خدمت کرد (نقشی که بیشتر به عنوان یک سمت تشریفاتی استفاده میشود[14]) در سال ۲۰۱۱ همراه با احمد ضیاء مسعود و محمد محقق، ریاست جبهه ملی افغانستان را برعهده گرفت. او در سال ۲۰۱۴، به عنوان معاون رئیسجمهور به دولت ریاست جمهوری اشرف غنی پیوست، اما پس از متهم شدن به تجاوز جنسی به شخصی به نام احمد ایشچی،[15][16] در سال ۲۰۱۷ مجبور به فرار مجدد شد. در سال ۲۰۱۸، وی هنگام بازگشت به افغانستان در فرودگاه کابل، از یک بمبگذاری انتحاری توسط داعش نجات یافت.[17] در سال ۲۰۱۹، وی از حمله چند ساعته طالبان به کاروانی که به آنجا سفر میکرد، فرار کرد.[18] دوستم پس از توافق سیاسی بین رئیسجمهور غنی و عبدالله عبدالله در سال ۲۰۲۰ به درجه مارشال ارتقا یافت.[19] وی در سال ۲۰۲۱ و در جریان تصرف افغانستان بهدست طالبان در حالی که در ولایت مزارشریف بود مجبور به فرار از افغانستان و خروج از کشور شد