نهمین سلطان و بنیانگذار خلافت عثمانی (۱۵۱۲–۱۵۲۰) From Wikipedia, the free encyclopedia
سلطان سلیم یکم (به ترکی عثمانی: سلیم أول؛ ۱۰ اکتبر ۱۴۷۰ – ۲۲ سپتامبر ۱۵۲۰) ملقب به سلیم ثابتقدم یا سلیم سهمناک،[3] سلطان امپراتوری عثمانی از سال ۱۵۱۲ تا ۱۵۲۰ بود.[4] او سومین پسر بایزید دوم از همسرش گلبهار خاتون بود. سلیم پس از کشتن ولیعهد و برادر دیگرش، پدرش را به دنبال کودتایی از سلطنت خلع کرد و در سال ۱۵۱۲ بهجای پدرش سلطان امپراتوری عثمانی شد و تا پایان سلطنت هشت ساله خود، وسعت قلمرو عثمانی را بسیار گسترش داد.[5]
سلیم یکم | |||||
---|---|---|---|---|---|
خادم الحرمین الشریفین | |||||
نهمین سلطان امپراتوری عثمانی | |||||
سلطنت | ۲۴ آوریل ۱۵۱۲ – ۲۲ سپتامبر ۱۵۲۰ | ||||
پیشین | بایزید دوم | ||||
جانشین | سلیمان یکم | ||||
نخستین خلیفه عثمانی (امیرالمؤمنین) | |||||
سلطنت | ۲۲ ژانویه ۱۵۱۷ – ۲۲ سپتامبر ۱۵۲۰ | ||||
پیشین | متوکل سوم (خلیفهٔ عباسی) | ||||
جانشین | سلیمان یکم | ||||
شاهزادهٔ فرماندار طرابزون | |||||
سلطنت | ۱۴۸۷–۱۵۱۰[1] | ||||
زاده | ۱۰ اکتبر ۱۴۷۰ آماسیه، امپراتوری عثمانی | ||||
درگذشته | ۲۲ سپتامبر ۱۵۲۰ (۴۹ سال) چورلو، امپراتوری عثمانی | ||||
آرامگاه | |||||
همسران |
| ||||
فرزند(ان) بیشتر |
| ||||
| |||||
دودمان | عثمانی | ||||
پدر | بایزید دوم | ||||
مادر | گلبهار خاتون | ||||
طغرا |
سلطنت او علیرغم اینکه تنها هشت سال طول کشید، به دلیل گسترش عظیم امپراتوری، به ویژه فتح قلمرو مملوکان بین سالهای ۱۵۱۶ و ۱۵۱۷ بر کل سلطنت ممالیک مصر، سیطره یافت. در آستانه مرگ سلطان سلیم در سال ۱۵۲۰، امپراتوری عثمانی حدود ۳٫۴ میلیون کیلومتر مربع (۱٫۳ میلیون مایل مربع) وسعت داشت که در طول سلطنت سلیم هفتاد درصد رشد کرده بود.[4]
شاهزاده سلیم درسن ۱۱ سالگی به فرمان پدرش به ترابزون رفت و تا سال ۱۵۱۰ فرماندار ترابزون بود. او در سال ۱۴۹۳ میلادی با حفصه سلطان، دختر منیلی گیرای خان کریمه ازدواج کرد و در سال ۱۴۹۴ پسرشان شاهزاده سلیمان به دنیا آمد. سلیم در سال ۱۵۱۰ مادرش را از دست داد. سلیم برخلاف برادر بزرگترش که خویی نرم داشت و از جنگ دوری میجست؛ جنگ جو و شجاع بود به همین دلیل سپاه ینیچری به طرفداری از وی پرداختند و خواستار سلطنت سلیم شدند و او در سال ۱۵۱۱ علیه پدر و برادرش شورش کرد، او سرانجام در سال ۱۵۱۲ برادرش شاهزاده احمد را شکست داد سپس وارد استانبول شد و پدرش را از سلطنت خلع کرد و خود جانشین او شد، سلیم بعد از به حکومت رسیدن به جنگ با شاهزاده کورکود، برادر دیگر خود پرداخت و در سال ۱۵۱۳ او را شکست داد و پسر خود، شاهزاده سلیمان را به حکمرانی مانیسا منسوب کرد.
