سامانه پنجره اکس
From Wikipedia, the free encyclopedia
سامانهٔ پنجره اکس (که معمولاً سیستم پنجره X یا براساس نسخه اصلی فعلی آن که ۱۱ است، X11 نیز نامیده میشود) یک سامانهٔ نرمافزاری و پروتکل تحت شبکه است که اساس قابلیتهای رابطهای کاربری گرافیکی (GUI) و دستگاههای ورودی پیشرفته را برای رایانههای تحت شبکه فراهم میکند. این سیستم یک لایه انتزاع سختافزاری ایجاد میکند یعنی سایر نرمافزارها از مجموعهای از دستورهای عمومی استفاده میکنند که استقلال از سختافزار و امکان استفاده مجدد از برنامهها را بر روی هر رایانهای که X را پیادهسازی کرده باشد، موجب میگردد.
پروژه اکس در دانشگاه ماساچوست (MIT) و در سال ۱۹۸۴ آغاز شد. نسخه فعلی (یعنی X۱۱) در ۱۹۸۷ انتشار یافت. بنیاد X.Org پروژهٔ X را هدایت میکند و پیادهسازی مرجع کنونی آن، یعنی X.Org Server، به عنوان یک نرمافزار آزاد و متنباز و تحت گواهی MIT و گواهیهای آزاد مشابهی در دسترس است.[1]
اکس، تنها ساختار پایه یا ابتدایی واسط گرافیکی کاربر را فراهم میکند: نمایش و حرکت پنجرهها روی صفحه و برقراری ارتباط از طریق کیبرد و ماوس. بنابر این، شکلی که اکس میتواند به خود بگیرد شدیداً وابسته به برنامههای دیگر است. برنامههای مدیر پنجره مختلف میتوانند رابطهای کاملاً متفاوتی ایجاد کنند. اکس بخشی از سیستمعامل نیست بلکه به عنوان یک برنامه و در لایهای بالاتر از خود سیستمعامل اجرا میشود.
برخلاف پروتکلهای پنجره قبلی، اکس کاملاً برای کار در شبکه رایانهای طراحی شدهاست. به عبارت دیگر، ارتباط اکس با صفحه نمایش به جای ارتباط مستقیم، ارتباطی مبتنی بر شبکه است. در اکس، شبکه شفاف است: جایی که برنامه اجرا میشود میتواند با جایی که دیده میشود تفاوت داشته باشد.