ضحی
نود و سومین سورۀ قرآن با ۱۱ آیه / From Wikipedia, the free encyclopedia
ضحی نود و سومین سوره از قرآن است که با قسم آغاز میشود. این سوره در مقام دلداری و حمایت از محمد در مقابل کنایههای مشرکان نازل شدهاست. بر اساس ترتیب نزول ابنعباس، این سوره، سیزدهمین سوره نازلشده بعد از سوره قلم و قبل از مزمل است.
ضحی | |||||
---|---|---|---|---|---|
دستهبندی | مکی | ||||
اطلاعات آماری | |||||
ترتیب در قرآن | ۱۳ | ||||
جزء | ۳۰ | ||||
شمار آیهها | ۱۱ | ||||
شمار واژهها | ۴۰ | ||||
شمار حرفها | ۱۹۲ | ||||
متن سوره | |||||
|
|
||||
این سوره دارای ۱۱ آیه است و به گزارش منابع شیعه و سنی، مکی میباشد. با این وجود برخی منابع شیعی چون تفسیر المیزان، آیه پنجم به بعد سوره را مدنی گزارش کردهاند که در خانه فاطمه زهرا نازل شدهاست. منابع در شأن نزول سوره متحدالقول هستند که پس از قطع شدن چند روزه وحی بر محمد، مشرکان نسبت به محمد کنایههایی را مطرح کردند و پس از مدتی بین ۳ تا ۴۰ روز، سوره ضحی بر او نازل شد.
ضحی به معنای آغاز روز و هنگام برآمدن خورشید است و خدا در این سوره، به ضحی و لیل قسم خورده شدهاست. بر اساس تفاسیر، نور و ضحی، تعبیری از وحی است و تاریکی شب، تعبیری از انقطاع وحی میباشد. بنابر روایتی از محمد باقر، منظور از رضایت محمد در سوره، رضایت او از بخشش مسلمانان در روز قیامت است؛ بر این اساس، خدا تا زمانی که محمد رضایت دهد، از مسلمانان در روز آخرت خواهد بخشید. در این سوره سه بشارت به محمد داده میشود که عبارت از اینکه خداوند او را رها نکرده، آخرت برای اون بهتر است و بزودی خدا به قدری به او عطا میکند که خشنود شود. سپس به سه موهبت از موهبتهای خدا به محمد اشاره میشود که عبارت است از اینکه وقتی یتیم بوده او را پناه داده، وقتی گمشده هدایتش کرده و وقتی فقیر بوده او را بینیاز کرده و در انتها به وی سه دستور میدهد که عبارت است از اینکه هیچ یتیمی را تحقیر نکند، هیچ نیازمندی را رد نکند و نعمتهای خدا را بازگو کند. در خصوص بازگو کردن نعمتها، این مطلب گاهی با شکر نعمت زبانی است و گاهی با عمل است که با انفاق و بخشش همراه است. بر اساس روایتی از پیامبر اسلام خداوند هنگامی که به بندهای نعمتی را میبخشد، دوست دارد آثار نعمت را در او ببینید.
دربارهٔ فضیلت این سوره دو حدیث از ابی بن کعب از صحابه محمد نقل شدهاست. روایات اهل سنت در فضیلت این سوره بیان شدهاست: هر کس این سوره را بخواند مورد شفاعت محمد واقع میشود و به ازای هر یتیمی او را ده حسنه میدهند. در منابع شیعه آمدهاست که اگر کسی فرزندی یا چیزی را گم نماید، این سوره را بخواند از جانب خدا تا پیدا شدن گمشده، تحت حفاظت قرار گیرد. ابوحمزه ثمالی راوی شیعی روایتی از علی بن ابیطالب نقل میکند که بر اساس آن، علی بن ابیطالب میگوید آیه «و لسوف یعطیک ربک فترضی» امیدوار کنندهترین آیه قرآن است.