سلیم در آغاز حکومت خود قصد گسترش حکومت داشت، اما در ابتدا باید تشکیلات داخلیاش را سازماندهی میکرد بههمین دلیل به تقویت ینیچریها پرداخت سپس برای اینکه خطری از جانب اروپا او را تهدید نکند با دولت ونیز و مجارستان پیمان تجاری بست سپس به سمت امپراتوری صفوی لشکر کشی کرد و با شکست حکومت صفوی در جنگ چالدران توانست بخشی از سرزمین عراق و بخش کمابیش بزرگی از آذربایجان را به قلمرو خود اضافه کند سپس به سمت شام لشکر کشید و با تصرف شام در سال ۱۵۱۴ بهسمت مصر روانه شد و در سال ۱۵۱۷ طی جنگ عثمانی و مملوکان (۱۵۱۶–۱۵۱۷)، مصر را نیز تصرف کرد و به حکومت سلطنت ممالیک پایان داد. سلطان سلیم با پایان دادن به تصرفاتش، خود را حاکم مطلق جهان اسلام میدانست و اولین سلطان امپراتوری عثمانی بود که خود را «خلیفه مسلمین» خواند.
سلطان سلیم شاه عثمانی دوستدار زبان و ادبیات فارسی بود. انتقال خیل عظیمی از هنرمندان و شاعران و ادیبان و صنعتگران ایرانی از تبریز به استانبول جزو جلوههای همین علاقه بوده است؛ او با این کار جریانهای فرهنگی و هنری ایرانی پرشماری در عثمانی پایهگذاری کرد.[6] برخورد بدون خشونت سلطان سلیم با مردم تبریز نیز حاکی از احترام و علاقۀ وافر او به ایران و مردم آن بوده است.[7] سلیم به تاریخ ایران بسیار علاقهمند بود و مطالعات زیادی در آثار و منابع تاریخی و ادبی فارسی داشت.[8][9] سلیم پادشاهی شاعر، عارف، عالم و فیلسوف بود. [10] زبان ادبی و شعری او فارسی با تخلص «سلیم» و «سلیمی» است و بهعنوان شاعری توانا جزو فارسیسرایان زبردست و برجسته به شمار میرود.[11][12][13][14] دیوان اشعار فارسی سلطان سلیم شاه عثمانی به تصحیح عبدالحسین اسماعیلنسب، در سال ۱۳۸۶ توسط انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی در تهران منتشر شد.
سلطان سلیم که شیعیان را مشرک میدانست و خود را نیز خلیفه همه مسلمانان جهان میخواند، به قصد از میان برداشتن حکومت شیعی صفویه با لشکری عظیم به قلمرو صفویان لشکرکشی کرد. شاه اسماعیل یکم به قصد دفع حمله عثمانیان که پس از فتح دیاربکر مستقیم راه تبریز را در پیش گرفته بودند، با گردآوردن نزدیک ۴۰ هزار سرباز در برابر ۱۰۰ هزار سپاه عثمانی به غرب لشکر کشید و به رغم کمبود نیرو و استفاده سپاه مهاجم از توپخانه، در نبرد چالدران (۸۹۳ ه.ق) دلیرانه جنگید ولی سپاه صفویان شکست خورد و از بین رفت. کشتهشدگان سپاه صفویان که ۲۷ هزار تن تخمین زده شدهاند در شهر اردبیل در کنار آرامگاه شیخ صفیالدین به خاک سپرده شدند. ترکان عثمانی در این جنگ بخش نسبتاً بزرگی از آذربایجان را به قلمرو خود افزودند. اضافه شدن بخشهایی از آذربایجان توسط عثمانی تا زمان شاه عباس اول ادامه داشت.[15]
سلطان سلیم در اشعار خود به شکست صفویان و ممالیک اشاره دارد و میگوید:
لشکر از تخت ستانبول سوی ایران ساختم | سرخ سر را غرقه خون ملامت ساختم | |
شد غلام همتم از جان و دل والی مصر | تا لوای خسروی بر نه فلک افراختم[16] |
همسران
پسران
دختران
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.