تیره‌ای از شگ‌ماهی‌سانان From Wikipedia, the free encyclopedia
شَگ‌ماهیان یا ساردین‌ماهیان (که شک‌ماهیان∗، کیلکاماهیان و خانوادهٔ شاه‌ماهی هم نامیده شده) خانواده‌ای از ماهی‌ها شامل شاه‌ماهی‌های شمالی، کیلکاها و ساردینها است.
| شگ‌ماهیان | |
|---|---|
 | |
| شاه‌ماهی اطلس، Clupea harengus | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پرتوبالگان |
| راسته: | شگ‌ماهی‌شکلان |
| تیره: | شگ‌ماهیان |
| زیرخانواده‌ها | |
|
شاه‌ماهی‌های گرد | |
شگ‌ماهیان شامل بسیاری از گونه‌های ماهی‌های خوردنی جهان هستند. این خانواده به راستهٔ شگ‌ماهی‌شکلان∗ تعلق دارد.
بیش از ۱۹۰ گونه به این خانواده تعلق دارند. از مشخصات آن‌ها اینکه بدن بیضی تا کشیده و دراز، شکم گرد و از پهلو فشرده شده دهان انتهای با فک‌های غیرقابل ارتجاع که به وسیلهٔ پیش‌فکی‌های کوتاه و ماکسیلای طویل محدود شده‌است. دندان‌ها کوچک یا وجود ندارد، پلک سوم رشد یافته‌است شیارهای آبششی وسیع، خارهای آبششی باریک ودراز و متعدد دارند و از نظر رژیم غذایی پلانکتون خوار می‌باشند، فلس‌های سیکلوئیدی نازک و سست دارند، و درناحیه شکمی دارای keel هستند و بر روی سر فلس دارند، کیسه شنا هم به ابتدا وانتهای دستگاه گوارش و گوش داخلی ارتباط دارد. از لحاظ تولید مثل ماهیان این خانواده فقط برخی از آن‌ها برای تولید مثل به رودخانه وارد می‌شوند و از لحاظ زیست‌شناسی ماهیان این خانواده در دریا زندگی می‌کنند و جزء ماهیان پلاژیک کوچک هستند که در آب‌های سطحی و ساحلی در دستجات و گله‌های نسبتاً بزرگ مهاجرت می‌کنند. معمولاً مهاجرت آن‌ها فصلی و به تبعیت از دمای آب است، در تمام دریاهای گرمسیری و نیمه گرمسیری و معتدله انتشار دارند و تخم‌های آن‌ها پلاژیکی و حالت سطحی و شناوری داشته و در داخل دریا تخم‌ریزی می‌کنند.
از لحاظ زیستی و تجارتی و زنجیره غذایی دارای اهمیت بوده و در زنجیره غذایی، غذای اصلی تون‌ماهیان و بسیاری از ماهیان گوشتخوار به‌شمار می‌آیند و علاوه بر این به مصرف خود انسان نیز می‌رسد.
در دریای خزر دوجنس از این خانواده زندگی می‌کند: جنس کلیکا Clupeonella و جنس Alosa
در جنس Clupeonella دو تا از شعاع‌های منشعب باله مخرجی آخری بالاتر از بقیه شعاع‌ها می‌باشد، ولی در جنسAlosa شعاع‌ها به ترتیب کوتاهتر می‌شود.
دومین اختلاف این دوجنس درAlosa آرواره‌ها به پشت چشم می‌رسد ولی در Clupeonella به پشت چشم نمی‌رسد. اختلاف سوم در جنس Alosa درلب (فک) بالایی شکافی در قسمت میانی وجود دارد ولی در کلیکا Clupeonella این شکاف وجود ندارد. در آلوزا بر روی آرواره‌ها دندان‌های ریز کرکی شکل وجود دارد اما در کلیکای‌ها دندان‌های ریز وجود ندارد، اندازه آلوزاها همیشه بزرگتر از کلیکاها است.
در طبقه‌بندی منطقه‌ای این خانواده در دو دسته قرار می‌گیرند:
مهمترین ماهیان این دسته به شرح زیر می‌باشند:
شگ‌ماهی چشم‌درشت Caspialosa saposhnikovc (Grimm)
شگ‌ماهی پشت‌سیاه یا دیوانه یا به اصطلاح محلی زالوم Caspialosa kessleri (Grimm)
شگ‌ماهی شکم‌بزرگ Caspialosa Caspia (Eichw)
شگ‌ماهی گرگانی استرآبادی Caspialosa Leucocephala
بقیه گونه‌های جنس Caspialosa در دریای خزر عبارتند از: Caspialosa pontica
Caspialosa nordmani
Caspialosa tanaica
Caspialosa caspia volgensis
Caspialosa brashnikovi
Caspialosa sphaerocaphala
Caspialosa curensis
Caspialosa nigra
Caspialosa kisselewitschi
Caspialosa suvorovi
از مهمترین این شگ‌ماهیان جنوب ایران می‌توان موارد زیر را برشمرد:
صبور Hilsa ilisha
گواف رشته‌دار Nematalso nasus
حشینه Sardinella perforate
شمسک بزرگ Ilisha megaloptera
شمسک کوچک Ilisha melastoma
گونه‌های مهم تجاری:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
