زبانهای ژرمنی
From Wikipedia, the free encyclopedia
زبانهای ژرمنی شاخهای از خانواده زبانهای هندواروپایی هستند.
ژرمنی | |
---|---|
پراکنش: | جهانی، بیشتر در شمال، غرب و مرکز اروپا، قاره آمریکا (آنگلو-آمریکا، جزایر کارائیب هلند و سورینام), جنوب آفریقا و اقیانوسیه |
تبار: | هندواروپایی
|
نیا: | نیاژرمنی |
زیرگروهها: |
ژرمنی شرقی (منقرض)
|
ایزو ۲–۶۳۹ / ۵ | gem |
زبان شناسی | 52- (phylozone) |
گلاتولوگ | germ1287[1] |
زبانهای ژرمنی در جهان زبان نخست
زبان رسمی
زبان اقلیت چشمگیر |
که از آلمانی،انگلیسی،هلندی،دانمارکی،نروژی،سوئدی،ایسلندی و... تشکیل شده اند.
این زبان ها در جمعیتی به شمار ۵۱۵ میلیون نفر گویشور بومی در اروپا، آمریکای شمالی، اقیانوسیه و جنوب آفریقا گفتگو میشوند. انگلیسی، با حدود ۲ میلیارد نفر گویشور، پرگویشورترین زبان ژرمنی در جهان است. تمام زبانهای ژرمنی از نیاژرمنی ریشه گرفتهاند که در عصر آهن در اسکاندیناوی صحبت میشد.
زبانهای ژرمنی غربی شامل سه زبان پرکاربرد ژرمنی هستند: انگلیسی با حدود ۳۶۰–۴۰۰ میلیون گویشور بومی،[2] آلمانی با بیش از ۱۰۰ میلیون گویشور بومی[3] و هلندی با ۲۴ میلیون گویشور بومی. زبانهای دیگر ژرمنی غربی شامل آفریکانس، شاخهای از هلندی، با بیش از ۷٫۱ میلیون گویشور بومی؛[4] آلمانی سفلی با حدود ۰٫۳ میلیون گویشور بومی و احتمالاً ۶٫۷–۱۰ میلیون گویشور کل[5] (حداقل ۵ میلیون نفر در آلمان[6] و ۱٫۷ میلیون در هلند)؛[7] ییدیش که پیش از جنگ جهانی دوم توسط تقریباً ۱۳ میلیون یهودی در اروپا استفاده میشد[8] و اکنون دارای تقریباً ۱٫۵ میلیون گویشور بومی است؛ اسکاتس، با ۱٫۵ میلیون گویشور بومی؛ گونههای لیمبورخی با تقریباً ۱٫۳ میلیون گویشور در مرزهای هلند - بلژیک - آلمان و زبانهای فریسی با بیش از ۰٫۵ میلیون گویشور بومی در هلند و آلمان هستند.
بزرگترین زبانهای ژرمنی شمالی سوئدی، دانمارکی و نروژی هستند که تا حدی برای یکدیگر قابل درک و در مجموع حدود ۲۰ میلیون گویشور بومی در کشورهای شمال اروپا و پنج میلیون گویشور زبان دوم دارند. از زمان قرون وسطی، این زبانها به شدت تحت تأثیر زبان آلمانی پایین میانه از شاخه ژرمنی غربی قرار گرفتند و واژگان این زبان حدود ۳۰–۶۰٪ از واژگان آنها را با توجه به برآوردهای مختلف تشکیل میدهد. دیگر زبانهای ژرمنی شمالی فارویی و ایسلندی هستند، که محافظه کارتر از سایرین بوده، هیچ تأثیر قابل توجهی از آلمان پایین نپذیرفتهاند و دارای دستور زبان پیچیدهتر و فهم متقابل کمتر نسبت به سایر زبانها هستند.
شاخه ژرمنی شرقی شامل گوتی، بورگوندی و وندالی بود که اکنون همه آنها منقرض شدهاند. واپسین زبان آن گوتی کریمهای بود که تا اواخر قرن هجدهم در برخی از مناطق منزوی کریمه صحبت میشد.[9]
اتنولوگ ۴۸ زبان مختلف ژرمنی زنده را فهرست کردهاست که ۴۱ مورد از آنها به شاخه غربی و شش زبان دیگر به شاخه شمالی تعلق دارند. شمار کل زبانهای ژرمنی در طول تاریخ ناشناخته است زیرا برخی از آنها، به ویژه زبانهای ژرمنی شرقی، در طی یا پس از دوره مهاجرتها ناپدید شدهاند. برخی از زبانهای ژرمنی غربی همانند لومباردی نیز نتوانستند دوره مهاجرتها را پشت سر بگذارند. در نتیجه جنگ جهانی دوم و پس از آن اخراج گسترده آلمانیها، زبان آلمانی بسیاری از مناطق خود را از دست داد و همچنین چندین گویش آن در معرض نابودی و انقراض قرار گرفتند. در قرن بیست و یکم، به دلیل برتری یافتن آلمانی معیار، گویشهای آن در حال نابودی هستند.[10]
نیای مشترک همه زبانهای این شاخه نیاژرمنی یا ژرمنی مشترک نامیده میشود که در اواسط هزاره نخست پیش از میلاد در عصر آهن در اسکاندیناوی صحبت میشد. نیاژرمنی، همراه با همه نوادگانش، دارای تعدادی ویژگی زبانی منحصر به فرد است که معروفترین آنها تغییر همخوانی معروف به «قانون گریم» است. گونههای نخستین ژرمنیک زمانی وارد تاریخ شدند که قبایل ژرمنی در قرن ۲ پیش از میلاد از اسکاندیناوی به سمت جنوب حرکت کردند و در شمال آلمان امروزی و جنوب دانمارک مستقر شدند.