امپراتوری سلوکی
نام یک امپراتوری غربی یونانی / From Wikipedia, the free encyclopedia
امپراتوری سِلوکی (به یونانی باستان: Βασιλεία τῶν Σελευκιδῶν، باسیلئا تون سلوکیدون) دولتی یونانی بود[10][11][12] که پس از امپراتوری اسکندر و در عصر هلنیستی از ۳۱۲ پ. م تا ۶۳ پ. م بر مناطقی از غرب آسیا حکومت کرد. امپراتوری سلوکی در اوج وسعتش، کشورهای امروزیِ ایران، عراق، کویت، افغانستان، سوریه، فلسطین و بخشهایی از ترکمنستان و ترکیه را در بر میگرفت.
امپراتوری سلوکیان Βασιλεία τῶν Σελευκιδῶν Basileía tōn Seleukidōn امپراتوری سلوکی | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۳۱۲ پیش از میلاد–۶۳ پیش از میلاد | |||||||||||||||||||
گستره امپراتوری سلوکی (آبی روشن) در هنگام مرگ سلوکوس یکم، ۲۸۱ پ. م | |||||||||||||||||||
پایتخت | |||||||||||||||||||
زبان(های) رایج | |||||||||||||||||||
دین(ها) |
| ||||||||||||||||||
حکومت | پادشاهی هلنیستی | ||||||||||||||||||
باسیلئوس | |||||||||||||||||||
• ۳۰۵–۲۸۱ پ. م | سلوکوس یکم نیکاتور (اولین) | ||||||||||||||||||
• ۶۵–۶۳ پ. م | فیلیپ دوم فیلورومئوس (آخرین) | ||||||||||||||||||
دوره تاریخی | عصر هلنیستی | ||||||||||||||||||
۳۱۲ پیش از میلاد | |||||||||||||||||||
۳۰۱ پ. م | |||||||||||||||||||
۱۹۲–۱۸۸ پ. م | |||||||||||||||||||
۱۸۸ پ. م | |||||||||||||||||||
۱۶۷–۱۶۰ پ. م | |||||||||||||||||||
۱۴۱ پ. م | |||||||||||||||||||
۱۲۹ پ. م | |||||||||||||||||||
۶۳ پیش از میلاد | |||||||||||||||||||
مساحت | |||||||||||||||||||
۳۰۳ پ. م[8] | ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۲۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||||||||
۳۰۱ پ. م[8] | ۳٬۹۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۵۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||||||||
۲۴۰ پ. م[8] | ۲٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱٬۰۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||||||||
۱۷۵ پ. م[8] | ۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۳۱۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||||||||
۱۰۰ پ. م[8] | ۱۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۳۹٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||||||||
جمعیت | |||||||||||||||||||
• ۳۰۱ پ. م[9] | ۳۰٬۰۰۰٬۰۰۰+ | ||||||||||||||||||
|
از آنجا که اسکندر برای خود جانشینی تعیین نکرده بود،[13] پس از مرگش امپراتوری او دچار آشوبهای فراوان شد و فروپاشید. پس از درگیریهای طولانی بر سر جانشینی، سرانجام امپراتوری اسکندر سهپاره شد و سرزمینهای آسیایی آن بهدست یکی از سردارانش به نام سلوکوس افتاد؛[14] و او سلسلهٔ سلوکیان را بنیان گذاشت.[15][16][17] سلوکوس، پس از گشودن بینالنهرین در سال ۳۱۲ پ. م، نفوذ خود در سراسر منطقهٔ خاور نزدیک باستان گسترش داد، و مدتی بعد توانست تمام این مناطق را، که پیشتر در دست شاهنشاهی هخامنشی و اسکندر مقدونی بود، زیر یک پرچم متحد کند.[18]
امپراتوری سلوکی از مراکز بزرگ تمدن هلنیستی بهشمار میرفت. با اینکه سلوکیان با تساهل با آداب و سنتهای بومی برخورد میکردند، زبان و فرهنگ و لباس یونانی در آن اهمیت بالایی داشت، و یونانیها طبقه ممتاز این امپراتوری بهشمار میرفتند و در مقیاس گسترده از یونان مهاجرت کرده و در مناطق مختلف امپراتوری اسکان داده میشدند.[12][19][20][21] سلوکیان از غرب با مصر بطلمیوسی بر سر مناطق سوریه و فلسطین در جنگ و منازعه بودند. از طرف شرق، در سال ۳۰۵ پ. م جنگی میان سلوکیان و یک حاکم هندی از دودمان مائوریا، چاندراگوپتا، درگرفت که در پی آن سلوکیان مناطق غرب رود سند را از دست دادند.
در اوایل قرن دوم پیش از میلاد آنتیوخوس سوم تلاشهایی برای احیای قدرت و شکوه سلوکیان و تسخیر سرزمین یونان انجام داد، اما این تلاشها توسط جمهوری روم و متحدان یونانیاش بینتیجه ماند. سلوکیان پس از این شکست مجبور به پرداخت غرامت جنگی سنگین و چشم پوشی از ادعا بر مناطق غرب کوههای توروس در جنوب آناتولی شدند. این امر نشان دهنده زوال تدریجی امپراتوری سلوکی بود. در اواسط قرن دوم پیش از میلاد، مهرداد یکم اشکانی، بخش اعظمی از مناطق شرقی امپراتوری سلوکی را فتح کرد. مناطق شمال شرقی سلوکیان نیز در دست پادشاهی مستقل یونانی باختری قرار گرفت. قلمروی پادشاهان سلوکی پس از این، تا زمان فتح قلمروشان توسط تیگران بزرگ ارمنی در سال ۸۳ پ. م و سرنگونی نهایی توسط پومپه ژنرال رومی در سال ۶۳ پ. م، به سوریه محدود شد و به حالت نابسامانی به عمر خود ادامه داد.