سختی موس
From Wikipedia, the free encyclopedia
سختی یکی از ویژگیهای مهم مواد است، چرا که با اندازه گیری آن میتوان بسیاری از خواص دیگر ماده را تخمین زد. به همین دلیل، تاکنون روشهای گوناگونی برای گزارش مقدار عددی سختی ابداع شده است. روش سختی سنجی موس که بیشتر در زمینه سرامیک و زمینشناسی کاربرد دارد، یکی از این روشها است. قابلیت های این روش در کنار سادگی آن، باعث شده که از آن در سختی سنجی طیف گسترده ای از مواد استفاده شود.
سختی، مقاومت یک ماده در برابر تغییر شکل پلاستیک در سطح آن است. تا به حال روشهای متنوعی برای اندازهگیری سختی مواد ابداع شده است. به عنوان مثال برخی از این روشها بر مبنای سایش و ایجاد خراش و برخی دیگر بر مبنای میزان فرورفتگی جسمی خارجی، سختی ماده را اندازه گیری می کنند. آزمایش سختی سنجی موس یکی از مهمترین آزمایشها برای تعیین سختی کانیها و مواد معدنی است. به منظور سنجش سختی کانیها ده کانی به عنوان مبنای سختی انتخاب شدهاست که از لحاظ سخت بودن هر کدام یک درجهٔ کامل فرق دارند. زیرا بعضی کانیها از هم دیگر نیم درجه یا به صورت کسری تفاوت دارند؛ و با خراشیدن یکی بر روی یکی دیگر از این ده کانی میتوان سختی سایر کانیها را با آنها مقایسه کرد. این مقیاس توسط کانیشناس آلمانی فردریک موس ابداع شد. در این مقیاس، نرمترین کانی تالک یا پودر بچه با درجه سختی ۱ و سختترین کانی الماس با درجه سختی ۱۰ میباشد. کانیها در طبیعت به سه شکل ساخته شدهاند: آذرین، رسوبی و دگرگونی. در جدول زیر سختی مطلق (به انگلیسی: Turner-Sclerometer) چند کانی بعنوان نمونه آورده شده است:
سختی بر حسب موس | کانی
سختی |
درجهٔ سختی | تصویر |
---|---|---|---|
۱ | تالک (Mg۳Si۴O۱۰(OH)۲) | ۱ | |
۲ | ژیپس (CaSO۴·۲H۲O) | ۲ | |
۳ | کلسیت (CaCO۳) | ۹ | |
۴ | فلوئوریت (CaF۲) | ۲۱ | |
۵ | آپاتیت (Ca۵(PO۴)۳(OH-,Cl-,F-) | ۴۸ | |
۶ | فلداسپات ارتو کلاز (KAlSi۳O۸) | ۷۲ | |
۷ | کوارتز (SiO۲) | ۱۰۰ | |
۸ | توپاز (Al۲SiO۴(OH-,F-)۲) | ۲۰۰ | |
۹ | کروندم (Al۲O۳) | ۴۰۰ | |
۱۰ | الماس (C) | ۱۵۰۰ |